Yanlış gitme olasılığı varsa yanlış gider

En son istediğiniz ya da korktuğunuz şeyin başınıza, muhakkak gelme sıklığını hiç düşündünüz mü? İçimizden geçen o kötü ihtimal, düşük bir olasılık taşımasına rağmen sık sık gerçek olur. Hatta bunu düşündüğümüz ve dile getirdiğimiz için kendimize ya da dile getirene kızarız. Olayların gelişmesini önceden görüp özellikle felaketler hakkında kesin kehanetlerde bulunan, genellikle öne sürdüğü kötü ihtimaller gerçekleşen, sürekli kötü şeylerden söz eden ve sözlerinin uğursuzluk getireceğinden korktuğumuz kimselere de halk arasında ‘şom ağızlı’ deriz.

Üstelik nasıl oluyorsa olur ve “Yanlış gitme olasılığı bulunan bir şey,yanlış gider!” Edward Aloysius Murphy, 1949’da ABD Hava Kuvvetleri’nde roketler üzerine deney yapan mühendislerden biridir. İnsan bedeninin en fazla ne kadar ivmeye dayanabileceğini incelemektedir. Deneylerden birisinde denek üzerine 16 değişik noktaya ölçüm cihazı takılması gerekir. Ölçüm cihazı, sensör bir yapıştırıcı ile ancak iki türlü takılabilmektedir. Biri, bu 16 sensörün tamamını da yanlış takmayı becerir ve deneyin başarısız olmasına yol açar. Bunun üzerine Edward Aloysius Murphy, daha sonra kanun olarak nitelendirilecek, Murphy Kanunları adı ile anılacak ilk söylemlerini bir basın toplantısında açıklar. Çok geçmez, birkaç ay içinde ‘Murphy Kanunları’ mühendislik sahasında çalışanlar arasında yayılır. Ve bu kanunlar, 1958 yılında da de Webster’ın sözlüğüne girer.

Murphy Kanunları

Murphy Kanunları’nın temeli, “Eğer bir işi halletmek için birden fazla olasılık varsa ve bu olasılıklardan biri istenmeyen sonuçlar veya felaket doğuracaksa; kesinlikle bu olasılık gerçekleşecektir” sözüne dayanır. Esprili ama aslında ciddi bir temel üzerine oturtulmuş Murphy Kanunları, modern teknikte analitik ölçüt olarak hataları önleme stratejisi olarak kullanılmaktadır. Murphy’nin altın kuralı, “Parası olan kanunu koyar”dır. Murphy Felsefesi, “Gülümse... Yarın daha kötü olacak”, Murphy Değişmezi ise “Dünyadaki nüfus sürekli artar ama toplam zekâ sabit kalır” ilkesidir. Murphy genel kuralları 9 tanedir, zamanla bu kurallara yenileri eklenmiştir. Bunlar...

1. “Bir şeyin ters gitme olasılığı varsa, ters gidecektir.”

2. “Bir şeyin birkaç şekilde ters gitme olasılığı varsa, hep en kötü sonuç doğuracak şekilde ters gidecektir.”

3. “Bir şeyin ters gidebileceği olasılıklarını engelleseniz bile, anında yeni bir olasılık ortaya çıkacaktır.”

4. “Bir şeyin olma olasılığı, isteme olasılığıyla ters orantılıdır.”

5. “Er ya da geç, olası en kötü koşullar zincirlemesi vuku bulacaktır.”

6. “Ne zaman bir şeyden vazgeçseniz, vazgeçtiğiniz o şey size geri gelir.”

7. “Olmuyorsa zorlayın, kırılırsa zaten değişmesi gerekirdi.”

8. “Ne kadar beklersen bekle, istenmediği zaman gelecektir.”

9. “Çözülen her problem, yeni problemler yaratır.”

Yhprum Kanunları

Murphy Kanunları, hep olumsuzluklara dayandığı için, biraz da espri olsun diye Yhprum Kanunları (Yhprum’s Law) çıkarılmış. Murphy Kanunları’nın tersi Yhprum Kanunları olarak tanımlanır. Zaten ‘Yhprum’ kelimesi ‘Murphy’ kelimenin tersten yazılmış halidir. Yhprum Kanunu özetle, “Çalışabilen her şey çalışır” olarak gösterilir.

Siz Murphy’ci misiniz, yoksa Yhprum’cu mu bilemiyorum ama ben sık sık Murphy’nin kulaklarını çınlatanlardanım. ‘Kaosun düzenden daha olası’ olduğunu kabul edenlerdenim. Hayatımda ona göre önlemler almaya çalışıyorum. Harvard Üniversitesi Siyasi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Richard Zeckhauser’in “Çalışamayan yapılar (ve sistemler) de bazen çalışırlar” felsefesi de kulağıma küpedir. Bizdeki “Durmuş saat bile günde iki kez doğruyu gösterir” atasözünde olduğu gibi.

Siz buna ne derseniz deyin; ister kuantum, ister düşünce gücü, isterseniz enerji, düşündüğünüz ve inandığınız şeyi yaşama olasılığınız çok yüksek. Gerçeğimizi kendimiz oluşturuyoruz.