İzmitli Barbara

İzmitli Barbara
Dikkat!!! Testus bir sınav değildir... "Çoktan seçmeli testölerle "gırgır" geçmeyi amaçlamaktadır... Testus’taki şıklardan biri mutlaka doğru yanıttır ve doğru olanı bazen şıkların en komiğidir... Yanıtlar her Testus’un altında, göz ucundadır... Ezcümle, en iyi sınav testustan beterdir...
Testus Haticeyus / AHMET TURHAN ALTINER

4 Aralık günü İzmitli Azize Barbara’nın ölüm yıldönümü... Dünyada var olduğunu kestirebildiğim 40 kadar Santa Barbara şehrinde ve belki nice başka yerde ayinler yapılacak. Bilindiği gibi Roma İmparatorluğu zamanında dünyanın dört büyük kentinden biri olan İzmit’te, o zamanki adıyla Nikomedya’da, İ.S. 235 yılında büyük bir trajedi yaşanmış. Efsaneye göre, Nikomedyalı Barbara’nın Roma valisi olan babası Hıristiyanlığı seçtiği için onu karanlık bir kuleye kapatmış. Kız orada acılar ve karanlıklar içinde ölmüş. Efsaneye göre öldüğü gece kapatıldığı kule deniz feneri gibi aydınlanmış. O zamandan bugüne Azize Barbara karanlıkta kalanların, madencilerin, mimarların, deprem felaketzedelerinin koruyucu meleği kabul edilmiş. İşte Kaliforniya’da ve daha nice yerde Santa Barbara adlı şehirlere adını veren Azize Barbara... İspanyol misyonerler fethettikleri yeni dünyada karşılaştıkları sayısız sürprize karşı kendilerini onunla korumak istemişler, zahir.
Bilindiği gibi İzmit’in tarih boyunca çok büyük bir sorunu var: Depremler. İzmit Körfezi’ne ulaşan Kuzey Anadolu Fayı kenti sürekli olarak depremlerle vurmuş. Burada ilk deprem 24 Ağustos 358 tarihinde kaydedilmiş. Ammianus Marcellinus’un aktardığı bu deprem büyük hasara neden olmuş. Yamaçlarda bulunan evlerin büyük bir toprak kaymasıyla birbiri üstüne yığıldıkları görülmüş. Yakınlarını bulmaya çalışan insanların çığlıkları yankılanmış İzmit’te. O ana kadar açık olan hava kararmış. İnsanların bir kısmı hemen, bir bölümü de yardım beklerken telef olmuş. Kentin yöneticisi Pietas üzüntüsünden ölmüş. Yangınlar beş gün sürmüş. İzmit gibi Kaliforniya’nın Santa Barbara kenti de tarih boyunca sallanıp durmuş. İki kent de, biri Kuzey Anadolu diğeri San Andreas faylarının ucunda, olmuş ve olası deprem felaketlerinin kaderdaşı durumunda...
İzmit ve Santa Barbara arasındaki bu kader paralelini keşfedenler, Kanlıca Lions kulübünden Sibel Evci, Marina Baumeister Karaca, Aydan Gazioğlu ve Ayda Özcan... Kulüp üyeleri genellikle Türklerle evli ve Türkiye’de yaşayan yabancı hanımlar. Kanlıca Lions kulübü çok yararlı bir proje uyguluyor: Nikomedya’yı koruma projesi. Tarihin gizemini ve toprak altında kalan değerleri ortaya çıkarmak istiyorlar. Hıristiyan aziz ve azizeler kenti Nikomedya’yı bu yönüyle de dünyaya tanıtmak niyetindeler. Bu sayede dünyaya belki Efes gibi yeni bir ziyaretgah kazandırılmış olacak. Azize Barbara’nın tam olarak nerede yaşadığı, nerede hapsedildiği, nereye gömüldüğü belli değil. Bugün bu sorulara kesin cevap verebilmek zor. Azize Barbara’nın İzmit’te Bağ Çeşme’nin yukarısında bulunan Bayraktar Burcu’nda hapsedilmiş olduğu düşünülüyor... Konuşma yapmam için davet edildiğim bir toplantıda öğrendiğim İzmit ve Santa Barbara’nın bu çok ilginç efsanevi benzerliğini araştırmak ve Nikomedya projesine katkıda bulunmak için Kaliforniya’da pek çok yere yazdım. Onlarda bu ilginç beraberlik konusunda henüz bir hareket yok. İki kentin üniversiteleri arasında bu vesileyle bir iletişim köprüsü kurulsa ne iyi olur. Santa Barbara’nın halen var olan altı kardeş şehrine, Cuzco, Palma de Mallorca, Puerta Vallarte, Toba City, Weihai ve Yalta’ya İzmit’i de ilave ettirmek çok yararlı olmaz mı?
İnternette gezinirken Kıyı ve Liman Mühendisliği doçenti Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner’in Santa Barbara çalışmalarından haberim oldu. Hemen yazıştık. Teşekkür ediyorum. Yalçıner 1999’dan beri Los Angeles Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde Los Angeles ve Santa Barbara şehirleri için tsunami modelleme projelerini yürütüyormuş. Santa Barbara kıyılarını incelemiş. Gördüğünüz gibi İzmit ve Santa Barbara’nın depremsel paralelliği gitgide daha ilginçleşiyor. Aradıkça, araştırdıkça. Bu ilginç tesadüf sonucunda belki iki kente ilginin ve bilginin yoğunlaştırılmasıyla gerçekten koruyucu bir katkı sağlanabilir. Buyur ola Azize Barbara’nın birleştirdiği İzmit ve Santa Barbara testusuna bu kez de...

