Paha biçilemez bilgileri böyle topladı! Kraliyet denizaltısı gizlice Rusların arasına sızdı
15.01.2023 - 07:05 | Son Güncellenme:
Soğuk Savaş, duyanların inanmakta güçlük çektiği ve film senaryolarından fırlamış gibi görünen pek çok olaya şahitlik etti. Kimi zaman karada kimi zaman havada hatta kimi zaman uzayda girişilen bu mücadelenin en önemli ayağı da denizlerde yaşandı. Bu olaylardan biri ise İngiliz Kraliyet Donanması'na ait bir denizaltının tatbikat halindeki Sovyet savaş gemilerinin aralarına sızması oldu.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Takvimler 1977 yılını gösterirken Soğuk Savaş tüm hızıyla devam ediyor Batı bloğu ile Doğu bloğu arasındaki gerilim her geçen gün tırmanıyordu. Tam da bu günlerde Sovyetler Birliği donanması Arktik Okyanusu'nun Norveç ve Rusya arasındaki bir bölümü olan Barents Denizi’nde geniş kapsamlı bir tatbikata başlamıştı. Tatbikatta birçok Sovyet savaş gemisi görev alıyor olsa da görev gücündeki en dikkat çeken gemiler SSCB tarafından yeni hizmete alınmaya başlamış olan ve sahip olduğu yeteneklerle dikkat çeken ve 'hibrit' bir görünüme sahip olan Kiev sınıfı uçak gemileriydi.
Sovyet Donanması, Soğuk Savaş boyunca olası bir savaş sırasında tüm donanma unsurlarının kendi aralarında ve diğer kuvvetlerle ortak hareket edebilmesi için geniş kapsamlı tatbikatlar düzenledi. Bu tatbikatlarda donanmanın harbe hazırlık durumunun ölçülmesi, komuta kademesi ve görevli personelin deneyim kazanması hedeflendi. 14-22 Nisan 1977 Barents Denizi’nde gerçekleştirilen eğitimlerde, Kiev sınıfı uçak gemilerinden ilki olan Kiev, tatbikatın komuta gemisi olarak görevlendirildi. Tatbikatın diğer amacı da yeni hizmete alınmaya başlanan bu gemilerde görev yapan personelin tecrübe kazanmasıydı.
Tatbikatın önemli bir kısmında Kiev sınıfı uçak gemilerinden ilki, beraberindeki görev grubuyla geçiş eğitimleri gerçekleştirdi ve sert hava koşullarında ikmal eğitimleri prosedürlerini uyguladı. Görünürde bir problem yoktu ve her şey yolunda gidiyordu. Oysa derinlerde bir yerlerde istemeyen bir misafir tatbikata katılan gemilere tehlike yaratacak kadar yakınlaşmış ve gemilere ilişkin veri toplamaya başlamıştı.
SOVYET DONANMASININ KALBİNE GİRDİ
Sovyet Kuzey Filosu, Barents Denizi’nde eğitimler gerçekleştirdiği sıralarda Kraliyet Donanması'na ait HMS Swiftsure (S-126) denizaltısı, Atlantik Okyanusu'nda rutin bir görev yürütüyordu. Soğuk Savaş boyunca hem batı hem de doğu denizaltıları, karşı tarafa ait denizaltıların nerede olduğunu tespit etmek amacıyla uzun döneme yayılmış olan bir rekabet içindeydi. HMS Swiftsure’in görevi de nükleer silah taşıyan Sovyet denizaltılarını tespit ve takip etmekti.
Swiftsure sınıfı nükleer denizaltılar, İngiltere tarafından tasarlanmış ve bir önceki denizaltılarla elde edilen tecrübeler ışığında geliştirilmişti. Yeni tasarım olan denizaltılar daha derine dalabiliyor, seleflerine göre daha yüksek hızlara ulaşabiliyor ve tespit edilmesini önlemek için daha az gürültü oluşturuyordu. HMS Swiftsure’i bir efsane haline getiren görev ise, Barents Denizi’nde eğitimlerine devam eden Sovyet Kuzey Filosu'nun kalbine girmek olacaktı.
Kraliyet donanması, Sovyet Kuzey Filosu'nun tatbikat yaptığını ve eğitimlerde Kiev sınıfı uçak gemilerinin de görev aldığını tespit etmesinin ardından Kaptan John Speller komutasındaki HMS Swiftsure, eğitimlere katılan gemileri takip etmek ve istihbarat toplamakla görevlendirildi. Her geminin eğitimli bir sonar operatörü tarafından tanınabilecek kendine özgü ses imzası olduğu için Kiev uçak gemisinin akustik imzasının kaydedilmesi, gelecekte Kraliyet Donanması ve müttefik donanmaların bu uçak gemisini daha hızlı tespit edebilmesini sağlayacaktı.
