Gürkan Akgüneş

Alıştığımız sivrisinek gibi değil; beyaz çizgili bacaklar ve sırtında düz beyaz çizgisi bulunuyor, siyah renkli; kan emdiği ciltte lezyon bırakıyor ve insana saldırganca yaklaşıyor: Kâbusun adı Aedes

Bilimsel araştırmalar, küresel ısınmaya bağlı sivrisinek popülasyonunda yaşanan değişim nedeniyle yeni salgınların kapımızda olduğunu söylüyor. Zaten son birkaç yıldır sivrisinek sokmasıyla yayılan Batı Nil virüsü vakalarıyla karşı karşıyayız. Bu yıl da başta İstanbul olmak üzere, Türkiye’nin bazı bölgelerinde ciddi bir sivrisinek rahatsızlığı hâkim. Daha önce ülkemizde görülmeyen Aedes cinsi sineğin yol açtığı şikâyetler gün geçtikçe artıyor.

İklim değişikliğinin payı

Aedes, alıştığımız sivrisinek gibi değil. Beyaz çizgili bacaklar ve sırtında düz beyaz çizgisi bulunan siyah renkli bu tür. Kan emdiği ciltlerde ciddi lezyon bırakıyor. Ve insana saldırganca yaklaşıyor. Üstelik güpegündüz. En korkutucu yanı da soktuğu kişiye humma, Zika, Chikungunya gibi tehlikeli hastalıkları bulaştırabilme riski. Ve

Viyana’da yüksek lisans, plazalarda geçen bir ömür ve sonra ver elini Urla; şimdi hedefinde 4. tarım devrimi teknikleriyle Barbaros köyünde bağcılığı canlandırmak ve lavanta kokan tarlalar var

Kırsal hayata özenen beyaz yakalının yeni çekim merkezi Urla’da eski bir beyaz yakalı, permakültür ile dijital teknolojiyi harmanlayarak “Tarım 4.0” denemesi yapıyor. Başarırsa ovada yepyeni bir tarım şeklinin doğuşuna tanıklık edebiliriz. Bahse konu kişi; 64 yaşındaki Ali Rıza Ersoy. Tarımla kendi deyimiyle hayatının ikinci baharında tanışmış. Öncesi hep ofisler, toplantılar. Viyana’daki elektronik mühendisliği yüksek lisansının ardından girdiği iş dünyasında, plaza hayatının tüm merdivenlerini tırmanmış. Siemens’te genel müdür yardımcısıyken, “Artık ikinci perde zamanı” diyerek, dümeni Urla’nın Barbaros köyüne kırmış.

Burada satın aldığı 6 dönümlük arazide üzüm yetiştirmek için araştırmalar yaparken, permakültürle tanışmış. Herkes, “Ekmeden önce toprağı sürmelisin, otları

Türkiye’nin ilk balık çiftliğinde; denizden birkaç mil açıkta bulunan kafesleri gezip, balık beslenmesi ve hasadına tanıklık ettim

Marmara’daki müsilaj felaketi, balığın tadını kaçırdı. Özellikle Marmara’dan çıkan balıklara yönelik ciddi bir endişe söz konusu. Alternatif ise Ege ve Akdeniz’de yetiştirilen levrek ve çipura. Peki, çiftlik balığı nasıl besleniyor? Balıklarda antibiyotik ya da ağır metal kalıntısı var mı? Tüm bu sorulara yanıt aramak için geçen hafta İzmir Ildır’daki Türkiye’nin ilk balık çiftliğindeydim.

Çamlı AŞ’nin açık denizdeki 33 kafesinde yetiştirilen levrek ve çipuraların hayat yolculuğu aslında karada başlıyor. Kuluçkahanedeki tanklarda anaç balıklardan doğan yüz binlerce yavru, ilk iki-üç gün kendi yumurtalarıyla besleniyor, üçüncü günden sonra ağızlarının açılmasıyla tanka konulan mikroskopik canlıları (rotifer ve artemia) yiyor. Tanktaki gece gündüz dengesi de ışıkla sağlanıyor. Floresanlar yavruları strese soktuğu

Dost akşamyıldızını, bantofu, karaca çarşağını, çöl koşarını, alacasansarı daha önce duydunuz mu? Yaşamları bozkır ekosistemine bağlı bu hassas türler, bozkırlarda yaşanan tahribat yüzünden zor durumda

Göbeklitepe kazılarıyla tarihin seyrini değiştiren Şanlıurfa bozkırları, günümüz tarımı için de önemli bir gen kaynağı. Buğdayın atası ilk o bozkırlarda yeşermiş. Mercimek ve nohudun yabani akrabaları da yine o geniş ve kurak düzlüklerde hayat bulmuş. Ancak bozkır, maalesef bugün zor durumda! Başta küresel iklim değişikliğine bağlı kuraklık olmak üzere; aşırı otlatma, tarım zehirleri, yerleşim alanlarının genişlemesi ve kirlilik, bozkır ekosisteminde ciddi kayıplara yol açmış. En yıkıcı etki de florada yaşanıyor. Dicle körmeni, dost akşam yıldızı, harmel, kirpi nohudu, karaca çarşağı, sahra sıracası, Antep kafesotu, bantof ve mürdümük gibi endemik bitki türlerinin bazıları yok olmaya yüz tutmuş. Tabii bu bitkilerin kaybı, tıp ve biyoteknoloji alanında değerlendirilebilecek potansiyel genetik mirasın da elimizden kayıp gitmesi anlamına geliyor.

