GAP el sanatları Amerika'da

Batı'da toplu üretime, sentetik malzemelere, giderek elektronikleşen dünyaya tepki olarak, elle yapılmış, bir geleneği ve kültürü temsil eden eşyalara giderek daha çok değer veriliyor.


"Anatolian Artisans" (AnArt), kar amacı gütmeyen, vergiden muaf bir sivil toplum örgütü olarak, geçen yıl ABD'nin başkenti Washington'da çalışmalarına başladı. Kurucu başkanı Yıldız Yağcı, 1994 - 97 arasında yaşadığı Hindistan'da sivil toplum kuruluşlarının ülkenin kültürünü tanıtmakta, binlerce düşük gelirli el sanatçısına ekonomik olanaklar yaratmakta ne kadar etkili olduğuna tanıklık etti. Dünyada ilk mikro - kredi hareketini başlatan Ela Bhatt'ın kurduğu SEWA örgütünü inceleyerek, böyle bir girişimin Türkiye'de de etkili olabileceğini düşündü. Yağcı, bu yazıda tecrübesini aktarıyor.

"Anatolian Artisans" (AnArt), Anadolu'daki sanat geleneklerin kaybolmasını önlemek, toplumsal ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak misyonu ile aşağıdaki üç alanda faaliyette bulunuyor:
* Endüstrileşme ve kentleşme sonucu artık geleneksel sanatlarını uygulayarak geçimlerini temin edemeyen usta artizanlara projeler çerçevesinde atölye, alet ve hammadde alabilmeleri için yerli ve yabancı vakıflardan, özel sektörden, ve bireylerden elde edilecek fonlarla parasal destek sağlamak.
* Birlikte çalıştığı pazarlama ve tasarım uzmanları ile, el sanatlarının yöresel ve kültürel karakteristiğini bozmadan, daha kaliteli ve pazarlanabilir ürünler üretilebilmesi için Türkiye'de belirli zamanlarda artizanlara yönelik seminerler düzenleyemek.
* Artizanlara üstün kaliteli el sanatlarını arada aracılar olmaksızın emeklerinin karşılığını kazandıracak şekilde pazarlamalarında yardımcı olmak.

AnArt'ın ilk benimsediği projelerden biri, GAP Bölgesindeki "Çok Amaçlı Toplum Merkezleri"nde (ÇATOM) üretilen el sanatlarının pazarlanması. El sanatları pazarlamasında ve tasarımında uzmanlaşmış danışmanlarımız bölgeden getirdiğimiz örnekler üzerinde çalışıyor. ÇATOM'lardaki gelir getirici etkinlikleri daha verimli bir şekilde uygulayabilmeleri için kadınlara iş idaresi eğitimi sağlamak da projede yer alıyor. GAP İdaresi ile birlikte geliştirdiğimiz proje uygulandığında yüzlerce yöre kadınının emeği değerlendirilmiş ve yaşam seviyeleri yükseltilecek.
Diğer bir proje ise Dokuz Eylül Üniversitesi'nin gözetiminde üretilen kilimlerin pazarlanması. Üniversite'nin Anadolu'dan toplayarak arşivlediği kilim desenleri Güvercinlik köyünde, geleneksel yöntemlerle yeniden üretiliyor. AnArt'ın dünyanın en saygın tekstil müzelerinden biri olan Washington'daki Tekstil Müzesi ile yaptığı işbirliği sonucunda bu kilimlerin Müze'nin mağazasında satışı başladı.
ÇEKÜL Vakfının önerisiyle Birgi'nin geleneksel ipek dokumalarını tekrar canlandırmak ve bu çok özel dokumadan elde edilecek yeni ürünlere dış pazar yaratmak yine benimsediğimiz projeler arasında. Türkiye'de kültürel mirasın korunması konusunda eşsiz çalışmalar yürüten ÇEKÜL Vakfı, "Her Bölgede Bir Kent Kuralım" projesi kapsamına aldığı Birgi'yi de yeni bir Safranbolu yapma yolunda çalışırken, AnArt ile yaptığı işbirliği yurt içinde ve dışında Türkiye yararına çalışan STK'ların birlikte çalısmalarına güzel bir örnek oluşturuyor.
Üzerinde heyecanla çalıştığımız bir başka proje ise Bayburt ehram dokumaları. Özgün bir yerel el dokuması örneği olan ehramlar, sentetik ve ucuz malzemelerin toptan üretimleriyle rekabet edemedikleri için, yokolmak üzereler. Bunları dokuyan kadın artizanlara yeteri kadar gelir getirecek pazar sağlandığında, Bayburt'un kültürel mirası da korunmuş olacak.
AnArt'ın diğer bir faaliyeti de etkinlikleri konusunda seminer ve konferanslar düzenlemek. Geçen ay, mikrokredi uygulamasını dünyada ilk kez başlatan Hindistan'daki SEWA örgütüyle birlikte düzenledikleri "Küçük İşletmeler ve Artizanlar" konulu seminer, bu konularda çalışma yapanlarca aydınlatıcı bulundu ve ilgiyle izlendi.
Yönetim Kurulu Başkanı, ünlü Amerikalı yazar Mary Lee Settle, Türkçeye bu makalenin yazarı tarafından "Anadolu'da Bir Zaman Çemberi" adıyla çevrilen ve Türkiye hakkında yazılmış en olumlu kitaplardan biri sayılan "Turkish Reflections: A Biography of a Place "adlı kitabından yaptığı okumalarla hem Türkiye'yi hem de AnArt'ı tanıtıp, destek sağlıyor.
Çabalarımızda daha etkin olabilmemiz için, başta artizanlarımız olmak üzere, Kültür ve Turizm bakanlıkları, üniversiteler, müzeler, sivil toplum kuruluşları, meslek okulları, tasarımcılar, pazarlama uzmanları ve özel sektör liderlerini birlikte çalışmaya davet ediyoruz.
Çağrımızı duyanlar bizi aşağıdaki adreslerde bulabilir: Anatolian Artisans, 11325 Empire Lane, North Bethesda, MD 20852, USA. E - posta: (anatolianartisans@earthlink.net). Faks: 001 (301) 231 66 68. Web sayfası: www.anatolianartisans.org