Cem Kılıç

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tarafından yapılan ve 45 ülkeyi kapsayan güncel bir çalışmadan elde edilen veriler, iyi ücretler, güvenceli işgücü piyasası ve insan onuruna yakışır iş ortamının yüksek istihdam olarak geri döndüğünü gösteriyor.
OECD’nin ‘iş kalitesine’ odaklanan yeni araştırmasının, esas olarak çalışanların işyerlerindeki kişisel deneyimlerinden yola çıkarak oluşturulan bir veritabanına dayandığı görülüyor. Söz konusu araştırma, iş kalitesinin yasal düzenlemelere ve standartlara uyum gibi unsurlarına odaklanmak yerine, çalışanların refah düzeyleri ile doğrudan ilişkili 3 temel alan üzerinde duruyor. Bunlardan ilki, kazanç kalitesi. Bu açıdan, sorulması gereken çok temel sorular var ki, onlar da istihdamın maddi yaşam koşullarına nasıl katkı sağlayacağı ile kazançların işgücü arasında nasıl dağılacağı?
İkinci olarak, işgücü piyasasındaki güvence de iş kalitesi açısından son derece önemli. Bu noktada sorulması gereken temel soru ise işgücünün işsiz kalma ve işsiz olmaya devam etme riski nedir? Bu açıdan, işinizden olmanızın, yani işsiz kalmanızın ekonomik sonuçlarının neler olduğuna bakılması gerekiyor.

Niteliği de önemli
Çalışma ortamının

Memurların emekli ikramiyesinin hesaplanmasında 30 yıl sınırı Anayasa Mahkemesi tarafından kaldırılmıştı. Ancak karar 7 Ocak 2015 sonrası emekli olanlara uygulanıyordu. Danıştay’da sonuçlanan hukuk süreciyle şimdi karar geriye dönük olarak da uygulanacak

Anayasa Mahkemesi’nin 25 Aralık 2014 tarihinde aldığı karar, memurların emekli ikramiyesinin hesaplanmasında 30 yıl sınırının Anayasa’nın 2, 10 ve 60’ıncı maddesine aykırı olduğu yönündeydi.

Bu karar sonrası 30 yıldan fazla çalışması bulunan memurların emekli ikramiyelerini 30 yıl üzerinden değil, hizmet yıllarının tamamı üzerinden alabilmeleri sağlandı. Ancak kararın yayımlanmasından önce emekli olmuş kişilerden 30 yılın üzerinde hizmeti bulunanlar önce Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) sonra idare mahkemesine başvurmak durumunda kalmıştı. Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararın en önemli gerekçesi, emekli ikramiyesinin sosyal güvenlik hakkı kapsamında değerlendirilmesiydi. Emekli ikramiyesinde 30 yıl sınırı eşitsizliğe neden olan bir düzenleme olarak değerlendirilmişti. Diğer yandan kararın bir başka gerekçesi ise 30 yıl çalışması olan bir memur ile 35 yıl çalışması olan bir memur için eşitlik ilkesine aykırı düzenleme yapılıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçlarına göre;

- Türkiye’de emekli maaşı alan 7 milyon kişi var.

- Söz konusu emeklilerin yüzde 82.1’i erkeklerden, yüzde 17.9’u ise kadınlardan oluşuyor.

Emeklilerimizin yaş dağılımına baktığımızda halen daha “genç emekli” ülkesi olduğumuz sonucu ortaya çıkıyor. 55 yaşından daha genç emeklilerin toplam emekliler içerisindeki payları yüzde 30. Neredeyse her üç emekliden biri henüz en verimli olabileceği çalışma yaşındayken emekli olmuş. Yine TÜİK verilerine göre,

- Erken yaşta emekli olan kişilerin çoğu çalışmaya devam ediyor.

- Emekli olmasına rağmen çalışmaya devam eden kişilerin oranı, yüzde 30.8.

- Emekli çalışanların cinsiyetler itibarıyla durumuna bakıldığında, emekli erkeklerin yüzde 34.8’inin, emekli kadınların ise yüzde 11.9’unun emekli olduktan sonra tekrar çalışmaya başladığı görülüyor.

