Sistemik etkili tarım zehirleri için yeni çalışma

Gıdamızı zehirli kimyasallardan arındırmak için, karbonatla yıkayın diyen de var, sirkeyle de! Portekiz’de yapılan yeni bir çalışma maden suyunun pestisitler üzerindeki etkisini araştırdı

Gıda güvenliğine yönelik en önemli tehditlerden biri pestisitler. Pestisitler, tarımsal üretimde zararlı organizmalarla mücadele için kullanılıyor. Ancak bu zehirli kimyasalların bilinçsiz kullanımı, hem çevre hem de insan sağlığı açısından ciddi risklere yol açıyor. 

Başlıca tehlike, pestisit kalıntısı bulunan sebze ve meyvelerin soframıza kadar gelebilmesi. Hem Avrupa’ya ihraç ettiğimiz tarım ürünlerinde saptanan zehirler, hem de akademik araştırmalara yansıyan pestisit kalıntı raporları, tarlalarda kullanılan zehirlerin gıdalarımıza da sirayet ettiğini ortaya koyuyor. Tabii hâliyle toplumda pestisitlere yönelik ciddi bir endişe söz konusu. Çünkü pestisitlere maruz kalma, özellikle hormon bozuklukları, sinir sistemi hasarları, kanser ve alerjik reaksiyonlar gibi çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkilendiriliyor. 

Sadece yüzeyde değil 

Gıdalarımızdaki pestisit riskini azaltabilmenin bilinen en etkili yolu ise meyve ve sebzeleri tüketmeden önce yıkamak. Ancak bu konuda da ciddi bir bilgi kirliliği var. Özellikle sosyal medyada bilimsellikten uzak birçok öneri dolaşımda. Kimi ‘karbonatla yıkayın’ diyor, kimi sirkeyle. Oysaki akademik çalışmalar, bir pestisit grubunda yüksek oranda arınma sağlayan çözeltinin, başka pestisit grubunda işe yaramadığını ortaya koyuyor. Hatta pestisit yoğunluğunu artırıcı etki gösteren çözeltiler bile var. 

Diğer yandan yıkamaya yönelik tavsiye verenlerin birçoğunun sistemik etkili pestisitlerden haberi dahi yok! Sistemik etkili pestisitler, uygulandıkları bitkinin her zerresine sirayet eden yapıya sahip. Aynı antibiyotik gibi. Bu sınıftaki tarım zehirleri, kontak etkili pestisitler gibi sadece yüzeyde değiller maalesef. Bu nedenle de yıkamayla tamamen yok edilmeleri mümkün olmuyor. 

Şimdi de maden suyu 

Ancak yeni bir çalışma, sistemik etkili pestisitlerin de yıkamayla belli oranda azaltılabildiğini gösteriyor. Portekiz’de gerçekleştirilen çalışma, pestisitlerin maden suyuyla yıkanarak arındırılmasına yönelik elde edilen sonuçlarla da dikkatleri çekiyor. Portekiz’deki Ulusal Tarım ve Veteriner Araştırma Enstitüsü (INIAV), Coimbra Üniversitesi ve EPIUnit-Halk Sağlığı Enstitüsü uzmanlarınca yürütülen çalışmada, 121 farklı pestisitle kirletilen pirinçlerin, yıkama sonrası pestisitlerden hangi oranda arındırılabildiği ölçülmüş. Yıkama işlemi de maden suyuyla yapılmış ve pirinçler 20 dakika boyunca 100 mililitre maden suyunda bekletildikten sonra analiz edilmiş. Elde edilen sonuçlara göre, yıkama işlemi, pirinçteki bazı grup pestisitleri yüksek oranda temizliyor. Mesela böcek zehri pirimifos-metilin yoğunluğu yüzde 73 oranında azalmış. Ancak fudioksonil adlı kimyasal ise sadece yüzde 0.21 oranında azalmış.

Etkili bir denetim ağı 

Genel sonuç şu şekilde özetlenebilir: Yıkama işlemi öncesi pirinçte ölçülen 97 pestisitin yüzde 40’ından fazlası, yıkama işleminden sonra ortalama yüzde 50 oranında pirinçten arındırılmış. Çalışmanın en çarpıcı sonucu ise sistemik etkili tarım zehirlerinin de gıda ürününden bir miktar uzaklaştırılabildiğini ortaya koyması. Araştırmaya göre, sistemik etkili ‘propyzamid’in pirinçteki konsantrasyonu, yıkama işlemi sonrası yüzde 39.1 oranında azalmış. Bununla birlikte sistemik olmayan ‘cadusafos’ta ise azalma yüzde 65.8 oranında saptanmış. Sonuçlar, aslında şuna işaret ediyor: Yıkamayla pestisit riski ortadan kalkmaz ama bir miktar azaltılabilir. Riski yok etmenin tek yolu, tarladan sofraya uzanan etkili bir denetim ağı. 

Kozmetikte doğal tehlike

Doğal olan her zaman sağlıklı olmayabilir! Bu uyarı, 'ölmez çiçek' olarak bilinen helichrysumun kullanıldığı kozmetik formülasyonları araştıran Altınbaş Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Botanik Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ebru Özdemir'den geldi. Piyasada bulunan bazı formülasyonları incelediklerinde, ürünlerin uzun vadede zehirleyici dozajlar içerdiğini gördüklerini anlatan Özdemir, doğal bileşenlerin bilinçsiz veya kontrolsüz bir şekilde kullanımının ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtiyor. Özellikle internet üzerinden satılan ürünlere karşı dikkatli olunması uyarısında bulunan Özdemir, kozmetik ürün seçerken mutlaka toksisite testlerinin yapılıp yapılmadığının sorgulanması gerektiğini belirtiyor.