Gıda ve ulaştırma fiyatlarına dikkat
Bu yılın nisan ayı tüketici fiyatları geçen yılın nisan ayının fiyatlarının % 10.85 üzerinde. Geçen nisan ile bu nisan fiyatları arasındaki bu artışı “yıllık enflasyon oranı” olarak kabul ediyoruz.
Ne var ki, Ayşe Hanım Teyze sadece nisan aylarında alışveriş yapmıyor. Yıl boyu alışveriş sürüyor. Ayşe Hanım Teyze için tüketici fiyatlarındaki artışın göstergesi, 12 aylık otalama fiyat artışıdır. 12 ayda tüketici fiyatlarındaki ortalama artış % 11.06 oldu.
- Türkiye genelinde tüketim harcamalarının % 23.03’ü gıdaya gidiyor. Dar ve sabit gelirlilerde bu oran % 50’nin üzerine çıkıyor
- Türkiye genelinde ulaştırma harcamalarının tüketim harcamalarındaki ağırlığı % 17.47 oranında.
Gıda ve ulaştırma fiyatlarında 12 aylık ortalama artış oranları ise enflasyon oranının çok üzerinde:
- Gıdada ortalama artış % 12 08,
- Ulaştırmada ortalama artış % 15.91 oranında.
Alım gücü azalıyor
Geçen 12 ay içinde Ayşe Hanım Teyzem gibilerin net gelirlerinde bu oranlarda artış olmamış ise, alım güçleri azalmış demektir.
Zorunlu gıda ve ulaştırma harcamaları için diğer harcamalarını kısmak zorunda kalmışlardır.
İyi olmayan, diğer harcamalardan kısıntı yapamayanların gıda sepetinin giderek küçülmesidir.
Ulaştırma fiyatlarındaki artış büyük ölçüde kontrol dışında gelişiyor. Petrol fiyatlarındaki ve dövizdeki artış, maliyet artışı olarak kısa sürede ulaştırma fiyatlarını olumsuz etkiliyor.
Gıdada tüketici fiyatlarındaki artış ise “üretici fiyatlarındaki artış” ve “maliyet artışı” ile bağlantısını kaybetti.
Üretici fiyatları ne oldu?
Nisan ayında yurt içi üretici fiyatları, genel olarak:
- Mart ayına göre % 2.60,
- Yılbaşına göre % 8.03,
- 2017 Nisan’ı ile 2018 Nisan’ına göre % 16.37,
- 12 ay ortalamasına göre % 15.36 artış gösterdi.
İmalat sanayiinde 12 aylık ortalama artış % 16.70 gibi yüksek oranda. Buna karşılık, gıdada üretici fiyatları artışının 12 aylık ortalaması % 7.42 oldu.
Gıdada tüketici fiyatlarında 12 aylık ortalama % 12.08 fiyat artışı, üretici fiyatlarındaki % 7.42’in çok üzerinde.
Açık anlatımıyla, tüketici için gıda enflasyonunu yükselten, üretici kesimdeki fiyat artışı değil, pazarlama kanallarındaki bozukluktan kaynaklanan tüketim ağındaki çarpıklıklar.
Değişik sektörlerde yurt içi üretici fiyatlarındaki 12 aylık yüksek artış oranları, genelde önümüzdeki aylarda enflasyonun yükselmeye devam edeceğini gösteriyor.
Yurt içi üretici fiyatlarında 12 aylık ortalama artış oranları kok ve petrolde % 34.38, ana metal sanayiinde % 36.24, kimya ürünlerinde % 19.95, tekstilde % 18.15, giyimde % 7.46 olarak gerçekleşti.
