Yaman Törüner

Yalnız ülkemizde değil, gelişmiş ülkelerde de, parayı veren iktidara konuyor. Gelişmiş ülkelerde, politikacıları, seçimlere bir danışmanlar grubu hazırlıyor. Bu grup, lider adayının konuşmalarını hazırlıyor; giyimine çeki düzen veriyor; sorulabilecek sorulara cevaplar hazırlıyor. Danışmanlar grubu, propaganda dönemini yönlendirip, gündem oluşturmaya çalışıyor. ABD başkanlık seçimlerinde Trump, daha önce Kennedy’nin yaptığına benzer bir propaganda sürdürüyor. Gereğinde aleyhte propaganda yapıp, gündemi hiç kaybetmiyor; kendisini sosyal medyada en çok takip ettiren kişi olmaya devam ediyor. Örneğin, Twitter’da Trump’ın takipçi sayısı, Hillary Clinton’ın üzerine çıktı.

Danışmanlar arası yarış

Başkan adaylarının danışmanları arasında da büyük bir yarış var. Danışmanların kalitesi çeşitli kriterlere göre değerlendiriliyor. ABD seçimlerinde öne çıkmış danışmanların ilk 13 tanesi aşağıdaki kişiler.

1 Eric Schmidt: Barack Obama’nın danışmanı. Alphabet Şirketi’nin Yönetim Kurulu Başkanı. Google eski CEO’su. Şu anda, Hillary Clinton için çalışıyor. Düşmanlarıyla her zaman yakın arkadaşlık kurmasıyla tanınıyor.

Dünya, Orta-doğu ve Güney Çin Denizi’ndeki anlaşmazlıklarla uğraşadursun, “New Great Game-Yeni Büyük Oyun” Kuzey Kutup Bölgesi’nde sahnelenmiş durumda.

Kuzey Kutup Bölgesi Okyanusu, dünyanın en küçük okyanusu olsa da, Rusya kadar büyük ve ABD’nin bir buçuk katı. Buz dağlarının yer değiştirmesi ve kıta sahanlıklarının oynaklığı, bu bölgede sınır belirlenmesini olanaksız kılıyor ve bir çok anlaşmazlıklara neden oluyor.

Kuzey Kutup Bölgesi, Kanada, Finlandiya, Grönland (Danimarka), İzlanda, Norveç, Rusya, İsveç ve Alaska (ABD) ülkelerinin topraklarını kapsıyor. Çin, Hindistan ve Japonya ise, Norveç’e bağlı adalardan birinde bilimsel araştırma yaptıkları için, “gözlemci devlet” statüsüne sahipler.

Son yıllardaki iklim değişikliği sonucu, buz dağlarının erimeye başlaması, Maldivler, Holanda ve Bangaldeş’i sular altında bırakacak. Ancak, bu sayede, Kuzey Kutup Bölgesi’nde yeni ulaşım yolları ve tarım alanları da devreye giriyor. Buzların erimesi sayesinde, 2014 yılında Nunavik adlı gemi buzkırana ihtiyaç duymadan, Panama Kanalı’nı kullanmaksızın, Kanada’dan Çin’e tonlarca nikel madeni taşıdı.

Çin, neredeyse tüm Güney Amerika ülkelerine silah satıyor; askeri eğitim ve yardım sağlıyor. Bu ülkeler arasında, Uruguay, Kolombiya, Şili, Meksika, Peru ve Brezilya var. Yaklaşık ABD’nin toprak büyüklüğündeki olan Brezilya, 28 Avrupa Birliği ülkesinin yüzölçümünden büyük.

Brezilya’nın durumu
Amazon yağmur ormanlarının korunması, dünya ülkeleri için çok önemli bir ekolojik konu sayılsa da; Brezilya hükümeti, halkın tarım alanı kazanmak için ormanları kesmesine izin veriyor. Yine de, ağaç kesilerek kazanılan bu topraklarda verimli üretim yapılamıyor. Öte yandan, Amazon bölgesinin güneyindeki alanların yüksek verimi sayesinde, Brezilya, dünyanın en önemli tarım ülkelerinden biri konumuna gelmiş durumda.
1950 yılında, başkent, Rio de Janeiro’dan iç bölgedeki Brasilia’ya kaydırılmış olsa da; insanlar sahil bölgelerinde yaşamayı tercih ediyor. Sahilden hemen sonra başlayan yüksek sıra dağlar, sahillerde geniş ölçülü yerleşmeyi ve liman inşaatını engellese de, ülkenin iç bölgesi için, bir “koruma kalkanı” oluşturuyor. Kıta sahanlığında bulunan doğalgaz, Brezilya’nın, enerji bakımından Bolivya ve Venezuela’ya olan bağımlılığını azaltacak gibi görünüyor.
Geleceğin yıldız ülkeleri

