Deniz Kilislioğlu

Bu hafta Türkiye 7 ilde ardı ardına çıkan yangınlarla mücadele etti. Yangınların sabotaj olma ihtimalinden, Türk Hava Kurumu’nun envanterinin yetersizliğine, bazı uçakların bakımsızlık yüzünden uçamadığından, işten çıkarılan personele kadar bir dizi konu tartışıldı.

Tüm bu tartışmalar sürerken hem THK’nın kiraladığı uçaklarda hem de özel şirketlerde görev yapan helikopterlerde pilotlar, alevler içinde zamana karşı yarıştı. Ortalama 10 saat kesintisiz görev yapan ekiplerin yaşadıklarını, onlardan dinledim.

Türbülansla mücadele

Bu yangınlarda rüzgarın kuvvetli olması sebebiyle oluşan türbülans, pilotların işini çok zorlaştırdı. Bazen alevlerin olduğu noktaya karadan değil, deniz üstünden gitmek zorunda kaldılar. Türbülans su atışlarında isabeti de zorlaştırdı. Pilotların anlatımından bir örnek paylaşalım:

“Dağın eğiminin 40 derece olduğunu ve dumanın dağın yamacına doğru yatmış bir halde olduğunu düşünün. Alttan yukarıya tırmanırken, bunu 3 ton su ile yapıyorsunuz. Bazen türbülans o kadar

Washington yönetimi uzun süredir, Rusya ile yapılan Kuzey Akım-2 projesini iptal etmesi için Almanya’ya baskı yapıyordu. Eski Başbakan Gerhard Schröder döneminde başlatılan proje, Washington’ın baskısı yüzünden Aralık 2019’da durdurulmuş, Ocak 2021’de yeniden başlatılmıştı. Yüzde 95’i tamamlandığı için Almanya projeden geri adım atmak da istemiyordu.

Uzun süredir aranan formül, Şansölye Angela Merkel’in, görevi bırakma arifesindeyken Washington’a yaptığı ziyarette bulundu. Kriz, Almanya’nın ABD’ye verdiği “Moskova’nın tehdidi altındaki Ukrayna’yı destekleme ve Rusya’nın ‘agresif politikasını kontrol altında tutma’ taahhütleriyle” aşıldı ve Washington’ın Almanya’ya yaptırım ihtimali şimdilik kalktı.

Bu kritik anlaşma, diplomaside “face-saving” olarak bilinen “durumu kurtarma anlaşması” gibi görünüyor. Uzmanlara göre zaten büyük oranda bitmiş projenin artık geri döndürülemeyeceği gerçeği ortadayken, bu mutabakatta kazanan, projeyi

ABD Başkanı Joe Biden, eski Arizona Senatörü Jeff Flake’i Ankara Büyükelçisi olarak aday gösterdi. ABD Senato’su onay verirse, Flake, ABD’nin yeni Ankara Büyükelçisi olacak. Üstelik bu isimle birlikte Washington yönetimi ilk kez bir siyasiyi, yani “kariyer diplomat” olmayan bir kişiyi büyükelçi olarak Türkiye’ye yollamış olacak. Elbette bu tercih akıllara şu soruyu getirdi:

Bu karar, Türkiye’nin yine ‘kariyer diplomat’ olmayan Murat Mercan’ı Washington’a büyükelçi olarak atamasına karşı hamle mi?

Konuştuğum Türk yetkililer bu tercihi öyle yorumlamıyor. Flake’in ne kadar siyasi bir atama olursa olsun, nihayetinde makul bir isim olduğunu söylüyorlar. Üstelik bu ismin, ilişkilerin bundan sonraki seyri açısından avantajları olabileceğini de düşünüyorlar.

Kongre geçmişi avantaj mı?

Flake, Cumhuriyetçi Parti’den olmasına rağmen seçim döneminde Donald Trump karşıtlığı ve Biden’a desteğiyle göze çarptı. Bu anlamda

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, hafta içi Antalya’daydı. Ziyaretin önemli başlıklarından biri “Suriye’ye insani yardımlar” konusuydu. Yardımlar için 2014’de karılan BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararının süresi 10 Temmuz’da doluyor. Türkiye, kapıların açık kalması ve BMGK kararını veto etmemesi için Lavrov’u iknaya çalıştı. Bu kararın önemi şu:

BMGK’nın o kararıyla uluslararası yardım kuruluşları, Suriye hükümetinin onayına ihtiyaç duymadan 4 kapıdan Suriye’ye yardım sokabiliyordu. Yıllar içinde o yardımların geçtiği sınır kapılarının sayısı bire düştü. İşte son kalan Öncüpınar sınır kapısının da kapanmaması ve Suriye içine insani yardımların sürdürülebilmesi, bu kararın uzatılmasına bağlı.

Moskova niye karşı?

