Gürkan Akgüneş

Tam çilek mevsimi başlamışken öğrendik ki; ABD’de çilek yine “en kirli gıda” listesinin ilk sırasında. Benzer şekilde geçen yıl da birinci sırada çilek vardı. Peki neden?

"En kirli gıda" listesi, ABD’de sebze meyvelere yönelik yapılan tarım zehri (pestisit) analizlerinin sonuçlarına dayanılarak hazırlanıyor. Hazırlayan da Çevre Çalışma Grubu (EWG). Çileğin pestisit maruzluğu açısından arka arkaya “en kirli” meyve olmasının nedeni ise yetiştirme esnasında birden fazla tarım zehrinin uygulanması. Bu durum ABD’de de böyle Türkiye’de de. Nereden mi biliyoruz? Araştırmaların sonuçlarından. Literatüre yansıyan çok sayıda araştırma, çilekte sakıncalı tarım listesinin en üst basamağında yer alan chlorpyrifos ve dichlorvosun sıklıkla kullanıldığını ortaya koyuyor. Neyse ki bu iki zehir, yakın geçmişte Türkiye’de yasaklandı. Artık çilekte bu iki tehlikeli kimyasalın kullanılmaması gerekiyor.

Zehir kokteyli etkisi

Ancak biliyoruz ki başka zehirler hâlâ kullanımda. Çilek üretiminde

Başlar yukarı! Tam gökyüzüne bakma zamanı. Zira mavi sema bu dönem, kuşların zorlu göç yolculuğu dolayısıyla çokça şenlikli. Hele ki İstanbul’daysanız, çok daha şanslısınız. Çünkü en önemli kuş göç yollarından biri İstanbul. Özellikle süzülerek göç eden kuşlar, denizler üzerinden geçmemek için Boğaz’ı selamlayarak Avrupa’ya gidiyor. Bu sayede de on binlerce leylek ve yırtıcı kuşa eşlik eden ötücü kuşlar, megakentin semalarında tam bir doğa şöleni sunuyor meraklısına. Hepsinin de apayrı özelliği ve hikâyesi var.  

Mesela orman alaca ağaçkakan.  Belgrad Ormanları ya da Ağva’ya kadar uzanan sahil bandındaki ağaçlarda ona rastlaya-bilirsiniz. Yiyecek bulmak için ağaçlara karakteristik vuruşlar yapmasıyla trompetçi lakabını kazanmış. 

Diken ya da tellere böcek ya da kemirgen saklayan kızıl sırtlı bir kuş görürseniz bilin ki o; tutumlu kızılsırtlı örümcekkuşu. Zor günler için besin depoluyor çünkü.

İftar sofralarının vazgeçilmezi hurma sağlığa yararlı olarak bilinir; “yaşam meyvesi” denilmesi de o yüzden. Çekirdeği antioksidan deposu. Ancak uzmanlar aflatoksin riskine karşı uyarıyor.

Hurma, ramazan denildiğinde pidenin yanı sıra akla gelen ilk besinlerden biri. İyi bir enerji kaynağı. Potasyum açısından zengin. Antioksidan kapasitesi yüksek, bol lifli ve bol mineralli bir meyve. Ancak bu denli sağlıklı yapısına karşın maalesef Türkiye’de glikoza bulanıyor. Oysa zaten yapısı itibarıyla meyvenin yüzde 70-80’i şeker. Hatta bu özelliğinden dolayı hurma, pasta, dondurma ve fındık ezmelerinde tatlandırıcı olarak kullanılmaya başlandı.

Etikete dikkat

Bizdeki bazı firmalar ise doğal şekeri, yapay şekerle parlatıp, tatlandırarak satışa sunuyor. Paketlerin üzerine karınca duası gibi yazılan “Glikoz içermektedir” uyarısını fark edebilenler şanslı. En azından seçimlerini glikozsuz olandan yana yapabilirler. Paketsiz dökme şeklinde satıldığında ise glikoz olup olmadığını anlamak zorlaşıyor. Dokunulduğunda bal gibi yapışkan bir sıvı elinize geliyor ve hurmanın dış yüzeyi parlak

Plastik artık damarlarımızda dolaşıyor! 22 kan örneğinden 17’sinde plastik parçacıklarının saptanması aslında malumun ilanı oldu.

Kanımızdan plastik çıktı. Hollanda’da yapılan araştırma, insanlara ait 22 kan örneğinin 17’sinde plastik parçacıkları bulunduğunu gösterdi. Aslında malumun ilanı oldu bu çalışma. İnsan kanında plastik parçacıklarının tespiti hiç de şaşırtıcı değil. Çünkü boğazımıza kadar plastiklere bulanmış haldeyiz. Defalarca yazdık bu köşede; toprakta, havada, suda mikroplastikler var. Denizler adeta mikroplastik çöplüğüne döndü. Akdeniz’e kişi başı her yıl 1 kilo plastik döküyoruz. Kuşlarda, balıkların dokusunda, midyede neredeyse her canlıda plastik çöpüne rastlanıyor. Böylesi bir tabloda, insan kanında çıkmaması mümkün mü?

