Dilara Koçak

Kış geldikçe ve havalar soğudukça içimizi ısıtan tariflere ihtiyacımız oluyor. Sıcak bir çorbaya, mis gibi kokan bir ekmeğe, yemek sonrası hafif bir tatlıya kim hayır diyebilir ki? Bugün içinizi ısıtan kış tariflerimi glutene hassasiyeti olan veya çölyak hastalığı bulunan bireyler için vermek istedim.

Gluteni biliyorsunuz; buğday, çavdar ve arpada bulunan bir protein. Çölyak hastalığında veya bazı gluten intoleransı durumlarında, vücut bu proteinleri sindiremiyor ve buna bağlı olarak birtakım sorunlara yol açıyor. En sık rastlanan yan etkiler, ishal, bağırsak iltihabı ve bağırsakların hasar görmesi. Çölyak hastalığı veya glutene karşı tıbbi tanısı konulmuş herhangi bir hassasiyeti olan bireylerin, kesinlikle gluten içermeyen bir diyetle beslenmeleri önemli. Bunun için diyetlerinden buğday, çavdar, arpa ve bunlardan yapılan bütün ürünler çıkarılır. Mısır, pirinç, kinoa, karabuğday ve bazı yulaf çeşitleri gluten içermez. Ama ciddi hassasiyetiniz veya çölyak hastalığınız varsa yulafı da sınırlamanız gerekir.

Doğru bilinen yanlışlar

Sağlıklı bireylerin glutensiz bir diyet tercih etmemeleri gerektiğini birkez daha vurgulamak isterim. Glutensiz diyette, un ve undan yapılmış besinler,

B12 vitamini, bir diğer adıyla kobalamin, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu ancak üretemediği önemli vitaminlerden biridir. Özellikle hayvansal kaynaklı besin tüketmeyen, vegan veya vejateryen bireylerde eksikliğinin görülmesinin sebebi de bitkiler tarafından üretilememesidir. B12 doğal olarak hayvansal ürünlerde bulunur.

Vücudun besinlerden B12 vitamini emebilmesi için iki adım gereklidir. İlk olarak, midedeki hidroklorik asit, B12 vitaminiyle B12 vitamininin gıdaya eklendiği proteini birbirinden ayırır. Bundan sonra, B12 vitamini ‘intrinsik faktör’ olarak adlandırılan ve mide tarafından yapılan bir proteinle birleşir ve vücut tarafından emilir. Bazı insanlar intrinsik faktör yapamazlar ve bu durumda ağızdan ne kadar B12 alsalar da emilim işlemi gerçekleşemez ve eksiklik görülür. Bu durumda B12’ye bağlı anemi durumu yaşanabilir.

Eksikliğinde neler olur?

Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (National Institutes of Health) göre; B12 eksikliği; yorgunluk, halsizlik, kabızlık, iştahsızlık, kilo kaybı ve megaloblastik anemiye neden olur. Ellerde, ayaklarda uyuşma ve karıncalanma gibi sinir sorunları da oluşabilir. Diğer semptomları arasında denge, depresyon, konfüzyon, demans, zayıf bellek ve ağız ya

Baharatlar, yemeklerin ve sofraların vazgeçilmezidir. Her birinin yeri farklıdır ve kullanım amacı da ona göre değişir. Hazımsızlık için kimyon, ilk sıralarda yer alır. Ferahlık vermesi için de yaz aylarında nane favorilerdendir. Kış geldikçe ve havalar soğudukça da zencefilin popülerliği artmaya başlar. Zencefil, hem rengiyle hem de faydalarıyla aslında yaz-kış sofralarda olması gereken besinlerden ve baharatlardan... İster tazesini, isterseniz de kuru veya toz halini tüketebilirsiniz. Ama her besinde olduğu gibi zencefilde de dikkatli olmanız gereken bazı noktalar var.

Yararları nelerdir?