Beşar Esad hükümetinin en büyük destekçisi Rusya “tüm yardımlar rejim kontrolü üzerinden gitsin” görüşünde. Moskova bu konunun bir egemenlik meselesi olduğu gerekçesiyle, muhalif unsurların bulunduğu

Kovid-19 salgınında yeni perde “delta” ardından da ortaya çıkan “delta plus” varyantı. Virüs, insanlığa hem kendisini hem de “Tüm dünyada herkes aşılanmadan, kimse güvende olamayacak” söylemini sıklıkla hatırlatıyor. İç hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Mustafa Çetiner de buna dikkat çekiyor ve “Bulaşın çok yüksek olduğu yerlerden çıkan virüs varyantları, dönüp dolaşıp bu mücadelede çok başarılı olduğunu söyleyen İngiltere gibi ülkeleri vuruyor” diyor.

Bu yüzden aşıya eşit erişim hayati önem taşıyor. Örneğin İsrail aşılamanın en başarılı olduğu ülkeydi; ancak vaka sayıları artmaya başlayınca ve bunların yüzde 70’i delta varyantı olunca, tedbirler geri geldi. İsrail Sağlık Bakanlığı’nın bu vakaların üçte birinin aşılanan kişiler olduğunu açıklaması da endişeleri artıran bir başka veriydi.

Virüsün kaynağında durum

Virüsün kaynağı olan, 1.3 milyar nüfuslu Hindistan’da vaka sayıları 30 milyonu zaten geçmişti, günlük vaka sayıları da

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Joe Biden zirvesinde taraflar, S-400 ve YPG’ye destek konusunda pozisyonlarından geri adım atmadı. İlerlemenin kaydedildiği alan, tahmin edildiği gibi Afganistan oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD ve koalisyon güçlerinin 11 Eylül’de Afganistan’dan çekilmesinden sonra istenirse Türkiye’nin ülkede kalabileceğini; ancak bu noktada ABD’nin diplomatik, lojistik ve mali desteğinin önemli olduğuna dikkat çekti. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da bu desteğin verilmesinde mutabık kaldıklarını duyurdu. Türkiye, Kabil Hamid Karzai Havalimanı’nın güvenliği ve işletmesine talip ancak bu görevde tek başına kalmak istemiyor. Türkiye, Cumhurbaşkanı’nın ifadesiyle “Pakistan ve Macaristan’ı da yanında görmek istiyor.”

Üstlenilecek görevin çerçevesi ne olacak, hangi ülkeler bu misyonla elini taşın altına koyacak, bu soruların cevapları henüz belirsiz. Kaldı ki Cumhurbaşkanı’nın vurguladığı gibi Taliban da önemli bir faktör ve Taliban sözcüleri

Bu haftanın gündemini ağırlıklı olarak “gelecek haftanın gündemi” belirledi desek yanlış olmaz. Bütün dikkatler hafta başında yapılacak NATO Liderler Zirvesi’ne ve o zirve marjında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden ile yapacağı ilk
yüz yüze görüşmeye çevrildi.

Ortak payda...

Aslında bu buluşmadan sonra uzun süredir krizde olan Türk-Amerikan ilişkilerinin bir anda düzeleceğini öngörmek biraz saflık olur. Türkiye açısından masada ABD’nin YPG-PKK’ya askeri ve siyasi desteğiyle Fethullah Gülen’in iadesi konusu; ABD açısından ise Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 füzeleri ve ABD’li yetkililerin ifadesiyle “Türkiye’nin demokratik değerlerden uzaklaşma eğilimleri” var. Pozisyon sertlikleri varken bu sorunların aşılıp yeni bir döneme girilemeyeceği açık. Fakat bir süredir ikili ilişkilerde ortak paydada buluşulabilecek bir konu var gibi görünüyor, o da Afganistan...

En kritik soru

Zirve öncesi bu konuda birkaç dikkat çekici

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu hafta yaptığı “Mahmur, Kandil’in kuluçka yuvasıdır, BM temizlemediği takdirde bir BM üyesi olarak biz temizleriz” sözleri, dikkatleri yeniden bu kampa çevirdi. 1990’lı yılların başında Türkiye’nin Irak sınırındaki bölgelerden Irak’a göç yaşanmış ve 1998 yılında Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK/UNHCR) bu kişiler için Mahmur kampını kurmuştu.

Ancak BM, Irak’ta pek çok farklı dönüm noktasında kamp üzerindeki kontrolünü kaybetti. Bu dönüm noktalarından biri, 2003’te BM’nin Bağdat’taki binasının bombalanmasının ardından, örgütün Irak ofisini kapatma kararıydı. Bir diğeri ise 2014 yılında DAEŞ’in saldırılarıyla Mahmur’da etkili olmaya başlamasıydı.

En az 3 yıldır sayım yok

Kampta bugün sivil, kadın ve çocuklar dahil yaklaşık 10 bin kişinin olduğu tahmin edilirken, PKK’nın buradaki nüfusu kalkan olarak kullandığı sıklıkla tekrarlanıyor. Mahmur kampı kâğıt üzerinde Birleşmiş Milletler Mülteciler