Emeklilerimizin yeniden çalışmaya başlamasının ilk nedeni elbette gelir yetersizliği. Yani, çalışılan döneme göre gelirlerinin önemli ölçüde düşmesi. Türkiye’de emeklilerin çalıştıkları dönemdeki gelirlerini korumaları mümkün olmuyor. “Emeklilik Gelirinin Yeterliliğinin” konu edildiği uluslararası bir

İşe iade davası açabilmek için kişinin İş Kanunu’na tabi olarak çalışması, işverenin çalışan sayısının otuzdan fazla olması ve en az altı aydır aynı işverenin yanında çalışması gerekiyor.

İşçi sözleşme feshinin kendisine bildirilmesinden itibaren bir ay içerisinde işe iade davası açmalı. Bir ayı geçerse fesih geçerli hale gelir, çalışan sadece gerekli koşulları taşırsa kıdem ve ihbar tazminatı alır.

İşe iade davası ise kişinin eski işine tekrar dönme şansını doğurur ve dava süresince çalışmadığı dönemin ücretinin önemli bir bölümünün kendisine ödenmesini sağlar. Davayı kazanan işçinin kıdem süresi arttığından işverenin işe başlatmamayı tercih etmesi halinde artan kıdem süresine göre kıdem tazminatı güncellenir ve işçi bütün bunlara ek olarak iş güvencesi tazminatı denilen sekiz aylık ücrete kadar ek tazminat alır.

Çalışanın dava açıp kazanması yeterli değil. İade kararının kesinleşmesinden itibaren 10 işgünü içinde işverenine gidip çalışmaya hazır olduğunu bildirmesi şart. On günlük süre içerisinde işe başlamak için işverene başvurulmaması, feshi geçerli bir feshe dönüştürür. Boşta geçen sürelere ilişkin dört aylık ücretini ve dört ila sekiz aylık tazminatını alamaz.

İşy

Türk-İş hafta başında bir basın toplantısı düzenledi. Başkan Ergün Atalay, toplantıda kıdem tazminatından, özel istihdam bürolarına kadar pek çok konuda görüşlerini aktardı. Türk-İş Başkanı ve yönetim kurulu üyeleriyle Milliyet olarak ayrı bir görüşme yaptık. Bu görüşmede kıdem tazminatı, geçici iş ilişkisi (kiralık işçilik), zorunlu arabuluculuk gibi çalışma yaşamını derinden sarsacak konularda işçi, işveren ve hükümet temsilcileriyle sosyal diyalog mekanizmasının kurulamaması, Türk-İş’in temel endişesi olarak ortaya çıktı. Türk-İş temsilcileri, “Bakanlık somut tasarı yerine genel uygulama ve ilkeleri anlatıyor, örneğin kiralık işçilikte, (Bize yazılı görüş bildirin) diye gönderdikleri yazı TBMM’ye tasarıyı sevk ettikleri gün konfederasyona ulaştı” diye sitem ediyor.

Kıdem kırmızı çizgi

Kıdem tazminatı konusunda Türk-İş kesin bir tavır ortaya koyuyor. Ergün Atalay, kıdem tazminatında kırmızı çizgileri olduğunun altını çiziyor. İlk kırmızı çizgilerinin kıdem tazminatında bir yıla karşılık gelen 30 günlük tazminat miktarı olduğu anlaşılıyor. Başkan ve yönetim kurulu üyesi sendika başkanları, 30 günden taviz verecek hiçbir çalışmaya olumlu bakmayacaklarını ve hatta bunu daha önce

İŞKUR işbaşı eğitim programı sayesinde pek çok işsize iş buluyor. İşbaşı eğitim programının temel prensibi İŞKUR’a kayıtlı işsizlerin talepte bulunan işverenlerin işyerlerinde mesleği öğrenebilecek süre kadar istihdam edilmesi. Süre sonunda meslek öğrenen işsizi istihdam etmesi halinde işverene sigorta prim teşviki sağlanıyor.

