Her yıl binlerce kadını ölümden kurtaran smear testi! Yüzde 99...
Jinekolojik kanserler hem dünya üzerinde hem de Türkiye'de binlerce kadının yaşamını tehdit ediyor. Buna yol açan en başlıca sebepler ise düzenli kontrollerin korku, vakit bulamama ya da utanma gibi sebeplerden aksatılması. Yılda 1 kez rutin muayeneyle birlikte yapılacak smear testinin önemine vurgu yapan uzmanlar, HPV aşısıyla ilgili de önemli çağrılarda bulunuyor. İşte kadınlarda en sık görülen üç jinekolojik kanserin asla atlanmaması gereken belirtileri ve kanserden korunmak için ipuçları...
Senim Tanay Karakuş / Milliyet.com.tr - Çoğu kadının "Bana bir şey olmaz" diyerek doktora gitmek istemediği için mücadele etmek zorunda kaldığı jinekolojik kanserler nedeniyle 2018 yılında dünyada 468 bin kişi hayatını kaybetti! Türkiye’de de kadınlarda meme kanserinden sonra en fazla jinekolojik kanserler görülüyor. Rahim kanseri, yumurtalık ve rahim ağzı kanseri ise bu listenin en başında. Genellikle belirti vermeden sinsi bir şekilde ilerlediklerinden korku, utanma ve zaman ayırmamaktan kaynaklı düzenli olarak kontrolden geçmeyen kadınların kâbusu olabiliyorlar. Hatta hastalık ileri evreye geçtiğinde fark edildiği için ne yazık ki öldürücü hale gelebiliyorlar. Oysa yılda sadece 1 kez yapılacak basit bir kontrolle yaşanacak tüm kötü senaryoların önüne geçilebilir!
Toplumda farkındalığın son derece az olduğu jinekolojik kanserlere dikkat çekmek ve farkındalık oluşturabilmek adına eylül ayı, tüm dünyada 'Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ayı' ilan edildi. Biz de bu kapsamda tüm dünyada en çok görülen üç kadın kanseri ve asla göz ardı edilmemesi gereken belirtileri hakkında bilgi almak üzere Tıbbı Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Alper Can ve Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Cem Dane’ye ulaştık…
'MENOPOZ SONRASI DAHA SIK RASTLIYORUZ'
Genellikle 50-60 yaş aralığında görülen rahim kanseri daha erken yaşlarda da ortaya çıkabiliyor. “Vakaların çoğuna menopoz sonrası dönemde rastlıyoruz” diyen Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Cem Dane, menopoz öncesinde de rahim kanserinin görülebileceğini belirtiyor.
Rahim kanserini, “gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanser” olarak tanımlayan Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof.Dr. Alper Can da “Dünyada görülme sıklığı 100 binde 8.2’dir. Yüzde 85-90 oranında çoğunlukla erken evrelerde yakalanır. O nedenle nispeten iyi huyludur” diyor.
YAĞLI BESLENME RİSKİ ARTIRIYOR
Rahim kanserinin neden oluştuğu ve hangi durumların risk yarattığı konusunda bilgi veren Prof. Dr. Alper Can, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Rahim kanseri, vücutta östrojen hormonunun artması sonucu oluşur. Obezite, diyabet, yağlı beslenme, östrojen ile büyümesi hızlandırılmış ve artırılmış tavuk ve et gibi ürünler, erken adet görmek, geç menopoza girmek, çok sayıda doğum yapmak, tamoksifen kullanımı ve genetik yatkınlık rahim kanserine yol açan risk faktörlerindendir.”
AZ YA DA ÇOK OLMASI FARK ETMEZ, KANAMA VARSA ÖNEMLİ
Menopoz sonrası dönemde ortaya çıkan vajinal kanama, rahim kanserinin en sık görülen belirtisi. “Menopozdan az veya çok olsun kanama her zaman önemli” diyen Prof. Dr. Cem Dane, “Bunun yanı sıra daha nadir rastlanan bulgular arasında vajinal akıntı, pelvik ağrı, karın şişkinliği ve sindirim sistemi bozuklukları da yer alıyor” vurgusunu yapıyor.
BELİRTİLERİ BAŞKA HASTALIKLARLA KARIŞIYOR
Jinekolojik kanser türleri içerisinde yumurtalık kanseri en zor tespit edilen jinekolojik kanser türü ve belirtileri başka hastalıklarla karışabiliyor. "Yumurtalık kanseri, daha daha erken ve daha geç yaşlarda karşımıza çıkar” açıklamasında bulunan Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Alper Can, yumurtalık kanserinin belirtileri hakkında önemli bilgiler veriyor:
“Özellikle karında şişkinlik ve ağrı ile belirti verir. Karında kitle oluşturabilecek tüm hastalıklarla karışabilir. Dış gebelik, gaz sıkışması, basit yumurtalık kistleri, karın zarı enfeksiyonları bu hastalıklardandır.”
ÇOK SAKINCALI! ŞİKAYETİ OLMAYINCA DOKTORA GİTMİYORLAR
“Ne yazık ki bu hastalarda erken dönemde bir şikâyet oluşmaz. Yumurtalık kanseri hastalarına erken tanı koymak zordur” vurgusunda bulunan Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Cem Dane, şunun da altını çiziyor: “Şikâyeti olmayan kadınlar doktora gitmiyorlar, bu çok sakıncalı. Ayrıca küçük yumurtalık kitleleri muayene sırasında gözden kaçabilir. Kasık ağrısı, karında şişlik, kilo almış gibi hissetmek, hazımsızlık, kabızlık, idrar yapmada şikâyetler, yorgunluk, bitkinlik, kilo kaybı varsa mutlaka bir uzmana başvurun.”
