Hakkı Öcal

Uluslararası ilişkilerin mantığı, bazen kişisel duygularla bakıldığında kolay kavranmayabiliyor. Bir süre önce Ermenistan’ın kendi selameti, halkının saadeti ve bölgenin refahı için, iki tarafındaki iki büyük devletle dostluk yolunu seçmek üzere olduğuna dair bazı belirtiler gördüğümü ifade etmiştim. Bu gerçekten sevinç verici idi ve çekinmeden yazıma “Dost Ermenistan” başlığını atmıştım.

Elbette 40 yıl Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ topraklarını işgal eden bir ülkenin bir gecede “dost ve kardeş” olması beklenemez; ayrıca bu yöndeki bir gelişmede de kötü niyet aranması doğaldır. Bazı okurlar, bu kabulün zorluğuna tanıklık ettiler. Hatta bir arkadaşımız, sevgili dostum Esat Kabaklı’nın bestelediği Serhat Kabaklı’nın ünlü ezgisinin sözlerini yolladı bana:

“Vatanına göz dikeni ez oğlum / Dostun kim düşmanın kim sez oğlum”

Ancak bu şarkının son dizesi “Mağrur olma insanları sev oğlum” demiyor mu? İnsanları sevmenin yolu, insanca anlaşmaktır; bu ise insanların tek anlaşma yolu olan

Amerikan kapitalizminin barometresi Wall Street Journal, Bush ve Obama dönemi Merkez Bankası Kurulu Üyesi Kevin Warsh’un “Baş suçlu Fed’dir” başlıklı uzun bir makalesini yayımladı. “Fed” biliyorsunuz, Amerika’da merkez bankası görevi yapan Federal Rezerv Kurumu’nun kısa adı. Warsh, ABD’yi 2008 mali krizinden çıkartan ekibin üyesiydi. Yani ne dediğini bilen birisi sayılır.

Dediği şu: ABD’de başlayıp dünyayı saran enflasyonun sebebi ABD Merkez Bankası’dır ve bu enflasyonu isteyerek ve bilerek körüklemektedir. Kevin Warsh, merkez bankalarının para politikaları çok sıkı olduğunda toplam talebin daraldığını, çok gevşek olduğunda ise arzın zarar gördüğünü hatırlatıyor; şu andaki Fed yönetiminin, Ağustos 2020’de durduk yerde düşük enflasyondan rahatsız olmaya başladığını ve enflasyonu yükseltmeye karar verdiğini yazıyor.

Kongre’deki Demokrat çoğunluğun aynı dönemde hükümet harcamalarını yüzde 80 artırmasıyla (ki bugünlerde yüzde 100 artmış durumda) birleşince, enflasyon

Wikileaks, Avustralyalı bilgisayar korsanı ve yayıncı Julian Assange’ın kurduğu bir gizli belge yayınlama sitesi. wikileaks.org adresi 2006 yılında İsveç’te satın alındı ve kaydedildi. Assange, bu girişimin “kalbi ve beyni” olarak nitelenmekle birlikte on bine yakın gönüllü ve 1500 civarında yayıncı ile çalışıyor.

Beş yıla yakın, çeşitli ülkeler ve örneğin Somali, Kenya gibi ülkelerin liderleri hakkında, bu arada ABD hükumetinin Guantanamo körfezindeki gizli üssünde Irak’tan ve Afganistan’dan getirilen savaş esirlerinin tutulduğuna dair gizli belgeleri ifşa ettiği halde site hakkında hiçbir işlem yapılmadı. Bu arada Avustralya hükumetinin Körfez Savaşı’na asker gönderme kararının yasal olmadığını gösteren ve sonuçta Avustralya askerlerinin geri çekilmesi, siyasal skandallar, hükumet değişiklikleri gibi olaylar olmasına rağmen.

Ne zaman ki Wikileaks, Onbaşı Bradley Manning tarafından çalınan 50 bin ayrı Irak ve Afgan Savaşı belgelerini ve video kayıtları ile 200 bine yakın diplomatik telgrafı yayınladı, Julian Assange

Biden ile Putin arasında dün yapılan videolu görüşmede neler konuşuldu? Hepsini dün, görüşme yapılmadan önce, iki tarafın da medyası adeta kelimesi kelimesine yazdı. Rusya medyasına göre, pokerin açılış hamlesi Putin için, Ukrayna’yı, Gürcistan’ı, Bosna Hersek’i NATO’ya üye olarak alma planları ve Ukrayna’ya “güvenlik yardımı” adı altında yığılan Batı silahları olacaktı. Biden da açılışı Ukrayna ile yapacak ve topluca Donbas bölgesi olarak adlandırılan Donetsk ve Luhansk özerk bölgelerindeki Rus varlığı kartını öne sürecekti.

Ukrayna’ya o kadar çok silah yığıldı ki bir Rus gazetecinin ifadesiyle Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski bunları karaborsada satsa, dünyanın en zengin lideri olurdu. Trakya’nın iki katı genişlikteki Donbas’ta ise Rus tankından basacak yer kalmadığı biliniyor.

Ancak ABD ve Rusya’nın askeri ve stratejik durumlarını değerlendiren Amerikalı ve Rus uzmanlar iki ülkenin de şu anda bir savaşa ne hazır ne de niyetli olduğu görüşünde. Ukrayna’ya karşı isyan ederek

Nükleer enerji konusunda yaptığı yanlış üstüne yanlışlara rağmen İran’ı savunuyor durumuna düşmek mi daha acı? Yoksa koca ABD’nin giderek kâğıttan kaplan oluşunu izlemek mi?