Süre 1 yıla uzadı

Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’nün belirlemiş olduğu süre kadar işbaşında eğitim gerekiyor. İŞKUR İl Müdürlüklerinin onayıyla belirlenen sürelerin üzerine çıkılabiliyor. Yönetmelikte yapılan değişiklik sonrasında programın uygulanabileceği en uzun süre 320 fiili güne çıkartıldı. Daha önce bu süre 160 fiili gündü. Dolayısıyla bugünden sonra düzenlenecek işbaşı eğitim programlarında program süresi 1 yıl olabilecek. Bu değişiklik sonrası işverenlerin programa olan ilgisi daha da artacak.

İşverene katkı arttı

Program süresinin 1 yıla uzaması pek çok işveren için daha uzun süre işyerinde İŞKUR katılımcısı çalıştırma anlamına geldiği gibi işsizler için de meslek sahibi olma ve mesleğe ilişkin bütün becerileri kazanma anlamına geliyor. Diğer yandan, İŞKUR katılımcılara artan asgari ücret sonrası günlük 50 TL ödeme yaptığı için program süresinin

Doğum yapan işçi ve memurlara part-time çalışma hakkı getirildi. Yasa, birinci doğum sonrasında 2 ay, ikinci doğum sonrasında 4 ay ve üçüncü doğum sonrasında 6 ay boyunca part-time çalışma hakkı tanıyor. Engelli çocuğu olanlar her doğumda 12 ay boyunca part-time çalışabilecek. Doğum sonrası ücretli izin hakkı sona erince part-time çalışma hakkı kullanılabilecek. Part-time çalışanlara ayrıca süt izni verilmeyecek.
Part-time çalışan işçiye yarım çalışma ödeneği ödenecek. Yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, 54.90 TL olacak. Asgari ücret düzeyinden çalışan bir kadın işçinin ücretinde bir kayıp olmayacak. Asgari ücretten yüksek ücretle çalışan kadın işçiler için maddi kayıp ortaya çıkabilecek. Part-time çalışma hakkından yararlanan kadın çalışanlar için sigorta primleri işçi ve işveren payları, yarım çalışma ödeneği ödenen gün sayısı kadar İşsizlik Sigortası Fonu’ndan SGK’ya ödenecek.
Kadın işçilerin bu haktan yararlanabilmesi için işçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, haftalık çalışma süresinin (haftalık en fazla 45 saat) yarısı kadar fiilen çalışılması, doğum ve evlat edinme sonrası

Çalışma hayatı insan ömrünün neredeyse üçte ikisini kapsayan, içinde riskleri de barındıran bir süreç. Risklerin başında sağlık durumu geliyor.

İş Kanunu işçinin sağlık durumuna bağlı olarak işten çıkarılmasını iki grupta değerlendiriyor. Kesintisiz hastalık durumunda işçinin raporlu olduğu gün sayısı işyerindeki kıdemine göre belirlenen ihbar süresini 6 hafta geçerse işveren işçiyi ihbar tazminatı ödemeden işten çıkarabiliyor. Fakat çıkarılan işçi kıdem tazminatına hak kazanıyor.

İşçinin kesintisiz olmamakla birlikte sık sık hastalanması ise başka durum ve geçerli fesih nedeni olarak kabul ediliyor.

Sürekli rapor alanlar...

Haklı nedenle fesih, işverenin bildirim süresini beklemeden işçiyi derhal işten çıkarabilmesidir. Haklı nedenle fesih sebebi oluşturan durumlarda işveren işçiye herhangi bir ihbar öneli tanımadan ve ücretini de vermeden işten çıkarabilir.

Bir işçinin ihbar öneli, o işyerinde çalıştığı süreye göre belirlenir. İhbar sürelerinin üzerine 6 hafta eklenerek işçinin raporlu olabileceği en uzun süre bulunur. 2 yıllık işçinin raporlu olduğu gün sayısı 12 haftayı geçerse işveren işçiyi haklı nedenle işten çıkartabilir.

İşverenin işçiyi ihbar süresinin 6 hafta üzerinde raporlu