Tarım zehri kullanımı yapay zekâyla azaldı

Aleyna Sevim - Akademisyen çift, yapay zekâ yardımıyla tarımda ilaç kullanımını azaltan “BUGMAPPER” adlı bir sistem geliştirdi. Saha gözlemlerinde belirlenen hastalık semptomlarının online olarak kayıt ve takibine izin veren sistemde bunlara karşı yapılan kimyasal/biyolojik mücadele detayları da takip edilebiliyor. Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Prof. Dr. H. Handan Altınok ile Dr. Öğretim Üyesi M. Alper Altınok, geliştirdikleri sistemin detaylarını Milliyet’e anlattı.

M. Alper Altınok, topraksız tarım yapılan seralarda yıllık kimyasal ilaçlama maliyetinin dekar başına 40-45 bin TL’ye kadar ulaştığını belirterek “Kimyasal kullanımının, maliyet kadar kalıntı problemi yönü de bulunmakta, ilaç kalıntısı nedeniyle imha edilen ürünler hem maddi kayıplara hem de ülkemiz firmaları adına prestij kaybına yol açmaktadır” dedi. Sekiz yıl önce meslektaşı ve eşi Prof. Dr. Handan Altınok ile özellikle sera alanlarındaki zararlı ve hastalıkların izlenmesi ve mücadele planlamasına yönelik bir Bitki Koruma Karar Destek Sistemi geliştirmeye başladıklarını kaydeden Altınok “İlk üç yıl tezgâh üstü testlerle, son beş yıl ise sistemin gerçek saha koşullarında test edilmesiyle geçti” dedi.

Zararlılar tespit ediliyor

Sistemin yerli olduğunu belirten Altınok, şunları söyledi: “Sistemimiz, TÜBİTAK-1512 BiGG desteği almaya hak kazandı. Sistem yardımıyla sahadan toplanan bilgiler, her kullanıcının kolayca anlayıp yorumlayabileceği ve renklerle kodlanmış tablolar, grafikler ve haritalar formunda sunulmakta. Özellikle sera haritaları üzerinde bitkisel hastalıklar ve zararlı böcek türlerinin popülasyon değişimleri, bulundukları yerler, tarım alanındaki yayılışları gibi mücadele açısından önemli parametreler görselleştirilmekte. Dekara minimum altı adet akıllı tuzak kullanımı ile çok yüksek doğruluk ve yoğunlukta veri sağlarken, alt yapı cihazı veya kablolama kurulumu da gerektirmemektedir. Her bir tuzakta böcek sayımı için harcanan süre, gözle yapılan sayımlarda 5-10 dakikadan portatif cihazımız kullanılarak 10 saniyeye indirilmiştir.”

Veriler sayesinde hassas teknikler

Prof. Dr. H. Handan Altınok da “Genel olarak üreticilerimiz ilaç kullanımında yüksek hassasiyet gösterseler de güncel uygulamalarda zararlı böcek görülse de görülmese de ilaçlama yapılıyor olması gibi durumlarla zaman zaman karşılaşıyoruz. Üreticilerin kendi sahalarından gelen lokal veri eksikliğinden kaynaklı, farklı çareler üretilemediği için başvurulduğunu düşündüğümüz bu tür uygulamaların, tarımda dijitalleşme ve yeşil dönüşüm kavramları kapsamında yerini hassas tarım teknikleriyle gelen süreçlere bırakacağına inanıyoruz.”

Gereksiz ilaçlamayı önlüyor

Dr. Üyesi Altınok, 2023-2024 sezonunda yapılan bir örneklemeyi ise şöyle anlattı: “Demonstrasyon çalışması yaptığımız bir domates serasında beyazsinek zararlısının takibi amacıyla 12 sera alanında ilk yaptığımız kontrollerde, 75 tuzak noktasında tuzak başına ortalama dokuz adet birey kaydedildi. Ardından kimyasal uygulamaları ile bu rakam 15 gün sonra üç adede düştü ve takip eden aylar boyunca da 15 günlük periyotlarda yaklaşık tuzak başına dört adet kalmaya devam etti. Bu dönemde üreticimiz verilerin kesinliğini gözlemleme şansı buldu ve aylık bazda yapılacak iki tam saha ilaçlamasından vazgeçerek, lokal alternatif uygulamaları tercih etti. Böylece, zararlı varlığı saptanan 4-5 aylık dönemde toplamda üç tam saha ilaçlaması lokal uygulamalara dönüştürüldü. İlaçlama maliyetlerinden dönemsel ortalama yüzde 30-55’e ulaşan oranlarda tasarruf edilebildiğini, her iki veya üç ilaçlamadan birinin, sezon içindeki döneme bağlı olarak tamamen atlanabilmesi ya da lokal uygulamaya dönüştürülebilmesinin mümkün olduğunu gözlemledik.”