İran’ın, nükleer silah elde etmesi, İsrail de dahil tüm bölge ülkeleri açısından bir istikrarsızlık faktörü olacaktır. Unutmamak gerekir ki İran, Suriye’de kendi halkını bombalayan bir rejimin dostu ve müttefekidir. Yarım milyon Suriyelinin katledilmesinde, Ürdün’de 4, Türkiye’de 6 milyon mültecinin evinden barkından olmuş olmasında Beşar Esat kadar, İran’daki mollaların da parmağı vardır.

Ancak, mollalar değil fakat masum İran halkının, bölgede bu istikrarsızlık faktörünün oluşmasını, İran’ın nükleer silah edinmesini önlemek için kurban edilmesi, İran’ın ambargolarla yola getirilmeye çalışılması da haksızlıktır. İran, nükleer işine iddia ettiği gibi, silah değil enerji amacıyla girdiğini kanıtlamak hakkına sahiptir; bunun tersini iddia eden ABD de bunu BM Güvenlik Konseyi’nin 5 üyesinin önünde

Fransız romancı Jean-Baptiste Alphonse Karr’ın meşhur aforizması, “Her şey ne kadar değişirse o kadar aynı kalır!” diyor. Yani her şey “yeniden deja vu”!

İran ile dünyanın bilinen nükleer güçleri arasında yapılan (P5+1) 2015 tarihli Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) anlaşması, üç yıl sonra ABD’nin imzasını geri çekmesiyle ortada kalmıştı. Bu anlaşmayı canlandırmak üzere imzacı ülkelerin yeniden masaya oturmaları bir umut ışığıdır.

Ama bu ışık ne kadar parlak? Biden Trump’ın anlaşmadan çekilirken İran’ın yanı sıra İran ile ticaret ilişkisi kuran diğer ülkelere koyduğu ağır yaptırımları kaldırmadı. Tersine, Trump yönetimin tanıdığı bazı istisnaları da kaldırarak, yaptırımları daha da ağırlaştırdı. İran’ın bu ilave yaptırımlara cevabı, anlaşmayla yasaklanmış olan uranyum arıtma-zenginleştirme işlemini hızlandırmak oldu. İran’ın şu anda nükleer silah yapmak için kat etmesi gereken yolun üçte ikisini aldığı, atom bombası yapmak için önünde bir yıldan daha az süre kaldığı biliniyor. “Biliniyor” ama bu

Bu sütunda kendisini sık sık rahmetle andığım Prof. Dr. Fahir Armaoğlu, benim hem SBF’de hocamdı hem de Tercüman gazetesinde bir süre birlikte çalıştığım bir yazardı. Kısaca “Siyasi Tarih” dediğimiz ama kendisi hiç de kısa olmayan (1006 sayfa!) 1914-1995 arasında dünya diplomasi tarihini analiz eden kitabı, daha uzun yıllar Türkiye’nin dış ilişkilerine hem ışık tutacak hem de yön verecektir.

Fahir hoca, Kurtuluş Savaşı ve hemen akabinde kuruluş dönemini anlatırken, sık sık “Savaştan hemen sonra genç Cumhuriyet’in Yunanistan ve İngiltere ile neden çok sıkı bir dostluk ilişkisine girdiği” sorusuna muhatap olduğu için olacak, bu bölüme şu girişle başlardı:

“Ulusların husumetleri, bireyler gibi kin ve nefrete dönüşmez; menfaat dengesine dönüşür. Gerçek liderler, uluslarının hak ve muamele eşitliği sağlandığı anda, her türlü husumeti ve olsa bile kişisel kin ve nefretlerini unutur, ülkelerinin çıkarını ön plana alarak, husumeti güvenlik anlayışına temel yaparlar.”

NATO ittifakının sağladığı ve

1993’ten bu yana, Türkiye-Ermenistan sınırı kapalı; siyasetçileri bilemeyiz ama Ermeni halkın gönlü de, yolu da Türkiye’ye açık.

O yollarla Türkiye’ye gelmiş ve artık Türkiye’yi vatan olarak gören Ermeni kardeşlerimizin sayısı Tansu Çiller tarafından 30 bin, 11 yıl önce Erdoğan tarafından 100 bin olarak açıklanmıştı. Şimdi bu sayıyı 350 bin olarak tahmin edenler var. Koç Üniversitesi Göç Araştırmaları Merkezi, bu göçmenlerin sosyoekonomik statüleriyle ilgili çok ayrıntılı bir rapor yayımlamıştı. Örneğin, bu göçmenlerin çoğunluğu evli, lise mezunu, geldikleri yıl bir iş bulabilmişler.

Neden? Çünkü hayalinde Büyük Ermenistan zırvaları bulunmayan bütün Ermenistan halkı bilir ki Türkiye’siz bir Ermenistan, ancak işte şimdi olduğu gibi, Fransa’nın, Rusya’nın inayetiyle, ABD’deki Ermeni diasporasının masasından dökülecek kırıntılarla, iflasın eşiğinde yaşayabilir.

Çarlık Rusya’sının tahriki, kilisenin teşviki ve çetecilerin hırsıyla