Orhan Beşikçi

Eski İzmir belediye başkanları ve valilerin yaptığı işler ilgimi çeker, fırsat buldukça neler yaptıklarına bakarım. Bu kez Dr. Mustafa Selahattin Akçiçek’in başkanlık dönemini (1954-1955) araştırmak için Milli Kütüphane gazete koleksiyonlarını taradım. 65 yıl önce yayımlanmış Yeni Asır ve Anadolu gazetelerinde bakın neler yazıyor.

“Kentin içerisinde ve civarında bulunan çöplükler, çöp sandıkları, gübrelik ve ahırların belediye doktorları gözetimindeki ekipler tarafından taranıp ilaçlanması. Bir ay zarfında binlerce vatandaşa çiçek, tifo, difteri, tifüs ve diğer aşıların yapılması. Verem hastalarına ilaç dağıtılması ve tedavisi. Binlerce vatandaşın belediye tabipleri tarafından muayene edilip fakir olan hastalara ilaçlarının parasız olarak verilmesi, yüzlerce hastanın evinde tedavi edilmesi, ishal vakalarıyla mücadele için Sulfaguanil ve Sulfalina dağıtılması. 1 ay içerisinde 210 ev, 453 odanın dezenfekte edilmesi. 35453 parça eşyanın fenni surette temizlenmesi. 46133 vatandaşın belediye

Antikacılar Derneği Başkanı Cem Üsküp’ün arşivinde bulunan, orijinalinden büyütülmüş, eski İzmir fotoğrafları görülmeye değer. Karşıyaka’da atlı tramvay, Yalı Caddesi, Küçükyalı’da bir apartman, vagonlu otobüs, Paraşüt Kulesi, Lozan kapısında fuara katılan ülkelerin bayrakları... Çorakkapı Camisi ve önünde bulunan dükkânlar, ağaçlar... Tepecik istikametinden gelen Konak-Tepecik otobüsü. 1932 tarihli Gazi İlkokulu çevresi ve Kadifekale panoraması... 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün İzmir Fuarı’nı ailesiyle birlikte ziyareti sırasında kendisine eşlik eden Vali Fazlı Güleç, Belediye Başkanı Behçet Uz ve arkadaşları... 1941 yılında Faik Ener Parkı’nda çekilmiş, içerisinde oyuncak yelkenlinin yüzdüğü, kaskatlı havuz ve diğerleri...
Faik Ener Parkı denilince aklınıza uzaklarda bir yer gelmesin, Altınpark’tan bahsediyorum. Tilkilik Eczanesi’nin sahibi Eczacı Faik Ener, Milli Kütüphane’nin mütevelli heyetinde bulunmuş ve belediye

6. Cumhur-başkanı Fahri Korutürk’ün doğduğu Soğuk Çeşme Sokağı’nın eski halini biliyorum. Bakımsızlıktan iskelet haline gelmiş, 19. yüzyıldan kalma, cumbalı, ahşap eski İstanbul evleri Turing Otomobil Kurumu Başkanı Çelik Gülersoy tarafından restore edilip saman sarısı, sardunya pembesi, menekşe moru renklerle boyanmış, pencerelerine ponponlu perdeler asılmıştı. Pirinç karyolalı yatak odalarında konaklamak, temizlenen Roma sarnıcında akşam yemeği yemek için dünyanın birçok yerinden ünlü ünsüz isimler sokağa akın edip eski İstanbul evlerinde konaklıyorlar. İstanbul sevgisiyle tanınan Çelik Gülersoy, Soğuk Çeşme Sokağı dışında Hıdiv Kasrı, Yeşil Konak, Kapıkule Gümrüğü, Çamlıca Tepesi, Kariye Müzesi, Galata Mevlevihanesi, Yıldız Parkı, Emirgan Korusu köşkleri, Üsküdar Ayrılık Çeşme ve Kandilli Mezarlığı’nı onarıp turizme kazandırdı. Soğuk Çeşme Sokağı’nı gezenler, sardunyalı ahşap evin cephesinde “Türkiye Cumhuriyeti’nin 6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk bu evde doğdu” tabelasını

Defineciler, son yıllarda kentin manevi değerlerine zarar vermeye başladı. İzmirlilerin yüzyıllardır dua ettiği, dilek tuttuğu iyi temennilerde bulunduğu türbeler, kaçak kazılarla, acımasızca tahrip ediliyor. Eskiden türbelerin gönüllü türbedarları vardı. Onlar sayesinde korunup bakımları yapılırdı, bu kültür yok olduğu için türbeler sahipsiz kaldı. Halbuki, toplum olarak yakınımız olsun olmasın, mezarlıklara değer veren, saygı duyan bir gelenekten geliyoruz. İnsanlarımız, mezarlıkların önünden geçerken araçlarının radyosunu kapatacak kadar duyarlıydı.
Pazaryeri Mahallesi’nde İplikçi İsmail Dede Türbesi’nin acımasızca kazılıp tahrip edildiği haberinin üzerinden seneler geçti, türbe halen onarılamadı. Toprak yığınları içinde insan kemikleri tekrar mezarlarına kavuşmak için bir kenarda öylece duruyor. Başka bir kaçak define kazısı, geçen yıl Kubilay Mahallesi’nde görüldü. Tarihçesinin hayli eski olduğu düşünülen ve şu ana kadar üzerinde araştırma yapılmayan, türbe

Hafta sonu konser izlemek için Aya Vukla Kültür Merkezi’ne gittim. Konser öncesi, dostlarla ayaküstü sohbetten sonra kendime salonun arkalarında bir yer bulup oturdum. Udi Stefan Sablic tarafından kurulan orkestrada, vokalde Ivana Munda, basta Srdjan Djordjevic, perküsyonda Goran Milosevic, kemanda Filip Krumes; Türk, Arap, Balkan ve Yahudi İspanyol müziğinden örnekler vermek için sahnede yerlerini aldı.

