Satmak için sıraya girdiler ama... Gerçek gök taşı böyle anlaşılır!
07.12.2021 - 08:24 | Son Güncellenme:
Yakın zamanda NASA'nın da doğruladığı bir gök taşının dünyayı teğet geçmesi, gök taşlarını yeniden gündeme getirdi. Astrofizikçi Dr. Selçuk Topal, "Birkaç milyon yılda bir gezegen ölçeklerinde zarar verebilecek büyüklükte bir asteroit dünyaya çarpabiliyor" diyerek, tehlikeye dikkat çekti.
Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr - Çoğu gök taşı dünya atmosferine girdiğinde yanarak yok oluyor. Ancak bazıları yeryüzüne ulaşarak bize uzay ve yaşam hakkında önemli bilgiler sunuyor. Herkesin merak ettiği ve bilim insanlarının da yanıt aradığı, canlılığın nereden geldiği ya da evrende yalnız olup olmadığımız sorularının cevapları gök taşlarında gizli.
Peki, gök taşları başka hangi bilgileri taşıyor? Gök taşları ile geleceği görebilmek mümkün mü? Astrofizikçi Dr. Selçuk Topal bu sorulara dikkat çeken yanıtlar verdi.
ÖNEMLİ OLMASININ NEDENİ...
Gök taşı neden bu kadar değerli? Bu cisimlerden çok azının dünya atmosferine girebildiğini belirten Dr. Selçuk Topal, “Toz haline gelmeden yeryüzüne ulaşabilenlere meteorit veya gök taşı denir. Bu cisimleri önemli yapan yegâne şey, Güneş Sistemi’nin ilk oluştuğu zamanlardan kalan bilgiler taşımalarıdır. Bu alanda çalışan bilim insanları işte bu nedenle gök taşlarına sahip olmak ister. Vatandaşlar ise bu cisimleri bir ticari ürün olarak görüyor” diye konuştu.
EN BÜYÜKLERİ 60 TON CİVARINDA
Dünya’ya uzaydan her gün ortalama 50 ton materyal düştüğünü ve bunların toz boyutlarında cisimler olduğunu ifade eden Dr. Selçuk Topal, Dünya’ya ulaşan bazı gök taşlarının büyüklüğüne değindi. Dr. Topal, “En büyükleri arasında 1920 yılında keşfedilen Hoba gök taşı bulunur. Tek parça halinde olan bilinen en büyük kütleli bu gök taşı 60 ton civarındadır. Yani bir yılda Dünya’ya ulaşan tüm mikro gök taşlarının toplamından bile daha büyüktür” dedi.
GEZEGENİ KOZMİK FELAKETLERDEN KORUYABİLİR
Uzay boşluğunda milyarlarca yıldır el değmeden dolaşan gök taşları geçmişe dair bilgiler sunabilir. Dr. Selçuk Topal, güneşin ve onun etrafında oluşan gezegenlerin o dönemdeki fiziksel koşullarının ne olduğunu, 65 milyon yıl önce yaklaşık 10 km çapındaki bir asteroidin Dünya’ya çarpmasıyla kara ve deniz canlılarının %75’inin nasıl yok olduğunu, Güneş’in ve sistemin yaşını gök taşlarını incelerek anlaşılabileceğini söyleyip şunları ekledi:
“Gelecekte bir asteroit felaketi ile karşılaştığımızda bizi nasıl bir senaryonun beklediği konusunda bize önemli bilgiler verebilir. Bu cisimleri iyi anlamak gelecekte dünyayı tehdit edecek bir asteroidi nasıl durdurabileceğimizi bize öğretir. Japonya Uzay Ajansı (JAXA) ve NASA milyonlarca km ötedeki asteroitlerden örnekler aldılar bile. Yani gök taşlarını iyi anlamak bir gün gezegeni kozmik bir felaketten korumamıza da yardım eder.”
