Tepegözlüler / Kiklopslar

Kiklos, daire; ops, göz demektir. Yani Kiklopslar bizim tepegöz diye tanımladığımız, alınlarında tek bir gözü olan devlerdir. Kiklopslar, efsanelerde üç grupta değerlendirilir.
Biri Homeros’un “Odysseia”sında sözü edilen Polibehemos gibi Sicilyalı Kiklopslar; ikincisi Uranos ile Baina’nın oğulları olan Gök Kiklopsları; üçüncüsü de kaynağı Likya (yani bugünkü Temre) olan Duvarcı Kiklopslardır.
İsa’dan önce 16. yüzyılda yapıldığı varsayılan ve adına Kiklopen denilen ne kadar sur ve duvar varsa bunların yapıcıları Likyalı tepegöz duvarcı işçilerdir.
Hititlerin başkenti olan Hattuşaş’ta (Boğazköy) yapılan kazılarda bu tür örneklere çok rastlanmıştır. Hatta Troya, İzmir gibi kentlerde Homeros’tan çok daha öncelerine ait duvarlar bulunmuştur. Ayrıca Tapegözlerin Anadolu’nun Likya bölgesinden çıktıkları, başka efsanelerde de özellikle belirtilmektedir. Ayrıca bu konuda Halikarnas Balıkçısı, Tepegözlerin Anadolu kökenli olduğunu açıklarken, savını da, Hitit kabartmalarını dayanak alarak şöyle savunmaktadır: “Anadolu’da görülen Hitit kabartmalarında insanlar hep profilden çizilmekte ve yanlarında kocaman bir göz bulunmaktadır. Bunların çok iri ve bir dev gibi oluşları; Hitit surlarının yapıcıları oluşları onların Anadolu kökenli olmaları için yeterli nedenlerdir.”
Yunan Efsanesi’nde, devler ile Olympos’ta oturan tanrılar arasında çıkan savaşta, daha doğru biçimiyle devlerin Olympos’a saldırdıklarında Olympos tanrılarına Tepegözler yardım etmişler. Demirci Tanrı Topal Hephaistos bu Tepegözlerin başıdır. Bütün Tepegözler onun buyruğunda çalışmaktadırlar. Hephaistos’un görevi, tanrılara silah, kupa ve taht yapmaktır. Hephaistos ve Tepegözler bütün bu işleri Etna Yanardağı’nın içindeki demirhanelerinde yapmaktadırlar.
Bir inanışa göre de Etna’dan tüten dumanlar bu Tepegözlerin çalıştığı demirhanenin dumanıdır.
Uranus ile Gaia’nun Tepegözleri üzerine de şöyle bir efsane anlatılır:
Apollon’un oğlu Asklepios, insanlara yardım ediyor, onları ölümden koruyor diye tanrı Zeus tarafından ölüme mahkûm edilir. Bu işi Tepegözlerin yardımlarıyla gerçekleştirirler. Bunu duyan Apollon, tanrı Zeus’a bir şey yapamadığı için Tepegözleri öldürmeye başlar. Zeus olayı öğrenir, oğlu Apollon’a çok ağır bir ceza vermeyi düşünür. Ama sonra vazgeçip onu Admetos’un yanına sığırtmaç olarak yollar
Bu efsaneler bize, Tepegözlerin ölümlü olduklarını kanıtlamakla kalmayıp Halikarnas Balıkçısı’nın yukarıda sözünü ettiğimiz savını da doğrulamaktadır. n