Güngör Uras

Ramazanda et fiyatlarının artmasını önlemek arayışında, yurt dışından büyükbaş hayvan ithalatı devam ediyor. Güney Amerika’dan ithal edilecek Angusların 20 bin başlık ilk partisi gemiyle İskenderun’a getirildi.

Türkiye’de sığır üretimini artırmak, halka ucuz et yedirmek arayışında besiciliği teşvik etmek için 2010’da Angus cinsi besilik sığır ithal ettik. Anguslar 550-850 kg ağırlığa sahip. Karkas kalitesi ve mermerleşme (yağın et içinde dengeli dağılımı) yönünden dünyada tercih edilen ve birçok ülkede “Angus eti” özel damgasıyla satılan Angus etini halkımız beğenmedi.

Angus besleyenler mutsuz oldu. Anguslar ülkemizi sevmedi. Angus doğal şartlarda merada taze ot yiyen bir hayvan. Biz ahırlara kapattık. Fabrika yemiyle besledik.

Brandus’u da denedik

Angus ithalatından vazgeçtik. Brandus cinsi besilik dana ithal etmeye başladık. 200-250 bin baş Brandus ithal ettik. Brandus cinsi besilik danalar 3/8 Brahman ırkı, 5/8 Angus ırkı karışımı, ABD’de geliştirilmiş bir sığır cinsinin danaları. Branduslar da bizden memnun olmadı, biz onlardan memnun olmadık. Branduslar doğal şartlarda yaşamaya, sıcak ve nemli havaya alışmış, taze otla beslenen, açıkta dolanmak isteyen hayvanlar.

Brenduslardan

Halkımızın yurt içi seyahat harcaması geçen yıl 35 milyar TL oldu. Harcamaların yarısı yılın üçüncü çeyreğinde, temmuz-ağustos-eylülde yapılıyor.

Bu yıl yurt içi seyahat harcamalarının 40 milyar TL olacağı tahmin ediliyor.

Demek ki önümüzdeki üç ay halkımızın yurt içi turizm hareketi ekonomide 20 milyar TL dolayında hareket getirecek.

2017 yılında yaklaşık 68 milyon kişi, 77 milyon seyahat yaptı. Yurt içi seyahatlerin yarısı, yaz dönemi olarak adlandırılan haziran, temmuz, ağustos aylarında yapılıyor. Halkımızın yurt içi seyahatlerinin % 20’si gezi amaçlı, % 67’si akraba ziyareti amaçlı.

2017 yılında yapılan 77 milyon seyahatin 16 milyonu gezi amaçlı. Yakın akraba ziyareti için yapılan seyahat sayısı ise 52 milyon.

Son yıllarda halkın kültür amaçlı seyahatleri artmaya başladı. 2016 yılında kültür amaçlı seyahat 668 bin iken, 2017 yılında 973 bin oldu.

Herkes yararlanacak

Seyahat sayısı artınca, seyahat nedeniyle dışarıda geceleme sayısı da artıyor. Halkımız yurt içi seyahatlerde 2016 yılında konutları dışında 605 milyon geceleme yapmıştı. Geceleme sayısı 2017 yılında 665 bin oldu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ak Parti İstanbul İl Kongresi’nde seçim manifestosunu açıkladı.

Manifesto, “Toplumsal bir hareketin, siyasal inanç ve amaçların açık olarak ifade edilmesidir”. Basit anlatımıyla, bildiridir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’nin yeni dönemde şahlanışa geçeceğini” söyledi. “Yeni sistemde, istikrar kalıcı hale gelecek” dedi.

Bu ifadelere göre, seçim sonunda “yeni bir dönem” başlayacak, “yeni bir sistem” oluşacak. Manifestoda, “yeni dönem”de “ekonomik sistem”in nasıl değişeceği, ne olacağı hakkında ipuçları yok ama “ekonomik hedefler” sıralanıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı hedeflerin gerçekleşmesi, sistemde yapılacak değişikliğe bağlı. Çünkü bugünkü sistem, cari açığı büyüterek, ekonomide dışa bağımlılığı artırarak, döviz fiyatlarının, enflasyonun devamlı yükselmesine yol açıyor.

Enflasyon düşecek

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Faizler, enflasyon, cari açık düşecek. Ekonomi şahlanacak ve finansal saldırılara dirençli hale gelecek” diyor.

Önemli hedeflerin başında, “İstikrarın kalıcı hale gelmesi, ekonomik büyümenin hızlanması, büyümenin kalkınmaya ve refah artışına kapı açması, artacak milli gelirin tabana daha fazla yayılmasıyla gelir grupları arasındaki makasın kapa

Betam tarafından, ocak, şubat ve kısmen gerçekleşen mart ayı öncü göstergeleri ile hesaplanan ekonomik büyüme tahminine göre, bu yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre ekonomi yüzde 7.2 büyüdü.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre, 2017 yılının son çeyreğine göre, 2018 yılının ilk çeyreğindeki büyüme ise yüzde 1.4 oranında.

(Betam, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırma Merkezi’dir. 2008 yılında kurulan Seyfettin Gürsel yönetimindeki merkez büyüme tahminleri ve değerlemeleriyle tanınıyor.)

Şimdi denilecek ki, “Büyüme, ekonominin sağlık göstergesidir. Üretim artışı, istihdam artışı, gelir artışı, refah artışıdır. IMF raporlarına göre bile Türkiye’nin 2018 yılı büyümesi yüzde 5’in üzerinde olacak... Böyle büyüyen ekonominin sorunu olur mu? Böyle büyüyen ekonomide döviz, enflasyon, faiz yükselir mi?”

