Süreyya Üzmez

Nisan ayı geldi, bahar aylarında çiçek açan ağaçlar, bahçeleri parkları süslüyor. Turfan başlığını görünce mevsiminden önce üretilen bir şey geldi hemen aklınıza ama bu turfan başka...

Çin Halk Cumhuriyeti’nin Uygur bölgesine birkaç yıl önce yaptığım gezide en çok dikkatimi çeken yer Turfan olmuştu. Urumçi’den ciplerle koyulmuştuk Turfan’a doğru. Sağımız solumuz Taklamakan Çölü. Sol tarafımızda ufuğa resmi düşen Tanrı Dağları...
Çok sıcak bir havada Turfan şehrine varıyoruz. Çölün ortasında bir vaha... 600 çeşit üzüm var Turfan’da. Bu yeşillik nasıl olmuş, asmalar nasıl su bulmuş? Karızlar sayesinde... Karız kanalları, Tanrı Dağları’ndan topladığı suyu 60 km. çölün altından geçirerek, Turfan’daki yerleşim bölgesine götürüyor. Tanrı Dağları ile Turfan arasındaki bölge çöl olduğundan, suyun aşırı sıcaktan buharlaşmaması için karız su kanalları yerin yaklaşık 100 metre altında konumlandırılıyor. 40 derece sıcaklık

Bunca çabaya, tanıtıma, insan sağlığına yararlarının anlatılmasına, Tarım Bakanlığı ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün uğraşlarına rağmen Türkiye’de kişi başı balık tüketiminde maalesef artış yerine düşüş var. Yıllık kişi başı tüketim 6 kg. seviyelerinde. Denizi olmayan Avusturya’da bile 26 kg.

Ama yorulmak yok! Türkiye’nin protein açığı balıkla kapanabilir. Sadece pazarlama bütçeleri fazla olan ülkelerin balıklarında omega 3 yok. Bizim yerli balıklarımızda da var yüksek oranda: Alabalık, sardalye ve uskumru gibi...

Balığın faydalarını anlatmamaya artık gerek yok. Çünkü iyi bir oyunun son söze ihtiyacı yok, durum ortada. Balığı en çok tüketen Japonya, Singapur, Kore ve Norveç gibi ülkeler her yönden farklılıklar gösteriyor. Zengin, milli geliri yüksek ve teknolojide ileriler.

Balığı sevdirmek için hem televizyon programlarımda hem de bu köşede alternatif, pratik ve hiç alışılagelmemiş tatlar oluşturan yepyeni tarifler veriyorum. Ama öncesinde defalarca deneyip konuklarıma

John F. Kennedy, “Denizlerle ilgili bilimsel çabalarımızın nedeni merak değil, hayatta kalmamızın denizlere bağlı olduğuna inanmamızdandır” demişti. Yaz aylarında denize gireceğimiz bölgelerde ayağımıza dolandığı için istemediğimiz yosunlar sadece deniz canlıları için değil, bizim de geleceğimizi kurtaracak besin kaynakları olacak. Ot obur balıkların tükettiği, balıkların yumurtalarını gizlediği, yavru balıkların çocukluk zamanlarını içinde geçirdiği yosunların faydaları saymakla bitmiyor...
Uzun yıllardır hep yazarım, söylerim: Bu denli geniş münhasır deniz ekonomik alanına sahip olan ülkemizde Balıkçılık Bakanlığı kurulmasının hem cari hem de protein açığımızı kapatması için elzem olduğunu... İşte geçtiğimiz günlerde ilişkilerimizin düzelmesine neden olan Mısır’ın Akdeniz’de hidrokarbon arama çalışmaları, deniz dibinin müthiş bir hazine olduğunun göstergesi...

Protein kaynağı 

Vücudumuz, sağlıklı bir metabolizma, yeni hücre ve dokuların üretimi, güçlü bir bağışıklık sistemi için yeterli oranda

Geleneksel mutfağımız hızla yok oluyor. Eskimeyen tatlar artık yerini yeni yetme sağlıksız ve kalitesiz malzemeyle yapılan fast food’a bırakıyor. Kuleli Askeri Lisesi’nde öğrenciyken, hafta sonları en büyük keyiflerimden biri ağabeyim Kemal ile Beyoğlu’na gidip, Lale İşkembecisi’nde tuzlama, bir başka hafta sonu Hacı Abdullah’ta hünkar beğendi ya da kuzu tandır ve de yakınındaki İnci’den profiterol yemekti.
İki hafta önce Gümüşsuyu’nda CVK Otel’de bir arkadaşımla randevum vardı, sokağa çıkma yasağı yaklaşana kadar sohbetimiz sürdü. Sonrasında gel-al servisi için biraz yol katederek Hacı Abdullah’a kadar yürüdüm. Sevdiğim yemeklerden söyledim ama damağım pek gülümsemedi. O eski tatları aradım.

Yarım asırlık...