1 "İzmit’in içinden geçiyor tren;
çarşının ortasından.
Kaybetti ciddiyetini tramvaylaştı.
Çevirip başlarını bakmıyor ona
şehirliler, evler ve mağazalar.
Uyandıramadı rüyalarından
bütün gürültüsüne rağmen
fayton beygirlerini."
Bu dizeler "Memleketimden İnsan Manzaraları" adlı bir şiirden. Şairi?
a. Orhan Veli
b. Sait Faik
c. Nazım Hikmet
d. Faruk Nafiz

2Çarşının ortasında tren, ağızlarda mutlaka tel tel tat... İzmit’e has tren tatlısını mutlaka bileceksiniz. Yiyen de yemeyen de pişman.
a. Tel kadayıf
b. Saray helvası
c. Lati lokum
d. Pişmaniye

3 İzmit’in meşhur suyu aşağıdakilerden hangisi? Trenden kaşla göz arası inip ağzınızı dayamadınız mı?
a. Taze Hayat rakısı
b. Paşa Suyu
c. Çene Suyu
d. Hiçbiri

4 Santa Barbara, Kaliforniya’da Pasifik Okyanusu üzerinde yaklaşık 90 bin nüfuslu bir kent. Santa Barbara’da artık Kızılderili yok, oysa kentin kısa tarihi Chumash Kızılderililerine dayanıyormuş. Peş peşe gelen depremlerden korkup kaçtıkları rivayet ediliyor! Bölgenin fay zonunda bulunması, geçmişte de depremler yaşadığının göstergesi. 1930’a kadar bölgeyi ve şehri inceleyip yazan beyaz çıkmamış. Yazanlar da Kaliforniya’da kurulmuş pek çok misyondan biri olan kiliseyle ilgili gelişmeleri yazmışlar ve Kızılderililerden pek bahsetmemişler. Bölgede bulunan adalar ile kara arasındaki bölge, 1602 yılında 4 Aralık günü bölgeye gelen Sebastian Vizacino tarafından Santa Barbara diye adlandırılmış. Çünkü 4 Aralık Azize Barbara’nın öldüğü gün. Bu ad zamanla kıyıdaki yerleşim yerinin de adı olmuş. Peki Kaliforniya’daki Santa Barbara kenti bugün nesiyle meşhur?
a. "Fiesta"larıyla
b. Şaraplarıyla
c. Plajlarıyla
d. Hepsiyle

5 1990’da NBC televizyonu tarafından çekilen hafif konulardan senaryolaştırılmış "Santa Barbara" dizisinde bir "teenage" alkolik genci canlandıran "ünlü yıldız," izleyicinin ilk defa dikkatini o zaman çekmişti. Kimdi acep?
a. Barbra Streisand
b. Barbara Hutton
c. Barbara Bush
d. Leonardo di Caprio