Gezm

Temizlik ve hijyen için seçtiğimiz ürünlerle doğadaki toksik yük gün geçtikçe artıyor. Çözüm kirletmeyen temizlikte

Etme bulma dünyası. Bilinçli ya da değil, yapıp ettiklerimizin ve tercihlerimizin gezegende mutlaka bir karşılığı oluyor. İşte Marmara’yı bir kabus gibi örten müsilaj... Yıllardır atıklarımızı hoyratça denize dökmenin, göz yumduğumuz sanayi kirinin, hafriyatları suya gömmenin, tarlaları kimyasal gübreye bulamanın sonucuyla karşı karşıyayız.

Muhtemelen bakterileri öldüren dezenfektanlar da bu sonu hızlandırdı. Bu tehlikeye, daha önce işaret etmiştik. ‘Atık suları temizleyen dost bakterileri öldüren dezenfektanlar yeni bir çevre felaketi oluşturabilir’ diye yazdıktan birkaç hafta sonra kıyılarımız müsilajla kaplandı. O gün bu endişeyi dile getiren Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Doç. Dr. Ulaş Tezel, dezenfektanların müsilajda karşılaştığımız polimerik yapıyı oluşturma özelliğine dikkat çekti.

Kovid-19

Manavgat sahilinde, caretta carettaların, fokların, zambakların koruyucusu, “kaplumbağaların Seher annesi”, güneşin ufkuna koyduğu hedeflerine ulaşmaya çabalıyor

Manavgat’ta oğluyla yaşama tutunma mücadelesi veren Seher Akyol’un hayatı, bir gün sahilde karşılaştığı manzarayla baştan aşağı değişmiş. Minicik kaplumbağa yavrularının güç bela denize ulaştığı plajda, parçalanmış bir caretta caretta yatıyormuş. Üzerinden geçen araç, yanı başındaki yumurtalarına da zarar vermiş. Yürek burkan bu görüntü, anne ile oğlunu o denli yaralamış ki, Seher o günden sonra o plajdan bir daha ayrılamaz olmuş. Çadır kurup oğluyla oraya yerleşmiş ve sahilde gece gündüz nöbet tutmaya başlamış. Her gün kilometrelerce yürüyüp bölgeyi kolaçan etmek de cabası. Yavrulama dönemlerinde bazen 30 dereceyi aşan sıcakta 10 kilometreden fazla yürümek zorunda kalmış. Hem de sırtında caretta carettaların yuvalarını işaretleyeceği sırıklarla.

Çadırdan merkez

Bir yandan da deniz kaplumbağalarının dünyasına dalmış Seher. Onların

Çevre bilinci 7’den 70’e hepimizin temel ödevi; o bilince katkı vermek adına önce gezegenin röntgenine bakalım.

Bugün Dünya Çevre Günü. Hem Kovid-19 salgını hem de Marmara Denizi’ni beyaz balçığa bulayan müsilaj, çevre sağlığının kendi refahımızla ne denli iç içe olduğunu acı bir tecrübeyle bize gösteriyor. Ormanları tahrip edip vahşi yaşamı altüst ettiğimizde, yeni virüslerle karşılaşabileceğimizi artık daha iyi biliyoruz. Ve yanı başımızdaki suyu koruyamazsak, oradaki yaşamla birlikte kendi hayatlarımızın da solacağını gördük. O nedenle çevre bilinci 7’den 70’e hepimizin temel ödevi. Gelin o bilince katkı vermek adına çevrenin hali pürmelaline birlikte göz atalım.

Önce gezegenin karnesi

Fosil yakıtların kullanımı, ormansızlaştırma ve aşırı tüketim nedeniyle atmosferdeki karbondioksit oranı rekor seviyeye ulaştı. Sera etkisi yaratan bu artış yüzünden yaşadığımız küresel ısınma canlı yaşamını tehdit ediyor. Son 50 yılda memeli, sürüngen, kuş ve balık popülasyonunda yüzde

Son yıllarda sütün yarardan çok zarara neden olduğunu savunanlardan Dr. Suat Erus bu konuda ezber bozacak yaklaşımları anlatıyor

İki gün sonra Dünya Süt Günü. Sütün insan sağlığı için önemini vurgulamak amacıyla son 20 yıldır böyle bir gün kutlanıyor. O zaman tam da bugüne uygun esaslı bir soruyla baş başa bırakayım sizi bu hafta. Süt sağlığa gerçekten yararlı mı? Süt ve süt ürünlerini sorgusuz sualsiz tüketen çoğunluğa eminim bu soru çok şaşırtıcı gelmiştir. Ama son yıllarda sütün yarardan çok zarara neden olduğunu savunanların sayısı da azımsanmayacak derecede artıyor. Veganlar başta olmak üzere bazı hekimler, bilimsel çalışma ve klinik gözlemlere dayanarak, sütle ilgili ezber bozacak itirazlarda bulunuyor. O hekimlerden biri de Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Dr. Suat Erus. Erus’a göre sütle hayvandan insana geçen hormonlar, sağlığımıza zarar verme potansiyeline sahip.

Eşiyle birlikte dört yıldır vegan beslenen Dr. Erus, sütün