Orhan Beşikçi

Milliyet Ailesi’ne katıldığım günden itibaren “Kent Gözlemcisi” başlığı altında yazdığım yazılarda, şehrimizin coğrafi tarihi mimari, arkeolojik zenginliklerini, han, hamam, türbe ve kitabe, köprü, kemer, konak, cami, mescit, sinagog, türbe, sebil, çeşme, mezarlık, hazire, arasta, ulu ağaç ve benzeri değerlerin korunmasına, izinsiz yapılan müdahalelere dikkatleri çekmeye çalıştım.
Kültürel mirasın dışında göç alan çöküntü alanı ilan edilen semtlerde yaşayan insanların sorunlarını gözlemleyip hizmetlerin eşit ve adilce dağıtılması, unutulmuş değerleri yeniden kentin gündemine getirip hatırlatmak üzerinde durduğum konulardı.
Yaptığım uyarıların ses getirip bazı kazanımlara vesile olmasını gazetemize borçluyum.
Milliyet Ege’nin 25’inci yılını kutlarken, bana sayfalarını açan değerli yöneticilere, emekçi dostlarıma ve okuyucularıma teşekkür ederim.

Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi olarak hizmet veren ve 1930-32 yılları arasında inşa edilen eski İtfaiye binası, Erken Cumhuriyet Dönemi mimarisinin etkilerini taşımaktadır. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Eski İtfaiye binası, 1932’den 2001 yılı sonuna kadar inşa ediliş amacını fazlasıyla yerine getirmiş olsa da, şimdi kentin hafızası anlamına gelen kent arşivi ve müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek kentle bütünleşmesinin sağlanması ve varlığının bu şekilde devam ettirilmesi, önemli bir girişim olmuştur. Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002’de törenle başlatılmış ve 2004 yılı Nisan ayının başına kadar sürmüştür. Önceki adıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır. Kurumun oluşturulmasında büyük emeği geçen, merhum Ahmet Piriştina’nın anısına, İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin kararıyla, kurumun adı Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir. İzmir’in hafızasına sahip çıkmak adına kurumsallaşan

Geçen yıl aralık ayının sonunda Bergama Belediyesi, UNESCO Dünya Miras Alan Yönetimi ile Bergama Kültür ve Sanat Vakfı iş birliğinde gerçekleştirdikleri ankette UNESCO çalışmaları için ilginç sonuçlar elde etmişler.




Çevrimiçi görüşülen 1034 kişiye, “Bergama UNESCO Dünya Miras Listesi’ne ne zaman alınmıştır? UNESCO Dünya Miras Listesi tam olarak neyi ifade etmektedir? Bergama’nın kültürel miras değerleri ile ilgili bilgilendirilmeye ihtiyaç duyuyor musunuz? UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almak Bergama için faydalı mıdır? Bergama Belediyesi UNESCO Dünya Mirası Alan Yönetimi Birimi koordinasyonunda ne tür çalışmalar yapılmalıdır? Bergama’nın kültürel mirasıyla ilgili olarak tanıtımda nereye öncelik verilmelidir? Bergama’nın UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınması ile ilgili olarak bugüne kadar yapılan çalışmaları nasıl değerlendirirsiniz?” gibi sorular sorulmuş.

91 yıl önce İzmir 100’den fazla insanın ölümüne, milyonlarca liralık maddi hasara neden olan tarihinin en büyük afatını yaşadı. Şairler duygularını, “Göklerde bulutlar kararıp gözyaşı döktü/İzmir’de binalar yerlere çöktü/Yağmur mu bu tufan mı ne dinmez sağanaktı/Baştanbaşa bir şehri su altında bıraktı/Bir günde hemen okyanus oldu belde” diye dile getirdi.

Yıllar önce 1930 sel felaketini araştırıp, belediye meclis tutanaklarını ve Milli Kütüphane’de bulunan gazete koleksiyonlarını tarayıp felaketi yaşayan ve hayatta olan İzmirlilerle görüşmüştüm. Felaket sonrası konu dönemin Belediye Reisi Sezai Göker Başkanlığı’nda, Meclis’te bakın nasıl tartışılmış.

Cevdet Akömer: Tufan sonrası Avukat Münir, Fuat ve Hayrettin Beylerle, Damlacık, Kemer civarı, Kahramanlar ve Meles Çayı’nı dolaştık. İlgililer gerekli tedbirleri almış olsaydı her halde seylâp İzmir’de bu kadar etkili olamazdı. Mesela, Meles Çayı etrafı bostanlıklar ve ağaçlıklarla çevrilmiş durumdadır. Sel suları

Çevre bilimleri uzmanı (geoekolog), “Nasıl bir yerel yönetim” kitabının yazarı Doç. Dr. Metin Erten’le, daha çok yerel yönetimler üzerine konuşuruz. Son telefon konuşmamızda, toplum olarak genelde belediye meclisi üyelerinden yana yapılan şikâyetleri, haklı olup olmadığımızı değerlendirdik. Bu arada telefonum çaldı, Konak Belediyesi Meclisi üyeleri Ali Peynirci ve Ahmet Yeniçırak aradı. Mahallelerde inceleme yaptıklarını, benimle Basmane hakkında konuşmak istediklerini söylediler. Daha önce de bölgenin sorunlarına ilgi gösteren, çok az sayıda meclis üyesiyle konuşma imkânım olmuştu.

