Sanatın teknoloji ile dansı

Gizem Çetimen Son yıllarda yapay zekâ teknolojisi sanat dünyasının pek çok alanında kullanılmaya başlandı. Robot Sophia’nın eline fırçayı alıp resimler yapması, Türkiye’de ve dünyada kapılarını ziyaretçilerine açan dijital sergiler bunlara verilebilecek örneklerden. Son olarak ise geçtiğimiz hafta Hollandalı ressam Rembrandt’ın 1975’te duvara sığabilmesi için kesilen “Gece Devriyesi” adlı eseri yapay zekâ teknolojisi yardımıyla restore edildi. Bu da akıllara teknolojinin sanat üretimine yararı var mı yok mu sorusunu getirdi. Sanat eleştirmenlerine hem bu soruyu hem de sanatın geleceğinin yapay zeka olup olmadığını sorduk.

Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahu Antmen: “Yeni yaratım süreçlerini tetikleyebilir”

Yapay zekâ teknolojileri dahil, yeni teknolojilerin sanat eserlerinin restorasyon süreçlerinde kullanımını çok heyecan verici buluyorum çünkü eserlere ilişkin farkında olmadığımız birçok yeni keşif de yapılabiliyor. Rembrandt restorasyonu ise yapay zekânın, algoritmik olarak usta bir ressam, yazar ya da müzisyenin yaratıcılığını yeniden üretip üretemeyeceği sorusunu gündeme getirdiği için daha da ilginç. Sanatın geleceğinin tümüyle yapay zekâda olduğunu düşünmüyorum ama sanat ve teknoloji birlikteliğinin hem sanat üretimi, hem sanatın sergilenme ve izleyiciyle buluşma biçimleri açısından yeni yaratım süreçlerini tetikleyebileceğini düşünüyorum. Yarar ya da zararı anlatmak için spesifik eserlerden söz etmek gerek. Bazen teknoloji ön plana geçiyor, izleyicinin ya çok fazla gözünü boyuyor ya da hiç temas edemiyor. Bu durumlarda yarardan çok zarardan söz edilebilir.

Contemporary Istanbul Plugin Küratörü Esra Özkan: “Sizinle birlikte gelişiyor”

Sanatın geleceği yapay zekâ ile birlikte insan-makine, insan-doğa, hayvan-insan, ekoloji-insan gibi birlikteliklerde diye düşünüyorum. Buradaki her bir bağ kurma çabası geleceğe bir şekilde yön vermek üzere tartışma yaratıyor. Geleceği sadece makine öğrenmesi, yapay zekâ, algoritmalar olarak değil bence yaratıcılık bazında da ele almak gerekli. Özellikle yapay zekâ konusunda; yaratıcı yapay zekâ alanındaki çalışmaların sanata olan etkisi geleceği kurgulayan bir yapıda yararlı diye düşünüyorum. Sanatın her dalı mimari, hesaplamalı tasarım, müzik, heykel tam olarak siz sanatçı olarak hangi alandaysanız burada teknoloji de sizinle gelişiyor. Yararlı olamayacak tek durum bence insan olarak etik kurallarını aşınca başlıyor.

Altınbaş Üniversitesi Sanat Tarihçisi Dr. Öğr. Üyesi Fırat Arapoğlu: “Çağımızın diline uyuyor”

Yapay zekânın gelişmesi, çağımızın diline mükemmel bir biçimde uyuyor ve bu gelişme, bize umutlar vaat ediyor. Teknoloji ne kadar gelişirse, hayatımız  ve doğal olarak sanat da o kadar iyi olacak! Peki bu gerçekten böyle mi? Bence, öncelikle, yapay zekânın insan doğasına katkısı üzerine düşünmek önemli. Marx’a göre insan özünün ortaya çıkışı emek yoluyla mümkündür. Yani özümüzün kendisi emektir. Ama kapitalist sistem içerisinde insan kendi doğasından uzaklaşır ve emeğine yabancılaşır. Sanat açısından da bu değişmez, yaratıcı emek kendi insanlığına yabancılaşmaktadır. Elbette yapay zekâ, sanat gibi bir üretim alanını değiştiremez. Ama algoritmaların varlığı ile yabancılaşma ilerleyecektir. Sanatçıların galericiler ve müzeler yerine, makinelerden iş planı aldıklarını düşünsenize! Kanımca sanatın geleceği yapay zekâda olamaz, zira sanat üretiminde teknolojinin ne kadar ilerlediği değil, hangi bağlamda kullanıldığı önemlidir. Teknolojik gelişme elbette kötü değildir ama mutlak biçimde olumlu olarak da değerlendirilemez. Bu noktada durup, neyin sanat olduğu ve sanatın hangi yönlerinin korunması gerektiği üzerine düşünmek her zamankinden önemli.