Eserlerin iadesinin önü açılıyor
21.05.2023 - 07:00 | Son Güncellenme:
KÜLTÜR SANAT SERVİSİ
Berlin’deki devlet müzelerinde başlatılan projeyle Zincirlihöyük, Didim ve Samarra’daki arkeolojik alanlardaki nesnelerin kaynağı incelenecek. Bu eserlerin Türkiye’ye geri dönme yolu açılacak
Almanya’nın başkenti Berlin’deki devlet müzeleri, yasa dışı şekilde kazılan ve çeşitli yollarla yurt dışına kaçırılan tarihî objelerin ülkelerine geri gönderilmesi amacıyla, eyaletin arkeolojik koleksiyonlarında bir araştırma başlatıyor. Berlin ve Türkiye’den araştırmacıları içeren pilot proje, ilk etapta Berlin’deki üç koleksiyonda yer alan Sam’al (Zincirlihöyük), Didyma (Didim) ve Samarra’daki arkeolojik alanlardaki nesnelerin kaynağını inceleyecek. Artnewspaper’ın haberine göre, köken araştırmaları şimdiye kadar potansiyel olarak Naziler tarafından yağmalanmış sanat eserlerine ve sömürge dönemi kazanımlarına odaklanmıştı. Ancak Prusya Kültürel Miras Vakfı’nın arkeolojik nesnelerle ilgili araştırmaların “yasal ve etik soruları açıklığa kavuşturmak açısından da önemli” önerisiyle menşe ülkeler de araştırma kapsamında alındı. Prusya Kültürel Miras Vakfı başkanı Hermann Parzinger, Berlin’de düzenlediği basın toplantısında, “Ziyaretçiler, nesnelerin nereden geldiğini giderek daha fazla bilmek istiyor” dedi.
8 BİN FOTO İNCELENECEK
19. ve 20. yüzyılın başlarındaki kazılarda, yabancı ekiplere verilen verilen izinler, genellikle ortaya çıkarılan eşyaların misafir arkeologlar ve ev sahibi ülke arasında dağıtıldığı anlaşmaları kapsıyordu. Ancak Berlin Eyalet Müzeleri müdür yardımcısı Christina Haak, bu anlaşmaların sık sık ihlal edildiğini ve buluntuların yasa dışı olarak götürüldüğünü söyledi. Pilot projede nesneleri araştırılmakta olan üç arkeolojik alanın Osmanlı İmparatorluğu’nda olduğu vurgulandı.
Klasik antika koleksiyonunun müdür yardımcısı Martin Maischberger, “Belirli bir iade iddiası yok, ancak bazı şüpheli vakalarımız var” dedi. “Türk araştırmacılarla çalışmak, şu anda Türk olmayanların erişemediği arşivlere erişim sağlayacaktır” şeklinde konuşan Maischberger, Berlin arşivlerindeki yaklaşık sekiz bin fotoğrafın, kazıdan çıkarılan nesnelerin nasıl ele alındığına dair hayati ipuçları verebileceğini de sözlerine ekledi. Müzeler önümüzdeki dönemde Almanya ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki arkeolojik iş birliğini inceleyen bir sergi hazırlığında. Eserlerin yasa dışı yollardan kazıldığı veya ihraç edildiği tespit edilirse araştırma, iadelere yol açabilir.
BERGAMA SUNAĞI’NA ÖRNEK TEŞKİL EDEBİLİR Mİ?
Türkiye topraklarından yurt dışına kaçırılan Berlin’deki en önemli eserlerimizden biri Bergama Sunağı. 1870’lerde Türkiye’den Prusya’ya kaçırılan ve halihazırda Berlin’de sergilenen Bergama Sunağı’nın evine dönmesi için Türk yetkililer uzun yıllardır süredir çaba sarf ediyor. Fakat Alman yetkililer iade konusunda iş birliğinde yanaşmıyor. Müzenin A bölümü geçtiğimiz ay restorasyon çalışmaları kapsamında kapatılmıştı. 2027 yılında tekrar ziyaretçilere açılması planlanıyor. İkinci bölüm olan B bölümü restorasyon çalışmaları ise 23 Ekim’de başlayacak ve müze böylelikle tamamen kapanacak.