Çayımızı kahvemizi plastik bardaklarda içiyoruz. Evde suyu polikarbon damacanadan, sokakta PET şişeden tüketiyoruz. Sipariş ettiğimiz yemekler, plastik ambalajlara sarılı halde geliyor. Tek kullanımlık plastik ya da köpük tabaklarda

Küresel ısınma karşıtları, kışın daha soğuk geçmesini, “Dünya aslında ısınmıyor, mini buzul çağı kapımıza dayandı” diye yorumluyor. Bilim insanları ise “Buzul Çağı yaşadığımız yok! Küresel ısınma tartışılmaz bir gerçek” uyarısını dikkate almamızı istiyor

Mart, her zamanki gibi kazma kürek yaktırınca “küresel ısınma inkârcıları”na da fırsat doğdu. Art arda gerçekleşen kar yağışı sonrasında, Dünya’nın aslında ısınmadığı ve “mini buzul çağı”nın kapımıza dayandığına yönelik haber ve yorumlar arttı. Özellikle sosyal medyada küresel ısınmanın yalan olduğunu düşünen hatırı sayılır bir kesim var. Bu topluluğun dayandığı başlıca argüman; Güneş’ten Dünya’ya ulaşacak manyetik dalgaların 30 yıl süreyle azalacağı yönündeki hesaplama. Bu teori, Northumbria Üniversitesi’nin matematik profesörü Valentina Zharkova’nın çalışmasına dayanıyor. Zharkova, bundan 4 yıl önce Güneş’teki manyetik dalgaların 2021 yılından başlayarak azalacağına ilişkin

Meğer çınar ağaçları da bizimle birlikte pandemi yaşıyormuş. Biz Dolmabahçe’deki çınarlar kesilince farkına vardık durumun vahametinin. Oysa yaklaşık 10 yıldır İstanbul’un çınarları yabancı istilacı bir patojenin neden olduğu salgınla boğuşuyormuş. Üstelik çok ölümcül bir hastalık çınarlara musallat olan.

Adı “Ceratocystis platani”. Çınar kanseri deniliyor. Amerika kökenli bir nevi mantar ve bulaştığı ağaçları 3-7 yılda öldürüyor. 2010 yılında İspanya’daki çınarlara musallat olduğunda büyük bir ağaç kıyımına yol açmış. Hastalık ülkeden, ancak bulaş tespit edilen tüm ağaçlar kesilerek uzaklaştırılmış. Fransa’da da benzer süreç yaşanmış. 2011 yılında İstanbul’da tespit edilmiş. O tarihten beri de yayılarak artış gösteriyor.

Avrupa yakasında incelenen 987 çınarın üçte birinde hastalığın saptandığına bakılırsa önemli bir salgınla karşı karşıyayız. Son kesimler, ağaçlar öldürüldüğünde de hastalığın kolay kolay silinmediğini

Her daim balık bolluğu ve bereketiyle şenlenen İstanbul’da, artık kaybedilen hazinenin hüsranı var. Kentin yaşayışına, kültürüne, silüetine, rengine ilmek ilmek işlenmiş deniz canlıları, kirlilik, hatalı ve aşırı avcılık yüzünden bırakıp gitmiş Boğaz’ın serin sularını

Şaşırıyorsunuz. Üzülüyorsunuz. Kahroluyorsunuz... “İstanbul’un Deniz Canlıları” kitabını okuyup, kentin balık geçmişini öğrendikçe, insanın içi gerçekten de “bugünlere nasıl geldik” diye sızlıyor. Oysa ne büyük bir zenginlik devralmışız geçmişten. İstanbul her daim balık bolluğu ve bereketiyle şenlenirmiş. Boğaz’daki deniz canlıları, kentin yaşayışına, kültürüne, silüetine, rengine ilmek ilmek işlenmiş. Balıklar, yüzyıllara, devirlere bile isimlerini vermiş. Mesela “Orkinos Metropolisi” olarak anılırmış İstanbul, 2 bin yıl önce. Boğaz’da yapılan salamurası tüm dünyaya nam salmış o dönemlerde. O kadar değerliymiş ki, sikkelerde bile boy boy tasviri varmış. Ama kıymetini bilmemişiz. Kirlilik, hatalı ve aşırı

Vazoya özenle yerleştirdiğimiz nazlı mimozaların, Büyükada’dan baltalarla parçalanan ağaçlardan koparıldığı aklımıza gelir miydi? Bunun nasıl önleneceği ve mimozalarla ilgili pek çok bilgi ve etkinlik Mimofest’te.

Meğer ne büyük kötülük ediyormuşuz mimoza ağacına! Öyle gelişigüzel satın aldığımız mimoza çiçeklerinin perde arkasında, dramatik bir talan yatıyormuş hâlbuki! Âdeta, “kanlı hasat”tan bahsediyor Adalılar. Talep yüksek diye Büyükada’daki mimozaları gözüne kestirenler, baltalarla kesiyormuş ağaç dallarını. Ve o dallardaki tomurcuklar, İstanbul’un gözde semtleri Nişantaşı, Bebek, Caddebostan, Etiler’deki çiçekçileri süslüyormuş. Hasarlı ağaçlar ise ne yazık ki birer birer yok oluyormuş.

Eminim birçoğunuz farkında değildir bu durumun. Ben de Adalar Mimoza (Mimozada) İnisiyatifi temsilcisi Işıl Sayın Bilallar’dan öğrendim mimoza hasadının perde arkasını. Üstelik yok edilen mimoza türünün, (Acaccia dealbata) zaman