Basmane’de eğlence
Basmane, İzmir’de eğlence dünyasının önemli semtiydi. Aslen Girit göçmeni Ali Ulvi’nin Basmane’de ağaçlıklı çiçekli havuzlu bahçesine; Safiye Ayla, Perihan Altındağ Sözeri, Hacer Buluş, Sabite Tur Gülerman, Müzeyyen Senar gibi, nice ünlü sesler gelip konser verdi. Muhsin Ertuğrul, Muammer Karaca, Avni Dilligil, tiyatro grupları, oyunlarını burada sergiledi. İzmirli Yahudiler, pikniğe gider gibi bahçeye konser dinlemeye, temsilleri seyretmeye gelirlerdi... Yazın, üstü açılabilen Yıldız Sineması da önemli konser ve tiyatro oyunlarına ev sahipliği yaptı. Raj Kapoor’un yönetmenliğini ve oyunculuğunu yaptığı, çok sevilen Avare filmi, ilk kez Yıldız Sineması’nda gösterildi. İlk hafta on binlerce seyircinin izlediği film, burada beğeni kazandıktan sonra Türkiye’de sinemalarda oynatıldı. Şimdi, İkbal İş Merkezi’nin bulunduğu İkbal Sineması’na da tiyatro grupları gelirdi... Ekici Över, Manolya gazinoları, 9 Eylül Meydanı’na yakındı. Ekici Över kapanıp yıkılınca, gazinoda kullanılan büyük çelik kasa, sandalye ve ses tesisatlarını hurdacı Ali’de görmüştüm... Basmane’yi yazarken; pavyonları, birahane kültürünü yazmadan olmaz. Gece hayatını hareketlendiren, takma isimli şarkıcılar vardı. Canlı arabesk müziğin çalındığı, şampanya adıyla köpüklü gazoz patlatmanın önemsendiği pavyon ve birahaneler, Basmane’nin bir dönem rağbet gören mekânlarıydı... Ara sıra kavgaların çıktığı, silahların patladığı, güneş görmemiş salonlar, daha çok Gaziler Caddesi üzerinde ve Çankaya’da bulunurdu. Tuzlu gelen faturalar, içkime ilaç kattılar, cebimi boşaltılar gerekçesiyle karakola yapılan şikâyetler, eski yıllarda kaldı... Şimdi hayatta olmayan müzisyen, tiyatrocu, yazar Cengiz Özşeker’in işlettiği Broadway Pavyon’a gece değil, bir tiyatro oyununun provasını görmek için gündüz vakti gitmiştim. Yerde kırmızı halı, cam ustalarının elinden çıkma, kenarları bizoteli aynalar, yuvarlak masalar, sahneden uzakta olan localar, salonu renkten renge sokan ışıldaklar, her taraf, şıkır şıkır... Temizlik görevlileri, ellerinde toz bezleri salonu temizliyorlardı. Cengiz Özşeker, prova yapacak sahnesi olmayan, amatör bir topluluğa Broadway Pavyon’un sahnesini vermekle kalmamış, ayrıca oyunun yönetmenliğini yapıp maddi destekte bulunmuştu. İlginç bir pavyon işleticisiyle karşı karşıyaydım. Yapılan işler, salon ve patron, bana düzgün geldi. Cengiz Özşeker’le bilmediğim pavyon kültürü üzerine sohbet etmeyi düşünürken kültür sanat üzerine konuştum. Kibariye, Yıldız Tilbe gibi ünlüler, Özşeker’in şöhret yaptığı şarkıcılardı... ‘Basmane’ kitabımdan alıntıdır.
Not: İstanbul Karaköy Zürafa Sokak’ta bulunan genelevin pandemi nedeniyle kapatılmasının arkasından, sanat ve kültür merkezine dönüştürüldüğü haberini okudum. Yakınına, Mimarlık Müzesi yapılacak. İçinde, Konak Belediyesi’nin mülkü olan Tepecik Genelevi, İstanbul örneğinde olduğu gibi, sanat ve kültür merkezine dönüştürülebilir mi?