Ankara Çiçek Lokantası’na ne zaman gitsem, kapısından içeri girdiğimde modern bir dekorasyon olmasına rağmen aldığım yemek kokuları, beynimde zamanda geriye yolculuk yapıyormuş hissini uyandırıyor.
1968 yılından beri Çiçek Lokantası, geleneksel yemeklerimizin reçetelerini koruyarak,

1998 yılında Japonya’nın başkenti Tokyo’nun dünyaca ünlü balık hali Tsukiji’de sabah 03.00 sularında dolaşan iki çılgın, Silahlı Kuvvetler’deki kariyerlerini bırakıp, Türkiye’de istihdam sağlama, ülkeye döviz kazandırma ve üretim arzusuyla yola çıkıp emeklilik kararı verdiler. O sıralarda Büyükelçilikte Askeri Ateşe olarak görev yapan Nedim Anbar ağabeyim, “Bu balık haline orkinos satmak için emekli olacağım Süreyya” deyince “Ben de emekli olup Ankara’da balık restoranı açacağım ve Japonları oraya yemeğe getireceğim” dedim. Herhalde birileri video’ya çekse hakkımızda normal şeyler söylemezdi. Emekli Kurmay Albay Nedim Anbar, yüreğinin götürdüğü yolda yürüdü ve şu anda Aqua-Dem firmasının ortağı... Çeşme Ildırı’da dünyanın en kaliteli orkinos çiftliğinin sahibi ve kurucusu. Ülkemize milyonlarca dolar döviz geliri kazandırıyor ve yedikleri yiyeceklerin menşeini araştıran Japon turistleri her yıl bölgeye çekiyor. Mesleğini

Bu kış nüfusunun çok üzerinde misafiri ağırlayan Bodrum, yaz aylarındaymış gibi bir yoğunluk yaşıyor. Bu mevsimde alışmadığımız kalabalıklar yaşanıyor. Ama otellerin çoğu kapalı... Bir iş için konaklamak zorunda kalacağınız zaman bulabileceğiniz ve güzel restoranı olan otel sayısı çok az.
Geçtiğimiz ay iki günlük Bodrum ziyaretimde İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerden pandemi nedeniyle kente yerleşen pek çok dostumla karşılaştım. Bodrum’un o neşeli hali, tedirgin bir bekleyişe bırakmış kendini. İnşaatlar büyük hızıyla devam ediyor, salgın biter bitmez bu işin rövanşını almak isteyen mekan ve otel sahipleri harıl harıl çalışıyordu.

Aspat Venedik gibi

Aspat Koyu, denizini en sevdiğim yerdir. Geçtiğimiz hafta elim bir kaza sonucu kaybettiğimiz ünlü iş insanı merhum Murat Balkan ve Ant Yapı sahibi Mehmet Okay müthiş bir eser yapmışlar. Rüyalarda görünebilecek bir tatil kenti. Su kendini temizlediği için koku yok, pırıl pırıl her yer. Evinizin önünde teknenizle kanaldan denize açılabiliyorsunuz. Bir de tarihi hamam var...

Yeşil bir zamanlar Amerikan dolar’ına takılan isimdi. Ama bugün artık kıymetli yiyeceklere bu isim veriliyor. Pandeminin verdiği dersler sonucu yiyeceklere manidar isimler konmaya başlandı. Mersin’de üç bin dönüm araziye avokado ekilince, gün geçtikçe de avokadoya olan ilgi arttıkça bol üretilmesine rağmen talebi karşılayamıyor, bu nedenle fiyatı yüksek. Üreticiye de iyi gelir getiriyor, yeşil altın denmesinin nedeni bu. Orta Amerikalı avokado artık güney illerimizdeki üreticilerin hayatına girdi ve Akdenizli oldu. Bölgeye uyum sağlayan kıymetli bir yabancı haline geldi.

Demirel tanıştırdı

Benim avokado ile tanışmam merhum Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in 1998 yılında Genelkurmay Karargahı’nı ziyareti ile oldu...
12 Eylül 1980 günü mehil izninde sabah erken saatte Gelibolu’da balığa çıkmıştım. Helikopter sesleri ile dikkatim dağıldı ve akabinde darbe olduğunu, Demirel’in Zincirbozan’a getirildiğini duydum. Hiç sevmememe rağmen o zamanların Maltepe sigarasından 1.5 paket içmiştim üzüntümden.

Meşhur bir söz vardır; “Demir tava geldi kömür bitti, akıl başa geldi ömür bitti.” Pandemi döneminde ders almamız gereken o kadar çok konu var ki, bunlardan bir tanesi kıt kaynakların daha da azalmasının hepimiz için felaket olacağı.
Bir zamanlar tonlarca yakalayıp fazlasını fındık ağaçlarına gübre yaptığımız hamsinin kıymetini bu dönemde daha iyi anlıyoruz. Çünkü bağışıklık sistemi güçlü olanları virüs fazla hırpalamıyor, hastalığın kısa sürede atlatılması ve iyileştikten sonra antikor oluşmasında en etkili olan şey protein. Hayvansal proteinin de en kalitelisinin balıkta olduğunu söylüyor uzmanlar.

Bizi denizler kurtaracak

Belki sadece hamsi değil ama denizlerimiz gelecekte insanlığın varlığını sürdürebilmesi için en önemli kaynak. Dünyanın dörtte üçü su... Çevrecilerin zaman zaman saldırısına uğrayan balık çiftliklerinde üretilen balıklar, su kaynaklarını yok etmeden sera gazı oluşturmadan üretiliyor.
1 kg. et için doğaya verdiğimiz zarar, harcanan tonlarca su ve atmosferde