‘TÜRKİYE’DE BİRÇOK KİŞİ NASIL SATABİLECEĞİNİ MERAK EDİYOR’
Türkiye’de insanların gök taşına bakış açılarını değerlendiren Dr. Topal, birçok vatandaşın gök taşlarını para kazanılabilen bir şey olarak gördüğünü ifade ediyor. Topal bu konuya şöyle bir örnek veriyor. “Bingöl’ün Sarıçiçek köyüne düşen gök taşı olayında olduğu gibi. Ben de bir yıl içerisinde onlarca e-mail alıyorum. Birçok insan görseller gönderip acaba buldukları şeyin bir gök taşı olup olmadığını öğrenmek istiyor. Bu insanların neredeyse hepsi ellerindeki gök taşı zannettikleri o cisimleri nasıl satabileceklerini merak ediyor.”
GERÇEK GÖK TAŞI BÖYLE ANLAŞILIYOR!
Gök taşlarının fotoğraftan tanımlanmadığını ifade eden Dr. Selçuk Topal, gerçek gök taşına ait bilgileri paylaştı. Topal, “Bir cismin gök taşı olduğunu gösterebilecek bazı belirteçler vardır. Gök taşları genellikle siyah ve yanmış gibi bir yüzeye sahiptir. Atmosferde ilerlerken binlerce derece sıcaklığa maruz kaldıkları için dış yüzeyi erimiş ve üzerinde pürüzsüz parmak izlerine benzer şekiller oluşmuş olabilir. Kaya benzeri, demir benzeri ve kaya-demir benzeri genel türlere ayrılırlar” diye altını çiziyor.
EĞER BİR GÖK TAŞINI AVUCUNUZA KOYARSANIZ…
Dünya’da bugüne kadar on binlerce gök taşı bulunmuştur ve bulunanların çoğu kaya benzeri gök taşlarıdır. Bu taşların, silisyum, oksijen, nikel, demir, karbon içerdiğini belirten Selçuk Topal, “Eğer bir gök taşını avucunuza koyarsanız hacmine göre kütlesinin çok fazla olduğunu düşünebilirsiniz. Muhtemelen ‘bu çok ağır’ dersiniz. Çünkü gök taşlarının büyük bir kısmı normal kayalara göre çok daha yoğundur. Başka birçok kimyasal kompozisyon ve fiziksel yapıda olabilirler. Bulduğunuz bir cismin gök taşı olup olmadığından emin olmanın en iyi yolu o cismin bir parçasının kimyasal analizinin yapılmasıdır” sözleriyle gök taşı hakkında bilinmeyenleri açıkladı.
‘GÖK TAŞI SATIN ALAN WEB SİTELERİ VAR’
Türkiye'de bunu sektör haline getirmiş birçok gök taşı avcısı bulunuyor. Neredeyse her bulan para eder mi diye merak ediyor. Bu konu hakkında ise Dr. Selçuk Topal şunları söylüyor:
“Enstitüler, üniversiteler, bu alanda çalışan bilim insanları veya bu işin ticaretini yapan firmalar satın almak isteyebilir. Gök taşı satın alan web siteleri bile var. Piyasayı tam olarak bilmiyorum. Ancak gök taşları bu gezegende hayatta kalmak istiyorsak anlamamız gereken cisimlerin başında geliyor.”
GELECEKTE DEV BÜYÜKLÜKTE BİR ASTEROİT DÜNYA’YA ÇARPABİLİR!
Dünya etrafında dolanan ve kozmik ölçekte bize yakın olan 30.000’e yakın cisim tespit edildiğini aktaran Selçuk Topal, bunların 10.000 tanesi 140 metreden daha büyükken 1000 tanesi ise 1 km’den daha büyük olduğunu söylüyor. Topal, “İstatistiksel olarak birkaç milyon yılda bir gezegen ölçeklerinde zarar verebilecek büyüklükte bir asteroit dünyaya çarpabilir. Eğer bir gün böyle dev asteroitleri yok edebileceksek öncelikle asteroitlerin parçaları olan gök taşlarını kimyasını iyi anlamalıyız. Bu anlamda bakıldığında gök taşları paha biçilemez cisimlerdir. Bence insanlar bu cisimlere bir de bu açıdan bakmalılar. Nasıl bir evren içerisinde yaşadığımızı, nasıl risklerin bizi beklediğini ve bu gezegenin ne kadar eşsiz bir yer olduğunu anlamak isteyenlere Kaostan Kozmosa Evrenin Hikayesi kitabımı okumalarını tavsiye ediyorum” diyor.