Dünkü yazımda, ABD Merkez Bankası Federal Reserve’ün (FED) bağımsızlığının nasıl sağlandığından bahsetmiştim. FED guvernörleri, ABD’nin en güçlü teknokratları olarak biliniyor. Ancak, FED Başkanı ön safta görünse ve kurumu temsil etse de, FED, takım yönetiminin simgesi haline gelmiş durumda.
FED’i, ABD Başkanı’nın atadığı ve Senato’nun onayladığı 7 kişilik Guvernörler Kurulu yönetiyor. Atamalar 14 yıl için yapılıyor. Bu 7 kişilik kurulun başında ise, 4 yıl için, ABD Başkanı’nca atanmış, Senato tarafından ataması onaylanmış FED Başkanı (şu anda, Mrs. Janet Yellen) var. Ayrıca, 12 FED şubesi başkanlarından oluşan ve New York şubesi Başkanı’nın yönettiği ikinci bir kurul daha oluşturulmuş. Bu ikinci kurulda New York Başkanı’nın ve rotasyonlu olarak 5 başkanın oy hakkı var.
7 kişilik Guvernörler Kurulu ve 5 İkinci Kurul üyelerinin oylarıyla, FED’in politika kararları alınıyor. Bu 12 kişilik oy hakkı sahibi, Federal Open Market Committee’yi (Federal Açık Piyasa İşlemleri Komitesi) oluşturuyor.
FED Başkanı’nın yılda 2 kez Senato’ya bilgi ve hesap veriyor olması, FED’i ABD Başkanı karşısında güçlü kılıyor. ABD başkanları, sadece, Guvernörler Kurulu üyelerinden kendi istekleriyle

Peter Conti-Brown’un The Power and Independence of the Federal Reserve (ABD Merkez Bankası’nın (Fed) Bağımsızlığı ve Gücü) kitabı çıktı. Kitap, bağımsızlığın hangi aşamalarla sağlandığını, tam bağımsızlığın sağlanıp sağlanamadığını ve bağımsız Fed’in ülkeye neler katabildiğini anlatıyor.
Fed Guvernörleri, ABD’nin en güçlü teknokratları olarak biliniyor. Ancak, Fed Başkanı ön safta görünse ve kurumu temsil etse de, Fed, takım yönetiminin simgesi haline gelmiş durumda. Fed’in bağımsızlığını sorgulamak için ise, kurumun tarihi geçmişini incelemek gerekiyor. Orada da politikacılar, ellerinden geldikçe, Fed’in politikalarını sorgulamak ve müdahale etmek istiyorlar. Ancak, Fed yasası ve yerleşik uygulamalar buna izin vermiyor.

Fed’in 3 ‘kuruluşu’
Fed’in 3 kuruluşundan bahsediliyor. 1913’deki ilk kuruluşu, o zamanki etkin bankacıların para ihtiyacını karşılama amacına yönelik olarak gerçekleşmişti. Kuruluş ve yönetimde, Farmasonların etkisi vardı.
1935 yılında yapılan yasa değişikliği ile, ABD Başkanı’nın atadığı ve Senato’nun onayladığı 7 kişilik Guvernörler Kurulu kuruldu. Bu 7 kişilik kurulun başında ise, 4 yıl için, ABD Başkanı’nca atanmış, Senato tarafından ataması onaylanmış

