Adeta bumerang gibi
Kovid-19 salgınında yeni perde “delta” ardından da ortaya çıkan “delta plus” varyantı. Virüs, insanlığa hem kendisini hem de “Tüm dünyada herkes aşılanmadan, kimse güvende olamayacak” söylemini sıklıkla hatırlatıyor. İç hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Mustafa Çetiner de buna dikkat çekiyor ve “Bulaşın çok yüksek olduğu yerlerden çıkan virüs varyantları, dönüp dolaşıp bu mücadelede çok başarılı olduğunu söyleyen İngiltere gibi ülkeleri vuruyor” diyor.
Bu yüzden aşıya eşit erişim hayati önem taşıyor. Örneğin İsrail aşılamanın en başarılı olduğu ülkeydi; ancak vaka sayıları artmaya başlayınca ve bunların yüzde 70’i delta varyantı olunca, tedbirler geri geldi. İsrail Sağlık Bakanlığı’nın bu vakaların üçte birinin aşılanan kişiler olduğunu açıklaması da endişeleri artıran bir başka veriydi.
Virüsün kaynağında durum
Virüsün kaynağı olan, 1.3 milyar nüfuslu Hindistan’da vaka sayıları 30 milyonu zaten geçmişti, günlük vaka sayıları da 700’lerdeydi. Sadece delta plus varyantında 50’ye yakın vaka ile Hindistan, dünya sıralamasında ilk sırada. Hindistan bu verilere rağmen aşılamada epey geride, hatta dünya ortalamasının da altında. 24 Haziran itibariyle, nüfusun sadece yüzde 17.95’i aşılanmış durumda. Aşılama oranları artmış olsaydı, delta varyantı yeni bir tehdit olarak karşımıza çıkar mıydı, kritik soru bu...
Sağlık Örgütü’nün Afrika ofisi, aşıya ulaşmada en büyük sıkıntı yaşayan kıtada, son iki haftada vaka sayısındaki artışın yüzde 30’ların üzerinde olduğunu açıkladı. Delta varyantı şu ana kadar 14 Afrika ülkesinde görüldü, ancak Eritre, Ruanda, Uganda ve Zambiya gibi ülkelerde sağlık çalışanlarının da enfekte olması yüzünden tablonun giderek kötüleştiği uyarısı yapılıyor. Üstelik bölgede toplumsal bağışıklık oranının sadece yüzde bir olduğunun da altı çiziliyor.
Dünyada aşılama
(Ourworldindata.org verileri)
Nüfus: 7.6 milyar
Aşılanan oran: Yüzde 22.6
Uygulanan doz: 2.8 milyar
Günlük aşılama: 41.2 milyon
Düşük gelirli ülkelerde aşılama oranı: Yüzde 0.9
Türkiye için Rus turist endişesi
Prof. Dr. Mustafa Çetiner, delta varyantının yüzde 90 oranında görüldüğü Rusya’dan turistlerin Türkiye’ye geliyor olmasının, alınan önlemler düşünüldüğünde risk olduğuna dikkat çekiyor. Prof. Çetiner, “Sadece PCR yani sürüntü testi sonucunun alınması yeterli değil, pek çok ülke 14 gün karantina uyguluyor” diyor. Halen 144 milyon nüfuslu Rusya’da sadece 21 milyon kişi aşılanmış. Toplam uygulanan aşı dozunun miktarı ise 36.9 milyon. Rusya’dan Türkiye’ye gelen turistlere aşı zorunluluğu getirilmemiş olması da ayrı bir endişe kaynağı. Çetiner, “Karantina tedbirleri uygulanmadan delta varyantının Türkiye’de Rus turistler nedeniyle yayılmaması mucize olur” ifadesini kullanıyor.
Libya için ‘muğlak çerçeve’
Almanya, bu hafta bir kez daha Libya Konferansı’na ev sahipliği yaptı. Bu konferans, Ocak 2020’de yapılan ilk toplantının bir devamı niteliğindeydi ancak sahadaki gerçeklik, bu toplantıda alınan kararların ne kadar etkin uygulanabileceğine dair soru işaretlerini artırıyor.
Toplantıya giderken hali hazırda iki ana gündem vardı. İlki Aralık’ta yapılması öngörülen seçimlere giden süreçte yabancı güçlerin ülkeden ayrılmasını sağlamak. İkincisi de Libya Birlik Ordusu’nun kurulabilmesi için atılacak adımlar... Türkiye’nin şerhine rağmen 58 maddelik sonuç bildirgesine “tüm yabancı güçlerin gecikmeden ülkeden ayrılması” maddesi konuldu ama bunun hayata geçebilmesi, Libya’nın kendi güvenliğini sağlayacağı ordu ve polis teşkilatını oluşturabilmekten geçiyor. Bu anlamda, bildirinin 32. maddesinde “yabancı güçlerin silahlandırılması ve ülkeden çıkarılması akabinde, uygun personelin sivil, güvenlik ve askeri devlet kurumlarına entegrasyonu” çağrısı yapıldı.
Hiç kolay değil
Yeni bir güvenlik reformundan bahsedildi. Ancak bu reformun nasıl gerçekleşeceği ve hayata geçirileceği konusunda ne çerçeve ne de takvim vardı.
Sahanın çok kaygan olduğu, General Hafter’in hala varlık göstermeye çalıştığı, ülkelerin geçiş hükümetiyle ilişkilerini sıkı tutmaya çalışıp, Libya’yı yakın markaja aldığı bir dönemde güvenlik reformunun çok da kolay yapılamayacağı, pek çok uzmanın ortak görüşü.
Her ülkenin gündemi başkayken, tüm yabancı güçler anlaşmadan, Libya’da sağlıklı bir geçiş sürecinin hayata geçmesi ve ülkenin seçim sürecine girebilmesi de epey zor görünüyor. NATO Zirvesi’nin hemen öncesinde Türkiye’den Libya’ya yapılan üst düzey ziyaretin bir sebebi de, 23 Haziran’da Berlin’de yapılan konferansa bir hazırlıktı. Sadece Türkiye değil, Fransa, Mısır, İngiltere gibi ülkeler de son dönemde Libya trafiğini yoğunlaştırmış durumdaydı. Örneğin son olarak Mısır İstihbarat Şefi Abbas Kamil, Geçiş Hükümeti Başbakanı Abdülhamid Dibeybe ile görüşmek için Libya’daydı. İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, Fransa Savunma Bakanı Florence Parly ve Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da Haziran’da Libya’ya giden isimlerdendi. Bu ziyaret trafiği, hiçbir ülkenin sahayı boş bırakmayacağının da işareti.