Ertesi gün, değerli meclis üyeleri ve arkadaşları Kayhan Derya ile Basmane Altınpark’ta buluştuk. Birlikte Etiler, Faikpaşa, Altınordu, Akıncı, Pazaryeri, Yeni, Kurtuluş ve Sakarya mahallelerini dolaştık. Merkezde arkeopark olmayı bekleyen, bir zamanlar belediye güvenlik görevlilerinin nöbet tuttuğu, kentin tarihi birikimini sergileyen Altınpark kazı alanı konusunda kendilerini bilgilendirdim. Oradan, 1297 Sokak’ta, etrafı çelik perdeyle

Kentin gönüllü bekçiliğini yapan deneyimli insanların sayısı giderek artıyor. Gereksiz ağaç mı kesiliyor, mevsimsiz budama mı yapılıyor, hemen müdahale ediyorlar. Kendi tespitlerim dışında, e-postama bu konuda yapılan şikâyetleri ve gönderilen fotoğrafları ilgili kurumlara gönderiyorum... İki yıl önce törenle açılan Agora Parkı, şimdi savaştan çıkmış bir görüntü içinde. Parkta çocukların oyun oynadığı, tehlikeli gördüğüm, modern tahterevalliye ilişkin olarak ilgilileri uyarmıştım. Çocuklara zarar vereceği kabul edildi, kaldırılıp yerine klasik tahterevalli kondu. Aynı parkta palmiyelere aydınlatma aparatları için çakılan çiviler henüz sökülmedi. Yeni restore edilen Namazgâh Hamamı’nın kubbesindeki aydınlatma cam şişelerinin (fil gözleri) kırılması gibi, kent mobilyalarına verilen zararın faturası katlanarak artıyor... Eski İzmir mahallelerinde bulunan simge yapıların korunması için yapılan uyarılar dikkate alınsaydı, bugünkü görüntüler olmazdı. Her gördüğümde

Görme engelli Benzinci Hafız’ın heykeli dışında, Nadir Nadi Caddesi (Milli Kütüphane Caddesi) iki ayrı büste ev sahipliği yapıyor. Birincisi, Gazi Mustafa Kemal’in Devlet Opera ve Balesi duvarında olan ve üzerinde “Bilim çeviri ile olmaz, inceleme ve araştırma ile olur” yazan, diğeri de Cumhuriyet değerlerini dile getiren yazısından alıntı yapılmış, adı caddeye verilen Nadir Nadi büstü. Benzinci Hafız heykelinin küçük  kitabesinde Hafız’ın asıl adı, doğum tarihi, 60 yıl Kemeraltı Çarşısı’nda seyyar satıcılık yaptığı, sembol isimlerden birisi olduğu yazılmış...

‘Ayaküstü İzmir Sokak ve Fırın Lezzetleri’ kitabının yazarı Dr. Nejat Yentürk, paylaşımında “Hani olmaz ya, Kemeraltı’na dikilecek bir heykel için görüşüm alınsaydı eğer, benim önceliğim, ‘kente değer katana’ öncelik tanınmasından yana olurdu. Ölçütümüz sevilen, sayılan ve kentte iz bırakan bir Kemeraltı esnafını anmak ve duyurmak idiyse, Hafız’ın iki adım ilerisinde Kemeraltı’nın koskoca bir değeri

2020 yılında orman yangınları,  pandemi ve deprem talihsizliğini yaşadık. Şimdi de kuraklık kapıda barajlar alarm veriyor, son yağan yağmurlar tesellimiz oldu.

Pandemi günlerinde de Basmane göçmenlere ev sahipliği yaptı. Kontrolsüz ve denetimsiz mekânlar, daha çok Afrika kökenli insanların barınma yeri haline geldi...

Hatuniye Camii parkında yemek kuyruğuna giren insanların sayısında artışlar olduğunu gördüm. Adı kuşlu olan Hatuniye Camii’nin simgesi kuşları geri getirmek için tasarım atölyelerinde hazırlanan hayali projeler hayata geçmedi, kuşlar geri gelmedi. Yaşanan karmaşadan olacak, yerli esnaf da kuşlar gibi semtten ayrıldı...

Pandemi yasakları gereğince, günlüğü 15-20 lira olan otel ve pansiyonlarda, borçlarını ödeyemediği için dışarıya atılma korkusu yaşayan insanların tedirginliklerine tanık oldum. Karantinaya alınan otellerde kalanların yiyecek ihtiyacı, hayırsever insanlar tarafından karşılandı. Yerleşik göçmenler, tarihi evleri kendi yöresel mimarilerine benzetti. Karışan, ne yapıyorsunuz diyen olmadı. Eski binaların önüne