Güney Amerika da coğrafyasının esiri kıtalardan biri. Balta girmemiş ormanların yer aldığı iç bölgelerde sivrisineklerden bulaşan hastalıklar yaygın. Bu nedenle, birçok ülkenin büyük şehirleri deniz kıyısında. Elverişsiz coğrafya koşulları nedeniyle, şehirler ülke başkentlerine bağlansa da birçok ülkede birbirlerine bağlanamıyor. Atlantik ve Pasifik okyanusları boyunca uzanan Arjantin ve Şili’de doğal kaynaklar bol ancak bu ülkelerin kentleri ABD’ye, Paris ve Londra’dan daha uzak.
Karayipler dahil, ABD’nin güneyinde yaklaşık 600 milyon kişi yaşıyor ama tüm kıta ülkelerinin toplam milli geliri, İngiltere ile Fransa’nın toplamı kadar. Güney Amerika kıtası, sömürge yönetiminden ve köle ticaretinden çok çekmiş bir bölge. İlginç biçimde, gerek Atlantik ve gerekse Pasifik Okyanusu’na bakan sahillerde, ticareti kolaylaştıracak körfezler yok denilecek kadar az.
Kıtanın en zengin 3 ülkesi olan Brezilya, Arjantin ve Şili, en güçlü donanmaya sahip olma uğruna, milli gelirlerinin büyük bölümünü silahlanmaya harcadı. Kıtadaki sınır anlaşmazlıkları da her ülkenin gelirinin büyük bölümünü savunmaya harcamasına neden oluyor. Harp olasılığı, çoğu zaman demokrasilerin askıya alınması veya askeri

Artık, trafiği yol çizgileri yönetiyor. Piyasaya çıkan yeni otomobiller, yol çizgilerini esas alıp, sizi yönlendiriyor ve kazaları engelliyor. Bizde doğru dürüst yol çizgisi olmadığı için; bizdeki trafikte, emniyet kemerleri dışında, kazaları önleyici sistemler yeterince kullanılamıyor. Zaten, emniyet kemeri kullanımı da yeterince denetlenmiyor ve başta taksilerde olmak üzere, neredeyse kullanılmıyor.
Kaza önleyici sistemlerin kullanılabilmesi için, yol çizgileri; yol çizgilerinin kullanılabilmesi için de, park sorununun tamamen giderilmesi gerekiyor. Yeni otomobillerdeki güvenlik sistemlerini tam olarak kullanamadığımızdan da, yabancı menşeli otomobilleri bu sistemler monte edilmiş olarak satın aldığımız için, milyonlar tutarında döviz heba oluyor.
Öte yandan, önümüzdeki bir kaç yıl içinde kendi kendini kullanan otomobiller piyasaya çıkacak. Bu araçların ülkemizde de kullanılabilmesi için, başta yol çizgileri olmak üzere tüm trafik sistemimizin elden geçirilmesi gerekiyor.

Hangi sistemler var?
Bir kaç yıldan beri piyasaya yeni çıkan otomobiller, aşağıdaki kaza önleyici güvenlik sistemlerini kullanıyor.
- Kaza Uyarı sistemi: Lazer ışını, radar ve kamera kullanılarak,

Coğrafyanın Mahkumları” kitabının yazarı Tim Marshall’ın sekizinci haritası, Kore ve Japonya hakkında. Bu bölgedeki en büyük sorun, Güney Kore ile Kuzey Kore arasında görünüyor. ABD, Güney Kore için savaşa girmekten çekinirken, bir taraftan da kesinlikle Güney Kore’yi kaybetmek istemiyor. Bir zamanlar hem Güney hem de Kuzey Kore’yi işgal etmiş olan Japonya’ya, her iki Kore devleti de şüpheyle yaklaşıyor.
2014 sonu verilerine göre, Kuzey Kore’nin ithalatının % 84.12’sini karşılayan Çin, Kuzey Kore’nin sattığı malların %84.48’ni satın alıyor. Bu nedenle Çin, Kuzey-Güney Kore kavgasına hiç girmek istemiyor.
Kuzey Kore takipte
Kuzey Kore’de neler olup bittiği, ABD tarafından uydu fotoğraflarıyla takip ediliyor. Kuzey Kore diktatörü, “yeniden eğitim” kampları kurarak, on binlerce karşı düşüncedeki kişiyi, beyin yıkama kamplarına göndermiş bulunuyor. Yine, bu ülkede dayak, işkence, esir kampları ve adaletsizlik başını alıp gitmiş, vaziyette.
Kuzey ve Güney Kore arasında bulunan “silahtan arındırılmış bölge”nin hemen arkasında, her iki ülkenin binlerce silahı hazır bekliyor. Kuzey Kore’nin ani saldırısı durumunda, Güney Kore, bu saldırıyı önleyebilecek güce sahip. Ancak, Güney