Kirletmeyen temizlik

Temizlik ve hijyen için seçtiğimiz ürünlerle doğadaki toksik yük gün geçtikçe artıyor. Çözüm kirletmeyen temizlikte

Etme bulma dünyası. Bilinçli ya da değil, yapıp ettiklerimizin ve tercihlerimizin gezegende mutlaka bir karşılığı oluyor. İşte Marmara’yı bir kabus gibi örten müsilaj... Yıllardır atıklarımızı hoyratça denize dökmenin, göz yumduğumuz sanayi kirinin, hafriyatları suya gömmenin, tarlaları kimyasal gübreye bulamanın sonucuyla karşı karşıyayız.

Muhtemelen bakterileri öldüren dezenfektanlar da bu sonu hızlandırdı. Bu tehlikeye, daha önce işaret etmiştik. ‘Atık suları temizleyen dost bakterileri öldüren dezenfektanlar yeni bir çevre felaketi oluşturabilir’ diye yazdıktan birkaç hafta sonra kıyılarımız müsilajla kaplandı. O gün bu endişeyi dile getiren Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Doç. Dr. Ulaş Tezel, dezenfektanların müsilajda karşılaştığımız polimerik yapıyı oluşturma özelliğine dikkat çekti.

Kovid-19 sonrası çevre felaketlerinin tüm dünyada beklendiğini söyleyen Tezel, “Zaten dezenfektanların yoğun kullanıldığı alanlardaki arıtma tesislerinde müsilaj oluşumuyla karşılaşıyorduk. Benim kişisel görüşüm bugün yaşadığımız tablo da bununla bağlantılı. Dezenfektanlar bakterileri yok ettiği için ön arıtma işlemleri etksiz hale geldi ve ortaya bu polimerik yapı çıktı. Kullanılan dezenfektanlarda etkiyi artırıcı, elde kalıcılık sağlayan kimyasallar da var. Tabii bunlar suda da kalıcı oluyor ve sucul sistemde ağır tahribat yaratıyorlar” diyor.

Oksijen azalıyor

Aslında perşembenin gelişi çarşambadan belliydi. 30 milyon insanın ve ülke sanayisinin yarısının kiriyle yıkanan Marmara, kusmakta geç bile kaldı. Her ne kadar ‘ah vah’ etsek de banyolarda kullandığımız kimyasallarla bu sona bizler de ciddi katkı yaptık. Kullandığımız bol fosfatlı deterjanlarla, suda alg patlamaları yaratıp, çözünmüş oksijen miktarını azalttık. Bulaşık kiriyle birlikte denizlere deşarj ettiğimiz sentetik sürfaktanlarla, sudaki canlılığı yıkıma uğrattık. Duş jeli ve şampuanları köpürten SLS ile, su kaynaklarını zehirledik. Kozmetik ve temzilik ürünlerindeki dioksin, ağartıcı, boya, fitalat ve formaldehitlerle doğadaki toksik yükü ciddi oranda artırdık. Yani masum değiliz, hiçbirimiz.

Çevreci bir adım

Ama değişim de mümkün. Zehirsiz temizlik malzemeleriyle doğaya verdiğimiz zararı azaltarak önemli bir adım atabiliriz. Bunun için Temiz Gelecek Derneği’nin hazırladığı, ‘Doğa Dostu Temizlik Rehberi’ oldukça güzel bir kaynak. Rehbere göre, çevreci çözümün anahtarı, “Üç Silahşörler” olarak anılan; arap sabunu, karbonat ve sirkede saklı.

Bulaşık temizleyici deterjan

Malzemeler (Makinede yıkama):

1 bardak sodyum karbonat (çamaşır sodası) 1 bardak sodyum bikarbonat (karbonat) u 3 bardak limon tuzu (iri taneli olmamasını tercih edin) 1/2 bardak kaya tuzu u 20-30 damla limon veya portakal uçucu yağ

Hazırlanışı:  Kaya tuzuna uçucu yağı ekleyip iyice karıştırın. Limon tuzunu, karbonatı ve boraksı ekleyip karıştırın. Çamaşır sodasını ekleyip karıştırdıktan sonra, kimyasal tepkimeden kaynaklanan gazların uçması için karışımı 1-2 saat havalandırın. Makinenin deterjan gözüne 1-1.5 yemek kaşığı koyun. Daha iyi sonuç için parlatıcı gözü elma sirkesiyle doldurun.

ÇEVRECİ DEZENFEKTAN

Bitkisel kremler üzerinde çalışmalar yürüten ziraat mühendisi Gökhan Sivaslı’nın doğal yüzey dezenfektanı tarifi:

Malzemeler: 5 damla lavanta uçucu yağı, 5 damla çay ağacı yağı, 3 damla kekik uçucu yağ, yarım su bardağı sirke (beyaz sirke tercih edilebilir) 1 bardak kaynamış soğumuş su.

Hazırlanışı: Sirke üzerine yağları ilave edin, en son su ekleyin. İyice karıştırıp ertesi gün kullanım öncesi sprey şeklinde uygulayabilirsiniz.

Çamaşır temizleme tozu

Malzemeler:

1 bardak rendelenmiş zeytinyağı veya bitkisel sabun

1 bardak sodyum karbonat (çamaşır sodası)

10-15 damla uçucu yağ (isteğe bağlı)

Hazırlanışı:  : Rendelenmiş sabunla toz halindeki diğer malzemeleri bir kapta karıştırın. Uçucu yağı ekleyip tekrar karıştıp, makinenin deterjan gözüne her zamanki kadar koyun.