Gürkan Akgüneş

İlkokulda öğrenirken en mutlu olduğumuz bilgilerden biriydi; “Türkiye, kendi kendine yetebilen bir tarım ülkesidir” ifadesi... Ve Türkiye haritasının üzerindeki buğdaylar, mısırlar, zeytinler, pirinçler, ay çiçekleri çocukluğumuzun açlık yatıştıran resmiydi. Sonra büyüdük ve bir baktık ki, o buğdaylar, mısırlar, pamuklar ithal tarım ürünleri listesinde. Haritadaki tarım ürünleri de tek tek flulaştı aradan geçen yıllarda. Birçoğu artık kuru yük gemileriyle gelir oldu. Market rafları ise her geçen gün daha fazla ithal meyve-sebze ve tahılla dolmaya başladı.

Bazı girişimler umut verici

Samanın da ithal listesine girdiğini duymuşsunuzdur. Artık Uruguay’dan ithal ettiğimiz dana Bulgaristan samanıyla besleniyor. Hatta bazı ithalat kalemleri yöneticileri dahi şaşırtıyor. “Böyle saçmalık olur mu?” demiş mesela iğdenin ithal edildiğini duyan Orman ve Su İşleri Bakanı. Haklı da. Neyse ki, bakanlık hemen İğde Eylem Planı hazırlamış. Yakın zamanda plan devreye girecek ve 1 milyon 164 bin iğde fidanı toprakla buluşturulacak.

Hülasa, tarımdaki gidişat pek iyi değil. Bu tabloyu tersine çevirecek girişimlere ihtiyaç var. Bazen buna dair örnekler de düşüyor ajanslara. Taşrada bazı girişimler umut

Bir gün bir konserve yedim ve bütün hayatım altüst oldu...

Orhan Pamukvari bu girişin amacı yazıya dikkat çekebilmek zira bir konserveyle hayatınız 0altüst olabilir. Hatta ailenizin bile. Nedeni ise, konservelerde üreyen “Clostridium botulinum” bakterisi.

Çoğunlukla ev yapımı konservelerde rastlanan bu bakterinin toksini, bilinen en potansiyel biyolojik zehir. Bakteri, sinir sistemini felç ediyor. Kasların işlevini yitirmesiyle de solunum duruyor ve tablo ölümle sonuçlanıyor. İlk belirtileri grip ve farenjitle karıştırıldığı için de tanının geç konulması muhtemel. Hastayla doktor yeterli bilgiye sahip değilse antitoksin tedavisi gecikiyor ve ölüm oranları artıyor.

4 hasta kurtarılamadı

En son geçtiğimiz nisan ayında Adana’daki Belhan ailesi 4 üyesini bu bakteri şüphesiyle yitirdi. Ailenin hastanelik olan 4 üyesi de öğle yemeğinde menemen yemiş, o menemen de domates konservesinden yapılmıştı. O sofrada bulunanlar tek tek Aşkım Tüfekçi Devlet Hastanesi’ne kaldırılsa da ilk başta kimse o menemende kullanılan konserveden şüphelenmedi. Acile gelen ilk aile üyesi grip tanısıyla tedavi edilirken, bir gün sonra baba, peşinden de aynı sofrada bulunan teyzenin hastaneye kaldırılması sonrası

Ekosistemin en önemli parçası hayvanlar. Yaşam döngüsünün gönüllü çalışanları onlar. Gıdayı da onlara borçluyuz, yaşamın devamlılığını da. Bu muazzam düzene de hep arılar örnek gösterilir. Einstein’ın ‘Arılar yok olursa yaşam da yok olur’ teorisi mutlaka kulağınıza çalınmıştır. Bitkilerin döllenmesinde arıların rolü tartışılmaz. O nedenle arı popülasyonundaki azalma hep korkutmuştur insanoğlunu.

Yaşam, türlerin birbiriyle olan ilişkisi üzerinden sürüyor. Yarasalar, biz uyurken zararlı böcekleri yiyor, planktonlar nefes alabilmemiz için oksijen üretiyor. Biz insanlar ise türlü eziyetler üretiyoruz onlara. Özellikle bu coğrafyada nüfusun önemli bir bölümünün hayvanlarla ilişkisi sorunlu. Kötü muamele, eziyet, işkence vakalarından geçilmiyor ne yazık ki bu topraklarda. Sadece son iki haftaya bakın; Manisa’da bir köpek bacağından iple bağlanarak sürüklenerek öldürüldü. İzmir’de bir köpeğe acı biber ve sakızla işkence yapıldı. Giresun’da telle bağlanarak işkenceye uğrayan bir köpek AKUT ekiplerince kurtarıldı. Sakarya’da 17 yaşındaki bir genç kız, bir kedinin gözlerini oyarak sosyal medyada yayınladı. Afyon’da bir eşek makatına boru sokularak öldürüldü.