Tek bir pencereden bakarak ekonomide olan biteni anlamak mümkün değil. Ekonominin ön pencereden görünümü ile arka pencereden görünümü farklıdır.

Ön pencere nasıl?

Ön pencereden bakılırsa ekonomimiz “Gül bahçesi”.

Her şeyden vaz-geçeriz. Otomobilden asla!

Ekonomideki dalgalanmalar nedeniyle konuta, beyaz eşyaya, kahverengi eşyaya, giyime kuşama talep belli ölçülerde daraldı.

Ama piyasadaki yavaşlamadan en az etkilenen otomobil pazarı.

Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) verilerine göre, yılın ilk 4 ayında (ocak-nisan döneminde);

- Geçen yıl 172 bin otomobil satılmıştı. Bu yıl 177 bin otomobil satıldı. Toplam ilk el, yeni otomobil satışlarında ilk 4 ayda gerileme olmadı.

- Geçen yıl ilk 4 ayda satılan otomobilin 120 bini ithal otomobildi. Bu yıl 118 bin ithal otomobil satıldı. İthal otomobil satışlarında çok az azalma var.

- Geçen yıl ilk 4 ayda 52 bin yerli otomobil satılmıştı. Bu yıl ilk 4 ayda 58 bin otomobil satıldı. Yerli otomobil satışları arttı.

Fiyat artsa da satılıyor

Bu yılın nisan ayı tüketici fiyatları geçen yılın nisan ayının fiyatlarının % 10.85 üzerinde. Geçen nisan ile bu nisan fiyatları arasındaki bu artışı “yıllık enflasyon oranı” olarak kabul ediyoruz.

Ne var ki, Ayşe Hanım Teyze sadece nisan aylarında alışveriş yapmıyor. Yıl boyu alışveriş sürüyor. Ayşe Hanım Teyze için tüketici fiyatlarındaki artışın göstergesi, 12 aylık otalama fiyat artışıdır. 12 ayda tüketici fiyatlarındaki ortalama artış % 11.06 oldu.

- Türkiye genelinde tüketim harcamalarının % 23.03’ü gıdaya gidiyor. Dar ve sabit gelirlilerde bu oran % 50’nin üzerine çıkıyor

- Türkiye genelinde ulaştırma harcamalarının tüketim harcamalarındaki ağırlığı % 17.47 oranında.

Gıda ve ulaştırma fiyatlarında 12 aylık ortalama artış oranları ise enflasyon oranının çok üzerinde:

- Gıdada ortalama artış % 12 08,

- Ulaştırmada ortalama artış % 15.91 oranında.

Yaza canlı piyasayla giriyoruz. Canlılık giderek artacak.

1) Normal olarak yaza girerken piyasa canlanır. Öğrencilerin mezuniyet harcamaları, yaz giysisi alımları, tatil hazırlıklarıyla canlılık başlar. Yerleşiklerin ve yurt dışında yaşayanların tatil harcamaları ülke genelinde piyasaya hareket getirir.

2) Önümüzde ramazan var. Ramazan ayı ve Ramazan Bayramı ailelerde ek harcamalara yol açar. Aileler gelirleri ölçüsünde harcamayı artırır.

3) Önümüzde bir seçim dönemi var. Seçim döneminde partiler ve adaylar büyük harcamalar yaparlar. Her yıl yapılmayan bu harcamalar piyasada ek bir talep ortaya çıkarır.

4) Hükümet çok kişiyi ilgilendiren bir “Teşvik Paketi” açıkladı. Özellikle emeklilere bayram öncesi yapılacak bin lira ek ödeme ile 65 yaş üstü aylığının 500 TL’ye yükseltilmesi kısa sürede piyasada talep artışına imkân verecek.

İstihdam artışı önemli

Piyasanın canlanması demek harcama artışına dayalı olarak mala ve hizmete olan talebin artması demek.

- Mala olan talep sonunda üretim artışına yol açacak.

Bugünden itibaren döviz geliri olmayanlar döviz kedisi kullanamayacak.

- Döviz fiyatının fazla inip çıkmadığı ve döviz faizinin düşük olduğu uzun dönemde Anadolu’da, İstanbul’da çok sayıda, küçük büyük şirket döviz kredisi kullandı. Kimi ihtiyacı için kullandı. Kimi Türk parası varlıklarını dövizde saklamak için kullandı.

- Ekonomi bakımından döviz geliri olmayan şirketlerin döviz kredisi kullanmaları (a) Dövize talebi artırıyor. Ülkenin döviz yükümlülüğü büyüyor. (b) Şirketler kur riski altına giriyor. Döviz kuru ve faizi yükselmeye başlayınca, “Kurtar bizi Baba” diyerek devletin kapısında sıraya giriyor. (c) Ekonomide Türk parası ile döviz birlikte işlem görüyor. İkili para sistemi oluşuyor.

- Bugünden itibaren, (a) Döviz geliri olmayan şirketler döviz kredisi kullanamayacak, (b) Döviz geliri olan şirketlerin kullanacakları döviz kredileri ise son 3 yılın döviz gelirleri toplamını aşamayacak.

Büyük projelere destek

Bugün yürürlüğe girecek olan TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesi’ne göre, “Döviz geliri olma şartı aranmayan döviz kredileri var.”

- Toplamı 15 milyon doları aşan döviz kredileri sınırlama dışında. Bu büyüklükte döviz kredisi kullananların risk yönetimini bilebilecekleri