Zencefilin, mis gibi ama bir o kadar da keskin kokusu ve aroması, içinde bulunan gingerol isimli bir bileşenden gelir. Gingerol, zencefilin faydalarının birçoğundan sorumlu olan zencefildeki ana biyoaktif bileşiktir. Güçlü anti-inflamatuar ve antioksidan özellikleri vardır. Anti-inflamatuar özelliği sayesinde osteoartriti olan bireylerin eklem ağrılarına iyi geldiği bilinir. Egzersize bağlı kas ağrılarını azaltabildiğine dair çalışmalar da vardır.

Zencefilin faydalarını konuşurken, ilk aklınıza gelenlerden birinin de mide bulantısı olduğunu biliyorum. Evet, zencefil çok eski yıllardan beri mide

Daha uzun ve sağlıklı yaşamak ister misiniz? Tek bir şey olsa ve onu yaparak ömrümüze ömür ekleyebilsek ne güzel olur değil mi? Maalesef bu konuda size sihirli bir kelime veya cümle söyleyemeceğim. Korkmayın, daha uzun ve sağlıklı bir yaşam elbette mümkün, sadece bunun tek ve küçük bir sırrı yok.

Sevgili arkadaşım Prof. Dr. Murat Aksoy, geçtiğimiz hafta ofise ziyaretime geldi ve yeni kitabını getirdi. ‘100 Yıllık Yaşam İçin 50 Öneri’, aslında hepimizin ihtiyacı olan rehber niteliğinde bir kitap. 100 yaşına kadar sağlıkla yaşabilmek için neler yapmamız gerektiği detaylıca yazıyor ama ben özellikle birkaç bölümünü sizinle paylaşmak istedim.

Bol sebze tüketmenin yararları neler?

Bu açıdan en şanslı ülkelerden biriyiz. O kadar çeşitli ve taze sebze tüketme şansımız var ki, dünyanın pek çok yerinde böyle bir zenginlik yok diyebiliriz. Sebzeyi bol tüketmek, tüm sağlıklı beslenme programlarının neredeyse kalbinde yer alır. Akdeniz diyetinde de sebze, en fazla tüketilmesi gereken besindir.

Ağırlıklı olarak sebzeyle beslenmenin yararı kesin. Ancak bir yemek planı yaparken, sağlık açısından en iyilerini seçmek önemlidir. Aksi halde kalp sağlığı üzerine olan etkilerini maksimum düzeyde

Sindirim sistemindeki gaz, aslında normal sürecin bir parçasıdır ve besinlerin sindirilmesiyle meydana gelir. Oluşan bu gazın bazı yollarla vücuttan dışarı çıkması da normal ve sağlıklıdır. Fakat bazı durumlarda oluşan gaz, vücutta hareket etmez ve sıkışır. İşte bu durum, kişileri rahatsız eden hatta sancılarına ve ağrılara sebep olabilecek boyutlara ulaşır.

Gaz şikayetinin artması, birçok sebebe dayanabilir: Sindirim sistemini etkileyen hastalıklardan birinin yan etkisi veya kullanılan herhangi bir ilaçtan kaynaklanıyor olabilir. Bunların yanı sıra beslenme de sindirim sistemi sorunları ve özellikle de gaz problemiyle yakından ilişkili... Beslenme tarzındaki kısa süreli değişiklikler bile bu durumun tetiklenmesine yol açabilir. Bazı gıdalar, gaz ve şişkinlik şikayetini artırırken, bazıları da azaltır.

Gaz şikayetine sebep olabilecek bazı besinleri sizler için özetledim. Bu besinler herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir, bir kişide hiç şikayete sebep olmazken, bir başkasında aşırı hassasiyet yaratabilir. Deneme-yanılma yoluyla sizi rahatsız eden besinleri bulup, hayatınızdan bir süreliğine veya tamamıyla çıkarmayı deneyebilirsiniz.

