İzmir’in UNESCO Dünya Miras Listesi adaylığı
Öğretim Görevlisi, Trakya Üniversitesi Yüksek Öğretimde Kalite ve Dijital Dönüşüm UNESCO Kürsüsü Strateji ve İş birlikleri Koordinatörü UNESCO Dünya Miras Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzajı Alan Başkanı, Yaşagül Ekinci ile İzmir’in UNESCO Dünya Miras Listesi Adaylığı konusunu konuştum.
“UNESCO Dünya Miras Listesi her ülke ve her bir şehir/bölge için bir prestijdir. Çok üstün ve kamusal fayda amaçlayan, üstelik hedef kitlesi toplumun tümü, insanlığın tümü ve hatta şu anda hayatta olmayan gelecek nesillerdir. “Miras Yönetimi” her yönü ile bir kamu görevidir. Mirasın bileşenleri mirası değerli kılan tüm sanatsal, mimari, tarihsel, teknolojik, doğal ve geleneksel öğelerdir. Bu kapsayıcılığı nedeniyle miras yönetimi tüm dünyada kamusal bir sorumluluktur. STK ve halkın süreçlere katılımı ve sürecin şeffaflık ile sürdürülmesi gerek “korumanın bütüncüllüğü” açısından ve gerekse farklı toplumsal katmanlar, farklı nesillerin eşit şekilde mirasın değerlerini anlama, bu değerlerden keyif alma ve bu değerin yarattığı tüm faydalardan eşit şekilde yararlanması için gereklidir.
Ülkemizde Dünya Miras Listesine sunulan alanların özelliklerine göre farklı kurumlar adaylık dosyasını hazırlamaktadır. Örneğin kentsel alanlarda belediyeler tarafından hazırlanırken, arkeolojik alanlarda ise kazı başkanları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda bulunan Dünya Miras Alanları Şubesi tarafından ve arkeolojik alanın bulunduğu ildeki belediyenin veya akademinin desteği ile hazırlamaktadır. Yerel yönetimler veya kazı başkanları yetkilerinde olan miras alanlarını UNESCO Dünya Miras Listesine sokabilmek için kendileri ofis kurarak, çalışmaları adım adım gerçekleştirmiş ve bu iş sürecini tüm verileri ile arşivleyerek, akademik çalışanların, araştırmacıların ve meraklıların kullanımında da açmışlardır. UNESCO Dünya Miras Listesine aday olan alan Kemeraltı değildir. UNESCO’ya gönderilen ve İzmir’in adaylığını açıklayan “Tentative List” yani ön adaylık listesindeki dosyaya bakılacak olursa “Tarihi Liman Kenti İzmir” Dünya Miras Listesi adayıdır. Kemeraltı, Basmane, Kültürpark ve Alsancak’a uzanan tüm alan Kadifekale, Gürçeşme Mezarlığı, Agora ve çevresinde ki doğal alanların tümünün dosya kapsamında incelenmesi gerekmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi aslında bu alanın büyük çoğunluğunu ”İzmir Tarih” projesi kapsamında incelemiştir. Yani belediye zengin bilgi birikimine sahiptir. Kentin adaylık dosyası ve alan yönetimi planı hazırlıkları başladıktan sonra hazırlıklardan çıkan bilgiler ışığında dosyaya eklenmesi gerekecek yeni bölge ve alanlar hakkında da en çok ve detaylı bilgiye sahip kurum yine belediye olacaktır. Kentin miras stratejisini, kentin turizm stratejisini, kentin mirasa yönelik eğitim ve farkındalık yaratmasına ilişkin eylemleri belirleyecek bir planı yerel yönetimin yapması dışında bir olasılık da düşünülemez. Bu tür bir planın hazırlanması süreci özel girişimlerin bakış açısına teslim edilemez. Yerelde, ulusal alanda ve uluslararası alanda ciddi ve uzun iş birlikleri gerektiren bir kamusal işi kendi bünyesinde özel müzeleri, kütüphaneleri olan, uluslararası ilişkilerde deneyimli ve güçlü kadrosu olan, uluslararası aktörlerin karşısında uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülükleri yerine getirme hakkı ve sorumluluğu olan bir kurum olarak belediye yürütmelidir. UNESCO Dünya Miras Listesi adaylık süreci ulusal ve uluslararası iş birlikleri ile, katılımcı yöntemler ile şeffaf hesap verilebilir ilkeler ışığında sürdürülmesi gereken bir “İzmir” meselesidir.”
Kültürel mirasın korunmasına kafa yormuş İzmir’in UNESCO Dünya Miras Listesine girmesi için yazılar yazmış, bu konuda paneller düzenlemiş kentli bir yurttaş olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde “Dünya Miras Ofisinin” kurulmasını öneriyorum. Kurulan ofisin başına Bergama’yı Dünya Miras Listesine taşıyan Bergama eski Belediye Başkanı Mehmet Göneç, Bergama’nın UNESCO Dünya Miras Listesine giriş sürecini yürüten ekibin kurucusu Yaşagül Ekinci, tarihsel çevreyi ve mevzuatları çok iyi bilen Mimar Mihriban Yanık’ın getirilmesi İzmir’in kazancı olur. Uzun bir söyleşiyi özetlemeye çalıştım, değerli Hocamız Yaşagül Ekinci’ye verdiği bilgiler için teşekkür ederim, kolay gelsin başarılar diliyorum.
