Kamuoyu anketleri seçmeni etkiler mi?

3 Kasım’da yapılacak seçimlere sayılı günler kalırken, yabancılar dahil birçok kuruluş ve parti, kamuoyu anketleri yaptırıyor. Bu anketler dikkate alınarak kamuoyunda tartışmalar yaşanıyor, yorumlar yapılıyor. Anket sonuçlarına karşı şüpheler dile getiriliyor. Bu da "Anket sonuçları seçmenin oy tercihini değiştirir mi?" sorusunu gündeme getiriyor. Görüşler şöyle:

Tarhan Erdem (KONDA Yöneticisi)
Anketlerin oy tercihini sanıldığı ve söylendiği kadar değiştireceğini sanmıyorum. Bu sonuçlar seçmenin çoğunluğuna zaten ulaşmaz. Ulaşanlar da kendi görüşlerine göre verdikleri kararı değiştirmezler. Bundan önceki seçimlerde anketler yayımlanmamıştı. Buna karşın yüzde 20’ye yakın oy (yani her beş kişiden biri) barajı geçemeyeceğini bildiği halde kendi partilerine oy vermişlerdir. Bizim elimizdeki anketlere bakarsak, oyun değiştirildiğini gösteren bir veri yoktur. Eylül ayında yaptığımız bir araştırmada, deneklerin yüzde 76’sı araştırmanın yapılmasını ve yayımlanmasını faydalı buluyordu. ‘Anketler parti tercihini etkiler mi’ sorusuna deneklerin yüzde 74.8’i "hayır", yüzde 12.5’i "evet" dediler. 6.2’si "bazen etkiler" derken, yüzde 6.5’i de cevap vermemiştir. Bu çalışma seçmenin anket sonuçlarından etkilenmediğini gösterir.

Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu (Siyaset Bilimci)
Dünyada yapılan araştırmalarda, anket sonuçlarının çok büyük bir etki yaptığını gösteren bir sonuç yok. Bilinmesi seçmenin oy tercihine etki yapmaz. ABD, Kanada gibi büyük ülkelerde, seçim sonuçları belli olduğunda saat farkı dolayısıyla ülkenin başka bir ucunda henüz oy kullanmamış bir grup seçmenin, sayım sonucundan çıkan manzaradan etkilendiğini iddia eden çalışmalar var. Ancak kamuoyu yoklamasına bakarak seçmenin oyunu değiştirdiğini, seçim sonuçlarının büyük bir biçimde etkilendiğini gösteren kanıt henüz bulunmuş değil. Bu iddialar zaman zaman yapılıyor. Türkiye’deki seçmenin etkilenip etkilenmediğini bilmiyoruz.

Erol Al ( YTP Milletvekili)
Öncelikle anketlerin güvenilir olanları da var, güvenilir olmayanları da var. Para karşılığı, maddi menfaat karşılığı yapılan anketler olduğunu biliyoruz. Çünkü bunlar bize de teklif ediliyor. Birincisi bu nedenle her anketi veya televizyon ve radyoyu aynı kefeye koymak doğru olmaz. İkincisi de anketler aynı siyasi eğilimi taşıyan, siyasi partiler arasındaki tercihlerde etkili rol oynayabilir. Anketler bu anlamda seçmen iradesini etkileyebilir.

Sühan Özkan (ANAP Milletvekili)
Etkiler ve bu yöntemi yanlış buluyorum. Doğruluk derecesi fevkalade şüpheli, manipülasyon ve yönlendirmeye çok açık bir alanda çok çeşitli araştırma sonuçları, seçmenin tercihlerinde tereddüt yaratabilir. Günümüzde bazı partiler ısrarla baraj altı gösterilerek, o partilere oy verecek olan seçmenleri acaba oylarımız boşa mı gidecek sanal endişesine sürüklüyor.

Bülent Gündoğmuş (Kamuoyu Araş. Der.)
Araştırma sonuçları belli bir standart hata içerir ve belli bir güven aralığında geçerlidir. Bu bağlamda belli bir zamandaki seçmen eğilimlerini yansıtan sonuçları, bu hata paylarıyla birlikte yayımlamak daha doğrudur. Seçmeni etkileyip etkilemediği ise bütün dünyada tartışılan bir konudur. Bazı ülkelerde olumlu, bazı ülkelerde olumsuz biçimde etkileniyor. Lokomotif işlevi gördüğünü söyleyenler de var.