Konser başladı, orkestra Karadeniz şarkıları çalarken birden salonun içinde patlama sesleri duyuldu. Trafo patladı sandım. Arkasından silah sesleri geldi, kurusıkı diyenler oldu. Kendimi dışarıya attım. Yakında sokak düğünü varmış, rahatsız olup benim gibi dışarıya çıkanlar oldu, onlara korkmamalarını, maytap patlatıldığını anlatmaya çalıştım. Birlikte Rana Sokak’tan Altınpark’a doğru yürüdük...

İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde yeni kurulan Toplum Sağlığı Müdürlüğü çalışanlarıyla birlikte Basmane sokaklarını dolaştık. Kortijo mantığıyla hizmet veren avlulu avlusuz tek odalarda aynı tuvaleti ve mutfağı paylaşan göç yoluna çıkmış mülteci veya sığınmacı ailelerin yoksul yaşamlarını yakından gözlemledik. Bu insanların izbe mekânlarda kaçak otel ve pansiyonlarda sağlık sorunları yaşadıklarını özellikle cilt hastalıklarıyla karşı karşıya olduklarını gördük. Bölgedeki sağlık kuruluşlarından, muhtarlardan, otel ve pansiyon işletme-cilerinden ve kendilerinden bilgiler aldık.

Gördüğüm manzara bana birkaç yıl önce İsmet İnönü Kültür Merkezi’nde Aksel Bonfil’in senaryosunu yazıp sahneye uyarladığı “Avluya Düşen Yıldız” adlı kortijo kültürünü konu alan oyunu anımsattı. Oyunun konusu şöyleydi; Öğretmeni Lusi adlı öğrenciye “kortijo” yaşamını araştırma görevi verir. O da eskiden yoksul Yahudilerin yaşadığı avluda araştırma yapar. Avlunun yeni kiracıları

Halk danslarına gönül vermiş kızlı erkekli İzmirli gençler bir araya gelip 1969 yılında İzmir’in bilinen en eski derneği olan İzmir Turizm ve Folklor Derneği’ni (İTFD) kurar. Genç folklorcuların oynadığı oyunları beğenen bir Fransız, gençlere dönemin en popüler ödülü olan ‘Dijon Uluslararası Halk Dansları Festivali’ne katılmalarını önerir. Gençler zengin kostüm ve aksesuarıyla birlikte ön elemelere katılmak üzere trenle, kendi imkânlarıyla Fransa’ya hareket eder. Zeybek, Kafkas, Gaziantep ve Silifke oyunlarıyla göz doldurup 1972’de 27. Dijon Uluslararası Halk Dansları Festivali’ne katılma şansını elde eder.
52 devletin katıldığı festivalde, bir hafta boyunca döktükleri ter ve disiplinli çalışmalarının karşılığında her dalda birinciliği kazanıp İzmir’e ‘Altın Kolye’yle dönerler. Arkasından 1973 yılında Fransa’nın çağrısı üzerine, Dijon’da şeref konuğu olan genç folklorcular, 1979 Polonya Katowice Festivali ‘Kostüm ve Otantiklik’ ödülünü, 1979

Geçen hafta sonu Eşref Paşa Caddesi’nde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Tunç Soyer’le buluşup mini bir gezi yaptık. Geziye, Başkan Danışmanı Ahmet Altan, Koordinatörler Oktay Bilgin ve Onur Yıldırım, Protokol Müdürü Aslı Çam Kılık, fotoğraf sanatçısı Atilla Özdemir, profesyonel turist rehberi Pınar Kızıl ve ben katıldım. Sakarya Mahallesi’nden başladık, nedeni Başkan’a çok kültürlü mahalleden günümüze kalanları göstermekti.
Taşıyıcı duvarları ve tevasının dört sütunu halen ayakta olan Sonsino Sinagogu, ilk ziyaret ettiğimiz yer oldu. Çöplük olan tarihi mekânı başkana nasıl gezdireceğimi düşünürken, kendisi benden önce davranıp tonozlu sinagogu incelemeye başladı. Başkan’ın enerjisinden aldığım cesaretle, onu henüz tanımlanması yapılmamış başka bir tonozlu yapıya davet ettim. Mülkiyeti özel şahıslara ait olan yapıya girmek cesaret gerektiriyordu. Kentin merkezinde İzmir tarihine, turizmine katkı sağlayacak gizemli mimariyi cep telefonu ışığında görebildik.
Başkan’a