Orhan Beşikçi

Basmane’de bulunan müze binaları dahil, Sakarya Mahallesi’nde, altında Roma su kanalı olan eski İzmir evinin önemini dönemin Konak belediye başkanına anlatan kişiyim. Yerli yabancı turistler bu kanalı görmek için akın akın mahalleye gelecekler mahallenin yüzü gülecekti. Başkan yönettiği kentin zenginliğinden etkilenip heyecanlandı arkasından eski binayı satın alıp restore etti. Belediye tarih birimini buraya taşıması karşısında umutlanmış gözden düşmüş mahalleye hizmet gelecek diye sevinmiştik. Daha önce yazdığım gibi beklediğimizin aksi oldu, Aya Yani Kilisesi yanındaki sinagogun farkına varılmadan kuzey duvarı çöktü. Mahallede birçok bina yıkılıp yandı, defineci ve enkaz sökücüler binaları yağmaladı.

Dün tekrar yolum Sakarya Mahallesi’ne düştü. İlgililere, “Roma su kanalı ne durumda, eski su kuyusunun bileziği yerinde duruyor mu? Ayazmanın kurcalanan duvarı onarıldı mı?” diye soracaktım kapı kapalıydı. Günümüzde binaları boş bırakmanın sonuçlarını bildiğim için kaygılandım. İsmet Paşa İlkokulu

Günümüzde depremi önceden bilen cihazlar henüz keşfedilemedi. Yine de önlemler konusunda tedbirli ve dikkatli olmak, aktif fay hatlarının uzağında depreme dayanıklı binalar inşa etmek zorundayız. 117 kişinin hayatını kaybettiği 30 Ekim Bayraklı depreminden sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi kenti afetlere karşı dirençli hale getirmek için, Türkiye’nin en kapsamlı yapı zemin laboratuvarını Çiğli’de kurdu.

İnsanların oturdukları binaların depreme dayanıklılığını test edecek güvenilir laboratuvar arayışı içinde olduklarını biliyordum. Modern teknolojik cihaz ve ekipmanlarla donatılmış, uzman ekiplerin görev yaptığı, Türk Standartları Enstitüsü belgeli laboratuvarın kurucusu Egeşehir A.Ş. Genel Müdürü Ekrem Tükenmez’e laboratuvarlarında hangi deney ve testlerin yapıldığını sordum. “Riskli yapı tespitine yönelik tahribatsız-geri sıçrama deneyleri, basınç dayanımı, beton basınç dayanımının yerinde tayini, karot alma, muayene, sertleşmiş betonun yoğunluğunun dayanımı, zemin deneyleri kapsamında üç eksenli UU

6 Şubat 2023 sabahı deprem haberiyle uyandık. Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya, Diyarbakır, Kilis, Şanlıurfa, Adıyaman, Hatay, Osmaniye ve Adana’dan gelen haberler kötüydü. Zaman geçtikçe yıkımın büyüklüğünden, can kaybı artışından tedirgin olduk. Umutların tükendiği anlarda enkaz altıdan çıkarılan canlar tesellimiz oldu. Soğuk kış günü beton kitlelerin altından daha çok insanımızın çıkmasını umut ettik. Dünyanın birçok ülkesinden gelip, kurtarma çalışmasına katılan ekipler sıklıkla, “Sesimi duyuyor musun?” diye bağırdılar. Ekran başında derinlerden gelecek seslere, nefesimizi tutup kulak kabarttık… 7.7-7.6 şiddetindeki depreme kış günü hazırlıksız yakalanma talihsizliğini, bilimin ışığında kural ve disiplinlere uyarak aşabiliriz. Zemin analizlerinin yapılması, yönetmeliğe göre hazırlanan projelerin kontrollü olarak uygulanması, kullanılacak malzemenin kalitesi vs. deprem riskini azaltacak tek yoldur. Depremin büyüklüğü, organize olamama, iş makinesi eksikliği, arama kurtarma çalışmalarını

Geçen hafta eski İzmir evini ziyaret ettim. Kapalı panjurlarını açıp yıllardır güneş görmeyen odalarını güneşle buluşturmak geldi içimden. Yüksek duvarla çevrili bahçesi, ferah salonu, ahşap döşemelerine hayran kaldım, kim bilir kimler yaşadı bu evde...

Bakımsızlığına ve yılların ihmaline uğrayan evin bahçeye açılan bodrum katında karşıma büyük bir sarnıcın çıkması benim için sürpriz olmadı. Daha önce ziyaret ettiğim eski İzmir evlerinde de yağmur sularının toplandığı sarnıçlar görmüştüm. Kuraklık döneminde sarnıç suyu ile bahçe sulanır, evin temizlik ve diğer işleri yapılırdı. İklim tecrübesi olan, kuraklığın ne olduğunu bilen insanlar tarafından yaptırılan sarnıç ve su yapılarının kıymeti bilinmedi, çok azı günümüze gelebildi. Mirali Mahallesi’nde müze yapmayı hayal ettiğimiz su pompa istasyonuna dadanan hırsızların verdiği zarar telafi edilmeyecek boyutta... Servili Mescit önünde bulunan Cumhuriyet Halk Fırkası çeşmesi uzun süreden sonra yeniden işlerlik kazanacak.