6 Konu deprem ama bu kez depreme havadan sudan şekerli şeylerden yaklaşıyoruz. Zaten insanlar depremden değil genellikle bilgi noksanlığı sonucu oluşan ürkü yüzünden ölmüyor mu? Tatlı yiyip tatlı konuşmaya devam edelim. Santa Barbara ile İzmit benzerliği çok ilginç.
Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner’den çok kısa zamanda alabildiğim bilgilere göre, Santa Barbara, tsunami deneyimi açısından İzmit ile benzerlik gösteriyormuş. Santa Barbara’nın şu anda bilinen yazılı tarihinde ikisi tsunami yaratan toplam 3 deprem görülüyormuş. Bu depremleri yaratan faylar da denizde. Odağı deniz dibinde olan depremlerin ardından kıyılarda büyük hasarlara neden olan dalgalar oluşurmuş ve bunun adı tsunamiymiş. Tsunami, tsu (liman) ve nami (dalga) sözcüklerinin bileşiminden oluşmakta ve asıl kökeni Çince imiş. Peki tsunamiyi yaratan neden aşağıdakilerden hangisi?
a. Deniz dibi depremleri
b. Deniz dibi toprak kaymaları
c. Okyanus volkanlarından birinin indifası
d. Hepsi
7 Aramaya başlayınca bulgular da sökün ediyor. Amerika kıtalarında kırka yakın Santa Barbara var. ABD’de Kaliforniya’dan başka örneğin İspanya, Arjantin, Şili, Brezilya, Bolivya, Peru, Kolombiya ve Honduras’ta da Santa Barbara kentleri keşfettim. Acep her an depreme maruz olduklarından mı Santa Barbara adını almışlar? Deprem azizesi Barbara onları korusun diye mi?
Aramaya devam. İzmit’te Aziz Andreas da Azize Barbara’nın akıbetine uğramış. Kalifornia’yı, San Francisco’nun güneyinde San Jose’den ta güneyde Santa Barbara’ya kadar bölen fay hattının adı San Andreas değil mi? İzmit, "Santa"lar diyarı Kaliforniya’nın anası sanki! İzmit’le Santa Barbara başka açılardan da benzeşiyor. Bakın, kestirebilecek misiniz?
a. 17 Ağustos 1999 depreminde İzmit’te Tüpraş rafinerisi tutuştu, haftalarca alev alev yandı. O rafineri orada ne arıyordu, fayın ağzında, gafletten tabii. 1942’de Santa Barbara’daki rafineri de yanmıştı, bir Japon denizaltısı tarafından bombalanarak. Plajlar tutuşmuştu. Rafineri orada ne arıyordu, gafletten tabii.
b. İzmit de Santa Barbara da hem turizm cenneti hem de endüstriyel kirlenmenin cehennemi.
c. Santa Barbara, San Andreas Fay Hattı’nın, İzmit Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın ucunda olduklarından sadece aynı geçmişin değil aynı akıbetin ucunda.
d. Hepsi

8 Yeryüzünü oluşturan levha denen katı parçalar bir gölün üzerine serpiştirilmiş sallar gibi birbirlerine çarpar, birbirlerinin altına girer veya birbirlerine sürtünüp sıyırarak yılda 3 ila 15 cm arasında hızla hareket ederler. Arabistan levhası kuzey-kuzeydoğu doğrultusunda yılda 4,5 cm hızla ilerleyerek Anadolu levhasını devamlı sıkıştırmaktaymış. Türkiye’de meydana gelen depremlerin esas nedeni de Arabistan levhasının bilinen bu hareketiymiş. Jeolog Prof. İhsan Ketin "Bu depremler Anadolu’nun doğusundan batısına kuzey sahiline yakın olarak uzanan yanal atımlı bir fayın marifetleridir" diyerek dünyaya KAF’ı yani Kuzey Anadolu Fayı’nı ilan etmiş. Henüz kimsenin bu fay sisteminden haberi yokken. Yöneticilerin ilgilenmedikleri bu keşif hangi yılda Prof. Ketin tarafından bildirilmiş?
A. Sittin sene önce
b. 1948’de
c. 1958’de
d. 1988’de




PAZAR