1 - KURU BAKLAGİLLER

Eskiden beri gaz şikayeti denince

Spor yapan bireyler için en önemli konulardan biri de beslenmedir. Çünkü tek başına sporla başarının kapılarını aralamak zordur. Dengeli beslenme ve yeterli sıvı alımı, hem sağlığı destekler hem de performansı artırır. Her sporcunun gün içinde alması gereken enerji, karbonhidrat ve protein miktarı da ona özeldir.

Kas deyince akla ilk proteinler gelir. Bu bir sporcu için çok önemli ancak karbonhidratların önemi de unutulmamalı. Kaslarımızın, enerji kaynağı olarak karbonhidratları kullandığını artık hepimiz biliyoruz. Karbonhidrat (tam tahıllar, bulgur, kuru baklagiller, meyve, sebze) tüketmeyen bir sporcu, benzini olmayan arabaya benzetilebilir. Karbonhidratlar, kan şekeri seviyesini dengelemek için birincil yakıtı sağlar, ayrıca beyin de enerji kaynağı olarak sadece glikoz kullanır. Yeterli karbonhidrat almadığınız bir diyette, maalesef enerji kaynağı olarak proteinler kullanılır ve bu durum kas kaybıyla sonuçlanabilir. Bu sebeple egzersiz öncesi ve sonrası doğru karbonhidrat tüketimi, hem kas yapısının korunması hem de performansın artması için çok büyük önem taşır.

İhtiyaç değişebilir

Proteinler, sporcular için genellikle daha kaslı ve güçlü olmanın anahtarı gibi görünür.

'Sıfır atık' kelimesini son zamanlarda çok sık duymaya başladık ve önümüzdeki yıllarda da çok daha sık duyacağız. Peki ne demek, biliyor musunuz? Aslında olabildiğince az atık oluşturmak, oluşanları ayrı ayrı biriktirmek ve toplamak, toplananları da geri kazanım yapmak demek. Sıfır atık, ekonomi, çevre ve toplum için en iyi çözümdür.

İsrafın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek engellenmesini veya minimize edilmesini sağlıyor.

Bu felsefeyle atığın oluşması durumundaysa, kaynağında
ayrı toplanması ve geri kazanım sağlanıyor.

Peki bu felsefeyi benimsemek ve daha az atık ortaya çıkarmaya çalışmak, bize ne gibi faydalar sağlayacak?

sifiratik.gov.tr, bu konuda şu avantajları sıralıyor:

- Verimliliğin ve ortam kaynaklı olarak performansın artması.

- İsrafın önüne geçildiğinden, maliyetlerin azaltılması.

Su oranı çok yüksek sebzelerden biri olan kabağın yüzde 90-95’i sudur. Yüksek su ve lif içeriği, ona düşük kalorili olma özelliği kazandırır. 100 gram kabak, 20-25 kaloridir. Bu sebeple özellikle kilo vermeye yardımcı olan diyetlerin gözde sebzelerindendir. Liflerle bağırsak sağlığına iyi gelir ve sindirimin düzenlenmesine yardımcı olur. A ve C gibi antioksidan vitaminleri, K, folik asit ve bazı diğer B grubu vitaminlerini içerir. Potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi mineraller de kabakta mevcuttur. Aynı zamanda manganez açısından zengindir. Bu mineral, kemik gücünü artırmaya, vücudun yağları ve karbonhidratları işleme yeteneğine yardımcı olur.

Kabak, A vitamini öncüsü karotenoid ailesiden olan ve antioksidan özellik gösteren lutein ve zeaksanrtin isimli iki bileşen içerir. Bunlar, sağlıklı gözlere sahip olmamıza yardımcı olur.

LEZZETLİ TARİFLER

Kabak düşük kalorili bir sebze olduğu için özellikle diyete başlayanlar ve diyet yapanlar için tüketimi idealdir. Aslında Türk mutfağında da bu gıdayla ilgili birçok tarif vardır. Ona en çok yakışan dereotuyla, yemeği veya mücveri hemen hemen herkesin aşina olduğu tariflerdir. Kabak yemeğini ve diğer sebzelerle birleştirerek çorbasını