“Öykülerin İzinde Smyrna’dan İzmir’e”, “Sevgili İzmir Beni Tanı. Dünden Yarına İzmir Yahudileri” kitapları yazarı, yaklaşık 60 yıldır turizm rehberi olarak İzmir’i dünyaya tanıtan, Yahudi kültür mirasını korunmaya yönelik çalışmalarıyla bilinen Sara Pardo ile tesadüfen Basmane’de karşılaşıp Anafartalar Caddesi’nden Kemeraltı Çarşısı’na doğru birlikte yürüdük. Farklı kültürlerin izlerini taşıyan tarihi cadde üzerinde Anadolu kasabalarında dahi görülemeyecek izinsiz tadilatlar gördük. İkinci el eşyaların satıldığı Hatuniye Parkı’nın durumu, iş makineleri ile taş söveli kemerli kapısı anılarıyla birlikte yıkılıp tarihten silinen Paşayakof Kortijosu tecrübeli rehberinin gözünden kaçmadı. İzmirlilerin Yahudihane, Yavuthane, Sefarad Yahudilerinin, “Kortİjo” dediği, mutfak ve tuvaletlerin, ortak kullanıldığı yaşam alanlarının çoğu günümüze gelemedi.

Önceki yıllarda gördüğümüz avlusunda kuyusu olan bir dönem atık deposu olarak

Opr. Dr. Osman Koçanaoğulları, ön cephesi Anafartalar Caddesi’ne arka cephesi Tekke Sokağı’na bakan konakta dünyaya geldi. 70’li yılların ortasında ayrıldığı Basmane’ye sıklıkla gelip arkadaşlarıyla sohbet eder, komşusu ünlü basketbolcu Hüseyin Alp’le yaptıkları antrenmanları, yaşadığı ilginç olayları anlatırdı. Uzun boylu olduğu için genç yaşta basketbolcuların ilgisini çeken, antrenör Mustafa Tenim tarafından yetiştirilen Dr. Osman Koçanaoğulları, kısa süre sonra Altay ve Türkiye genç milli basketbol takımında forma giydi. Ancak onun yaşamında sporculuktan çok doktor olmak vardı. Dr. Osman Koçanaoğulları, başarılı spor hayatına tıp eğitimi için son verdi. Beyin cerrahı olarak hastalarına şifa dağıttı, mesleğiyle ilgili bilimsel makaleler yazdı, ödüller kazandı.

Emeklilik yaşamında boş durmadı, İzmir’le ilgili araştırmalara ağırlık verdi. Tıp dışında İzmir tarihine ilgi duyanlar için de sevilen, takip edilen kişi oldu. Mükemmel İngilizcesi sayesinde yabancı kaynaklardan çeviriler yaptı. Bazı günler

Kuruluş tarihinden günümüze başarılı spor karşılaşmalarına ev sahipliği yapmış, futbol ve atletizmde şampiyonluklar kazanmış, taraftarı, yöneticisi ve sporcuların birlikte aynı semtte yaşadığı Altınordu Spor Kulübü binasının terk edilmiş hali içimizi acıtıyordu.

Semtin ve kulübün çöküşe geçtiği, sokaklarında şampiyonluk heyecanının yaşanmadığı yıllarda tarihi kulüp binasını korumaları için dönemin Belediye Başkanları Aziz Kocaoğlu, Muzaffer Tunçağ ve Kaymakam Ali Muhsin Nakiboğlu’ndan yardım istemiştik. Aynı günlerde Aya Vukla Kilisesi, Emir Sultan Haziresi, Kumrulu Mescit, 945 Sokak çıkmazında bulunan tarihi yapılar gibi Altınordu Spor Kulübü için düğmeye basıldı ve Osmanzade Yokuşu’nun bitiminde inşa edilen kulüp binasının restorasyonu gerçekleştirildi. Binanın üst katı müze ve toplantı salonu haline getirilip, vitrinlerde kulübün geçmiş başarılarını simgeleyen kupa şilt, madalya, berat ve objeler sergilendi.

Kulüp yöneticilerinin ara sıra olsa da ziyaret edip toplantı yapmaları

Eski İzmir’i merak edenler, başta Osmanzâde olmak üzere kentin meşhur yokuşlarını, bir zamanlar yatağında soyut resimler çizen Boyacı Deresi’nin sınırlarını, kadim mahallelerde doğmuş ya da yaşamış ünlülerin evlerini, Kamu Hastanesi’nin bodrum katında bulunan Roma galerilerini, Mısri Dergahı’nın tevhidhanesini, iç-dış mimarisiyle dikkatleri çeken yapıları görmek, Altınpark’ta, Roma yolunda yürümek istediklerini söylüyorlar. Merak ettikleri arasında, musluklarını hırsızlara kaptıran Kumrulu Mescit, Burhanzâde Abdurrahman Hilmi Bey Evi, eğlence ve sinema tarihine ışık olmuş yakında kültür merkezi olarak İzmirlileri kucaklayacak Yıldız Sineması ve Bıçakçı Han, günyüzüne çıkmayı bekleyen Kervan Köprüsü, kemeri yıkık Kocakapı, erken Cumhuriyet dönemi okulları, Mevlevihane, Acem Tekkesi, Polis Şehitliği, Servilitepe Su pompa İstasyonu gibi mekanlar var.

Çeşme, sebil, hazire, türbe, kemer, kazıldıkça zenginlik fışkıran arkeolojik alanlar, sadaka, binek taşları, antik dönem duvarları, ulu