Kabahat!

Bayram günü keyfinizi daha

Bit ve pire öldürmek için kullanılan fipronil’e yumurtalarda rastlanması Avrupa’da bir krize yol açtı. Bizde ise akıllara gelen soru şu: Aynı böcek ilacı Türkiye’deki kümeslerde de kullanılıyor olabilir mi?

Avrupa’da yumurta krizi yaşanıyor. Nedeni, yumurtalarda “fipronil”e rastlanması. Fipronil, bit ve pire öldürmek için kullanılan kimyasal bir zehir. Yumurtaya nasıl bulaştığı ise soru işareti. Anlaşılan kedi ve köpeklerde kullanılan haşere ilaçları, tavuk kümeslerine de girmiş.

Dünya Sağlık Örgütü’nün “orta ölçekte zehir” olarak tanımladığı fipronilin böbrek, karaciğer ve tiroit bezlerine ciddi oranda zarar verdiği biliniyor. Avrupa diken üstünde. Milyonlarca yumurtayla tavuk itlaf edilmiş durumda. Çok sayıda çiftlik bir daha açılmamak üzere kapatıldı.

Peki, Türkiye bu krizin neresinde? Çünkü fipronil krizi sadece Avrupa’yla sınırlı kalmadı. Güney Kore ve Tayvan’da da ilaç kalıntılı ürünler saptandı. Akıllara gelen soru şu: Aynı böcek ilacı Türkiye’deki kümeslerde de kullanılıyor olabilir mi? Bunu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı da araştırma gereği duydu ve Türkiye’deki yumurtalarda fipronil olup olmadığının tespit edilmesi için laboratuvarlarda analiz çalışması yaptırdı.

Kaç

Kaynakları sömürmeden devamlılığı sağlayacak yöntemlerle hasat yapabilmek günümüzün en önemli sorunu. Bunu deneyimleyen oluşumlardan biri, Hopa Çay markasıyla yola çıkan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi...

İklim değişiyor, o halde gıda ve tarım da değişmeli. Tarımı iklim değişikliğine uyumlu hale getirelim. Küçük ölçekli çiftçilerin dayanıklılığını artıralım. Gıdayı sürdürülebilir şekilde yetiştirelim...”

Bu temenniler Dünya Gıda Günü’ne dair kamu spotundan. Temenni olarak kalması dünyanın açlıkla sınanması anlamına geliyor. Gerçekten de sürdürülebilirliğe en çok ihtiyaç duyduğumuz alan, tarımsal üretim. Kaynakları sömürmeden devamlılığı sağlayacak yöntemlerle hasat yapabilmek günümüzün en önemli sorunu. Bunun yolu da küçük ölçekli üretimin korunması ve yaygınlaşmasından geçiyor çünkü görüldü ki endüstriyel yöntemler, hep daha fazla kazanç hırsıyla kendi kökünü kesen balta sapına dönüştü.

Geldiğimiz noktada, dünya kimyasala bulandı, su kaynakları azaldı, karbon salınımı gezegenin ateşini iyice yükseltmeye başladı. Tarım, kirliliğin bu noktaya ulaşmasının baş sorumlularından biri. Süreci terse çevirmek için aile çiftçiliğine yönelik artan bir ilgi var. Bu ilgi sadece ulusal değil,

Meke Gölü kurudu. Türkiye’nin nazar boncuğuydu. Seyfe mücadeleyi kaybetti. Tabii flamingolar da. Aksaray’daki Eşmekaya Gölü çöle döndü. Oysa barajı bile yapılmıştı. Bafa’daki su seviyesi 12 metreden 4 metreye geriledi. Van Gölü’nün derinliği 5 metre azaldı. Kuş cenneti olarak bilinen Manyas, çevredeki sanayi atıkları nedeniyle zehirli göle döndü.