YÜZDE 99 HPV VİRÜSÜ NEDENİYLE OLUŞUYOR
Türkiye'de yüz binde 4,5 oranında görülen serviks yani rahim ağzı kanserine her yıl dünya çapında 500 binden fazla kadın yakalanıyor. Rahim ağzı kanserleri ise yüzde 99 oranında HPV virüsü nedeniyle oluşuyor. Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilen rahim ağzı kanserine karşı yaklaşık 16 yıldır uygulanan HPV aşılarının önemi çok büyük.
DSÖ: MARUZ KALMADAN ÖNCE AŞILANIN
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de, ülkelerin rahim ağzı kanserini yok etme yolunda hızla ilerleyebilmesi için 2030 yılında kadar bir dizi eylem planı oluşturdu. Buna göre kız çocuklarının yüzde 90’ının henüz cinsel aktiviteye başlamadan 15 yaşına kadar aşılanmasını öneren DSÖ, aşıların HPV’ye maruz kalmadan önce uygulandığında en iyi sonucu verdiğini hatırlatıyor.
KANSERE DÖNMEDEN SMEAR TESTİYLE SAPTANIYOR
Serviks yani rahim ağzı kanserinin uzun süren, inatçı yüksek riskli HPV enfeksiyonu sonucu oluştuğunu söyleyen Prof. Dr. Cem Dane, “Bu hastalık smear veya HPV testleri ile yapılan taramalarda tesadüfen saptanır. Bu nedenle rutin olarak her yıl bir kere smear testi yaptırın, böylece rahim ağzında meydana gelen değişimler kansere dönmeden kolayca saptanıp tedavi edilebilir” çağrısında bulunuyor.
ERKEKLERİ DE AŞILIYORLAR ÇÜNKÜ...
Kanada, Avustralya gibi ülkelerde rahim ağzı kanserine karşı erkekler de aşılanıyor. Bundaki amaç, erkeği aşılayarak kadına bulaştırma ihtimalini azaltmak. Uzmanlar “Eğer kadınlar da erkekler de cinsel yaşama geçmeden önce aşılanırsa serviks kanseri dünya üzerinden kaldırabilir” beklentisini taşıyor.
“Serviks kanserine yol açabilen yaklaşık 15 HPV tipi ‘yüksek riskli HPV’ olarak tanımlanır. HPV tip 16 ve 18 pek çok yerde olduğu gibi Türkiye’de de servikal kanserlerle ilişkili en sık görülen iki yüksek risk HPV tipidir” diyen Prof. Dr. Cem Dane, HPV aşılarına değinerek şunları söylüyor:
ORTAK HAVUZ, HAMAM, SAUNA VE TUVALETE DİKKAT!
"HPV aşısının 12 yaş sonrasında yapılması uygundur. Bununla birlikte ilk cinsel yaşamın başlangıcından önce aşının tamamlanması koruyuculuğu bakımından önem taşıyor. Ayrıca hastalıktan korunmak için havuz, hamam, sauna, tuvaletler gibi ortak kullanım alanlarında hijyenin korunmasına dikkat etmek gerekir. Hastalığın bulaşmasını önlemek amacıyla kişinin bireysel olarak hassasiyet göstermesinin yanı sıra partnerinin de hijyenik kurallara uygun bir yaşam sürmesi ve tek eşliliği tercih etmesi önemli."
KANSEROJEN HALE GELMEDEN AZALTIP YOK ETMEK MÜMKÜN
"HPV aşıları ve diğer önlemlerle bulaşı engellersek kanser olma riskini azaltırız" diyen Prof.Dr. Alper Can, “Serviks kanseri özellikle sosyo-ekonomik düzeyi düşük toplumlarda görülüyor. Buna yol açan sebep HPV virüsü olduğundan HPV bulaşını azaltmak ve vücutta kanserojen hale gelmeden engellemek, serviks kanserini tüm dünyada azaltıp yok edecektir. Erkeklerin aşılanması da HPV virüsünün bulaşmasını engelleyecektir“ yorumunda bulunuyor.
TAMAMEN ENGELLEMESE DE KORUYOR! İŞTE O ÖNERİLER
Jinekolojik kanserlerden korunmada bazı faktörlere dikkat etmek ve önlemler almak, bu hastalıkları tamamen engellemese de fayda sağlıyor. Bu konuda uyarılarda bulunan Prof. Dr. Cem Dane, şunları söylüyor:
"Serviks kanserinde HPV aşılarının faydası tartışmasız. Ayrıca sigara kullanımından uzak durulması, B vitaminleri, B (beta) ve folat içerikli diyetler serviks kanser riskini azaltıyor. Düzenli olarak smear testi yaptırmak rahim ağzı kanserinin erken teşhisi ve tam olarak tedavi edilebilmesine olanak sağlar.
Rahim kanserinin önlenmesinde ise ideal vücut ağırlığını korumak, aşırı yağlı besinlerden uzak durmak ve karşılıksız östrojen kullanımından kaçınmak ilk uygulanabilecek tedbirler olarak öne çıkıyor.
Yumurtalık kanserinden korunmak için de sigara ve alkol gibi kansere yol açabilen maddelerden uzak durmak, sağlıklı beslenmek, doğum kontrol ilaçlarının kontrollü şekilde kullanımı öneriliyor."