YAKLAŞABİLMEK İÇİN SAATLERCE UĞRAŞTILAR
HMS Swiftsure kaptanı John Speller, yeni görev emrini aldıktan sonra denizaltısının Kiev’e dikkatli ve sessizce yaklaşması için emrindeki personele gerekli emirleri verdi. Plana göre denizaltı Kiev uçak gemisinin oluşturduğu dalgaların arasına saklanarak takip yapacak ve mümkün olduğu kadar sonar sistemlerine yakalanmasını engelleyecek şekilde ilerleyecekti. Ancak bundan önce aşılması gereken ciddi bir problem vardı: Kiev uçak gemisiyle birlikte hareket eden diğer savaş gemileri.
Denizaltı mürettebatı, çevrede bulunan diğer savaş gemilerinin dikkatini çekmeden Kiev uçak gemisine ulaşabilmek için uzun süren bir harekat planı yaptı. 'Düşman' savaş gemisine bu koşullarda yaklaşmak için çelik gibi sinirler, güçlü bir koordinasyon ve etkili bir konsantrasyon gerekliydi. Kiev uçak gemisine yaklaşma aşaması birkaç saat sürdü ve HMS Swiftsure denizaltısı, Kiev etrafındaki diğer gemilere kendini fark ettirmeden devasa uçak gemisinin yanına kadar sokulmayı başardı. Operasyon artık farklı boyuta geçmişti. Bu noktadan sonra İngiliz denizaltısının Sovyet gemileri tarafından tespit edilmesi, sonucu kestirilemeyen olaylara sebep olabilirdi.
Başarılı bir sızma harekatının ardından saatlerce derin sularda gizlenen HMS Swiftsure, konumunu ve hızını Kiev uçak gemisine göre ayarladıktan sonra yavaş yavaş yükselmeye başladı. Belirli bir yüksekliğe ulaştıktan sonra konumunu sabitleyen denizaltı, artık kendisine verilen görevi yapmaya hazırdı. Bundan sonraki takip periskop ile yapılacaktı. Her şey hazırdı, Kaptan John Speller periskoptan baktığında Kiev uçak gemisinin pervanelerini görüyordu! Yaklaşık 4 bin 500 ton ağırlığa sahip olan HMS Swiftsure denizaltısı ile 42 bin tonluk Kiev uçak gemisi arasındaki mesafe yaklaşık olarak 3 ila 12 metre arasındaydı ve uçak gemisinin yapacağı beklenmeyen bir manevra ciddi bir kazaya yol açabilirdi.
PAHA BİÇİLEMEZ VERİLER TOPLADI
Tüm risklere rağmen HMS Swiftsure denizaltısı, tatbikata katılan Sovyet savaş gemilerine kendini fark ettirmeden Kiev uçak gemisinin akustik imzasını kayıt altına almayı başardı. Görev sırasında Kiev uçak gemisinin gövdesi, dümeni ve pervaneleri de başarılı şekilde fotoğraflandı. Görevini tamamladıktan sonra tekrar derin sulara dalan denizaltı, yine sessiz şekilde Sovyet savaş gemilerinin arasından sıyrılarak Kiev uçak gemisinden uzaklaştı. Görevde elde edilen veriler, Kiev sınıfı uçak gemilerinin performansının ve yeteneklerinin analiz edilmesi açısında Batılı uzmanlara paha biçilemez bir kaynak oldu.
Kaptan John Speller
HMS Swiftsure, 70 günlük seferin ardından görevini tamamlayarak İngiltere’ye geri döndü. Denizaltı komutanı Kaptan John Speller, inanması güç olan görevin altından başarıyla kalktığı için ilerleyen dönemde Kiev uçak gemisinin pervanelerinin küçük bir maketiyle ödüllendirildi.
En az 25 yıl görev alacak şekilde tasarlanan HMS Swiftsure, 1992 yılında girdiği bakım sırasında nükleer reaktöründe bulunan bazı borularda çatlaklar tespit edildiği için 1992 yılında erkenden hizmet dışına çıkarıldı. Olayın bir diğer başrolü olan Kiev uçak gemisi ise 1980’li yıllarda kapsamlı bir modernizasyon geçirdi. Ancak Sovyetler Birliği’nin dağılması Kiev uçak gemisi için sonun başlangıcı oldu. 1993 yılında hizmet dışına çıkarılan uçak gemisi, aynı yıl Tianjin'de bir tema parkı olmak için Çin'e satıldı. Türünün ilk gemisi olan Kiev uçak gemisi, yaklaşık 20 yıl sonra lüks bir otele dönüştürüldü.