Burdur’a en fazla 20-25 yıl vade biçiyor bilim insanları. Göl adeta kan kaybeden yaralı gibi; her yıl 3 milyar damacanadan fazla su kaybediyor. Beyşehir ise mevcut sulama rejimi ve su politikası sürerse 2050’li yıllarda Beyşehir Gölü olarak değil Beyşehir Bataklığı olarak anılacak.

Şelalelerden damla düşmüyor

Düden ve Kurşunlu şelalelerinin durumu da ortada. Şelaleleri besleyen su kaynakları, kaçak sondajlar ve HES’ler nedeniyle kurudu. Gürül gürül çağlayan şelalelerden daha düne kadar damla düşmüyordu. Çare, doğa harikasını yapay şelaleye dönüştürmekte bulundu. Düden’de suyun döküldüğü göletten yukarıya boru çekildi ve aşağıdaki su yukarıya pompalanarak doğal şelale adeta süs havuzuna dönüştürüldü. Sonuç, bulunan çözüm ve su kaynaklarına yaklaşım açısından ürkütücü.

Bir yanda küresel ısınmanın baskısı, diğer yanda su politikasında ve

Soyanın girmediği gıda maddesi kalmamışken bu hafta genetiği değiştirilmiş üç soya çeşidine daha Türkiye’ye giriş vizesi çıktı. Biyogüvenlik Kurulu ayrıca genetik müdahaleye uğrayan bir mısır çeşidi için de ithalat izni verdi. Böylelikle, GDO’lu ürün sayımız 32 iken 36 oldu.

Daha önce de yazdık... Bu sayı 30’larda kalmayacak. En az 56 çeşide ulaşacak. Daha sırada genetiği değiştirilmiş pamuk ve kolza var. Nereden mi biliyoruz; Biyogüvenlik Kurulu’nun önündeki başvuru listesinden...

Başvuruyu 2015 yılında beyaz et sanayicileri yaptı. O başvuru sonrası GDO’lu dokuz mısır ile dört soya çeşidi GDO’lu yem listesine eklendi. Kurul yeni çeşitlere izin verdi ama daha önceki başvurularda yaptığının aksine “bilimsel risk raporlarını” kamuoyuna açıklamadı. Hatta, kurulun vize verdiği üç mısır çeşidi için 2012 yılındaki bilimsel risk raporunda “sağlığa zararlı” ifadesi vardı. Ancak üç yıl içinde kurulun fikri değişti ve o mısırlar da sınırlarımızdan giriş yaptı.

Greenpeace haklı çıktı

Bugün karşılaştığımız tablo da bu. Yeni üç soya çeşidi ile bir mısır çeşidinin bilimsel riskini bilmiyoruz. Çünkü artık kurul, başvuruları hızlandırılmış süreçle ele alıyor ve sadece sonucu kamuoyuna duyuruyor.

Aylardır Söke’nin Kisir köyü üzerinden soğuk bir savaş sürüyor. Savaşın taraflarından biri Nazilli’de kurduğu İpek Hanım Çiftliği’yle şehirde yaşayan binlerce kişiye “sağlıklı ürün” satan Pınar Kaftancıoğlu. Diğeri ise yine, “sağlıklı gıda ve sürdürülebilir bir yaşam” için kurulan sivil toplum kuruluşu Buğday Derneği.

Kaftancıoğlu, 1980’de katledilen gazeteci - yazar Ümit Kaftancıoğlu’nun kızı. Şehir yaşamı kaosundan kaçıp Nazilli’nin Ocaklı köyünde hayata geçirdiği çiftliği, terk ettiği şehirde oldukça popülerleşti. Yetiştirdiği fazla ürünleri İstanbul’daki arkadaşlarına kargolayarak başladığı köyden şehre ürün ticareti, büyük bir başarı sağladı. Organik camiasında binlerce müşterisinin olduğu konuşuluyor. Zaten kendisi de mail grubunda 60 bin kişi olduklarını belirtiyor.

Kaftancıoğlu organik sözcüğüne “gıcık”. Bunu sitesinde de dile getiriyor zaten: “Organik ürün yeni ve tuhaf bir sektörün etiketi oldu.” Sertifikalı üretim yapan çiftçilerin bir bölümü ise Kaftancıoğlu’nun ürün teminine yönelik şüphelerden bahsediyor. Aslında soğuk savaş epeydir bu şekilde sürüp gidiyordu.

Zararlı madde uyarısı

Ta ki Kaftancıoğlu’nun Kisir köyüne yönelik paylaşımına kadar... Kendi e-posta zincirine