Türk somonuna yosun takviyesi
Kültür balıkçılığının yem ihtiyacı, balık stoklarının azalmasında ciddi bir paya sahip. 5 milyon ton balık unu için 20 milyon ton balık avlanması gerekiyor. Balık yemlerinde denenen bitkisel protein kaynaklarından biri de yosunlar.
Günümüzde tüketilen her iki balıktan biri yetiştiricilik metoduyla soframıza geliyor. Denizlerde ve iç sularda kurulan balık çiftliklerinde yapılan üretim, dünya genelinde sağlıklı beslenme için gerekli proteinin karşılanması açısından çok önemli. Avcılık yoluyla elde edilen balık miktarı neredeyse son 40 yıldır aynı seviyede kalırken, balık çiftliklerindeki üretim ise her geçen yıl artıyor.
Tabii çiftliklerdeki üretimde de balık yemi olarak, yine denizlerden avlanan küçük balıklar kullanılıyor. Bu nedenle kültür balıkçılığının artan yem ihtiyacı, dünya genelinde balık stoklarının azalmasında ciddi bir paya sahip. FAO’ya göre, mevcut arz seviyesini korumak için 2030 yılına kadar 27 milyon ton ilave deniz mahsulü üretilmesi gerekiyor. Bu seviyede üretim artışı için de daha fazla balık unu ve balık yağına ihtiyaç duyuluyor. Yani hamsi gibi küçük balık türlerine yönelik av baskısı giderek artacak. Bu tablo, bir noktadan sonra endüstriyel balıkçılığın sürdürülebilirliğinin ortadan kalkması tehdidini de doğuruyor. Çünkü 5 milyon ton balık unu için 20 milyon ton balık avlanmasına ihtiyaç var.
Hâliyle insanlığı beslemenin yolu, balıkları sürdürülebilir bir yöntemle besleyebilmekten geçiyor. Balık ununun yerini alacak alternatif yem hammaddeleri, su ürünleri sektörü için hayati önem taşıyor. Bu alanda son yıllarda ciddi bir araştırma faaliyeti söz konusu. Böcekler, solucanlar, deniz kabukluları, su kurtları, siyah asker sineği gibi hayvansal proteinler yem hammaddesi olarak öne çıkıyor. Diğer yandan, bitkisel proteinler açısından zengin soya, mısır, pirinç, buğday gibi yem hammaddeleri de su ürünleri sektörünce kullanılmaya başlandı. Balıklar her ne kadar etçil olsa da vejetaryen seçeneklere yönelik ciddi bir arayış söz konusu. Mesela ABD Tarım Bakanlığı’nın yürüttüğü bir projede gökkuşağı alabalıkları sadece soyadan elde edilen yemlerle büyütülüyor.
Diğer yandan, balık yemlerinde denenen bitkisel protein kaynaklarından biri de yosunlar. Omega-3 bakımından zengin yağların ve proteinlerin elde edilebildiği mikroalgler, yem hammaddesi bileşenlerine eklenmeye başladı. Alg yağı içeren yemler, Türkiye’de de bir süredir levrek ve çipura yetiştiriciliğinde deneniyor. Metro Türkiye, “Yediği Önünde Yemediği Yarında” projesiyle Ege’deki bir çiftlikte yetiştirilen levrek ve çipuraları, balık yağı yerine alg yağı içeren yemlerle besliyor. Analizlerde, insan sağlığı açısından büyük önem taşıyan EPA, DHA, Omega-3, Omega-6 yağ asitleri açısından iyi sonuçlar elde edilmesi üzerine, şimdi de alg yağı, Türk somonunda kullanılmaya başlandı. Firma, Samsun’da Türk somonu yetiştiren Parlak Su Ürünleri’yle iş birliği yaparak, alg yağı ile beslenen “Premium Türk somonu” üretimi gerçekleştiriyor. Projeyi, sürdürülebilir balıkçılık açısından önemsediklerini belirten Metro Türkiye Satın Alma Direktörü Hamit Baykal, somon yemlerinde alg yağı kullanarak 250 ton küçük balığın yem olmasının engelleneceğine dikkati çekiyor ve çipura ile levrekte alg yağı ile bugüne kadar bin 500 ton küçük balığın yem olmaktan kurtarıldığına, alg yağı bazlı yemlerle beslenen Türk somonunun Omega-3 değerlerinin de Norveç somonuyla yarışır hâle geldiğine işaret ediyor.