Okyanus alarmı!

İklimin düzenlenmesinde, Dünya’nın ısı dengesi açısından yaşanılabilir olmasında, okyanusların büyük rolü bulunuyor. Çünkü okyanuslar, insanların 1800’li yılların ortalarından beri atmosfere pompaladığı ve gezegeni ısıtan karbonun büyük miktarlarını, ayrıca artan ısının yüzde 90’ından fazlasını emen, iklimin çok önemli birer düzenleyicisi. Bu fonksiyon da suların dolaşımından kaynaklanan okyanus akıntısı sayesinde gerçekleşiyor. Okyanus sirkülasyonu yavaşladığında ise atmosferde daha fazla karbondioksit kaldığından küresel ısınma da artıyor. Bilgisayar modellerini kullanan daha önceki bir çalışma, karbon emisyonları yüksek kalmaya devam ederse, okyanusların en derin noktalarındaki suların dolaşımının 2050 yılına kadar yüzde 40 oranında yavaşlayacağını öne sürmüştü. 

Tahminlerin ötesinde 

Ancak yeni bir çalışma, Antarktika’nın çevresindeki okyanusun en derin yerlerindeki akıntının yavaşlamasının, bu tahminden daha hızlı gerçekleştiğini gösterdi. “Nature Climate Change” dergisinde yayımlanan yeni araştırmaya göre, söz konusu bölgedeki akıntı 1990’lı yıllar ile 2010’lar arasında yüzde 30 oranında yavaşladı. Tahminlerin ötesinde, “programın ilerisinde” gerçekleşen bu yavaşlamanın küresel ısınmayı yoğunlaştıracağı belirtilirken, okyanusun derinliklerine ulaşan oksijenin de azaldığı ortaya çıktı. Uzmanlar bu araştırmayı gerçekleştirmek için onlarca yıl boyunca yüzlerce bilim insanı tarafından toplanan gözlemsel verileri kullandılar ve ardından bilgisayar modellemesiyle “boşlukları doldurdular”. 

‘Fonksiyonu bozuluyor’ 

Avustralya Bilim ajansı CSIRO ve İngiltere’nin Southampton Üniversitesi’nden baş yazar Kathryn Gunn, AFP’ye verdiği demeçte şunları söyledi: “Verilerimiz iklim değişikliğinin etkilerinin programın ilerisinde olduğunu gösteriyor. Okyanus sirkülasyonunun yavaşlaması, küresel ısınmayı hızlandıran bir geri bildirimdir. Antarktika’nın derin okyanusu, küresel okyanus akıntıları ağı için önemli bir ‘pompa’ görevi görmesi nedeniyle sonuçlar önemli. Deniz yüzeyi sıcaklıkları önemli ölçüde arttı, hatta bu yılın başlarında yeni rekorlara ulaştı. Küresel ısınma aynı zamanda kutup bölgelerindeki buz tabakalarını da erttiğinden okyanuslara büyük miktarlarda tatlı su dökülüyor. Bu da deniz yaşamı için önemli olan hayat destek işlevini bozuyor.” 

Karbonu yüzeye çekmesi bekleniyor

Yeni çalışma, Antarktika çevresindeki okyanusun derinliklerine ulaşan oksijenin azaldığını ortaya koyarken, araştırma ekibinden Kathryn Gunn şöyle konuştu: “Derin okyanus hayvanları düşük oksijen koşullarına uyarlanmıştır, ancak yine de nefes almak zorundalar. Bu oksijen kayıpları, okyanus canlılarının başka bölgelere sığınmalarına veya davranışlarını uyarlamalarına neden olabilir. Bu tür oksijen yokluğu, biyolojik çeşitliliği ve besin ağlarını da olumsuz etkiler.” Okyanus pompalarındaki bu değişikliklerin, hayvanlar üzerindeki olumsuz etkisinin ve okyanusun emebileceği karbon miktarını azaltmasının yanı sıra yüzbinlerce yıldır okyanusun derinliklerinde güvenli bir şekilde depolanmış olan karbonu da yüzeye çekmesi bekleniyor.