Güngör Uras

Günümüz ekonomi dünyası yatırımlar ve üretimin büyük ölçüde krediyle desteklendiği bir döneme işaret ediyor. (1) Kredi ucuz olacak ama (2) Her şeyden önce bulunur olacak. Çünkü olmayan kredi en pahalı kredidir.
Bankaların kredileme gücü kaynak bulmaya bağlı. Bu nedenle bankaların kredileme gücünün kontrolsüz artması mümkün değil. Çünkü her ülkede bankaların kredi verme gücü öz kaynaklarıyla sınırlandırılıyor.
Buna “öz kaynak yeterlilik oranı” deniliyor. Bizde bankaların öz kaynak yeterlilik oranı BDDK tarafından en az yüzde 12 olarak hedefleniyor.
Öz kaynağın 8 katı kredi
Bir banka öz kaynağının 8 katından fazla kredi veremez. Mevduat toplasa da dışarıdan döviz kredisiyle borçlanarak kaynaklarını artırsa da öz kaynağı büyümeden kredilerini artıramaz.
Bankaların öz kaynakları net kârlarına bağlı olarak artar. Bankalar genelde net kârlarının bir bölümünü pay sahiplerine temettü olarak dağıtırlar. Kalanı öz kaynağa eklerler. Bizde BDDK, ortaklara kâr payı dağıtımını sınırlayarak bankaların öz kaynaklarının güçlenmesini sağlamaya çalışıyor.
Bankalarımızın ortalama kârlılıkları 2010 yılında yüzde 18 idi. 2011 yılında 14.2, 2012 yılında 14.4, 2013 yılında 13.1, 2014 yılında 11.6,

2015 yılı sonu itibarıyla özel sektörün toplam dış borcu toplam 284 milyar dolar. Bu borcun 136 milyar doları, yani yarıya yakını bankaların dış borcu.

Bankalar sendikasyon kredisi denilen borçlanma yoluyla veya tahvil ve bono satarak yurt dışından dövizle borçlanıyorlar.

Bu döviz kredilerini yurda getiriyorlar. İçerideki müşterilerine döviz kredisi veya TL olarak finansman imkânı sağlıyorlar.

Bankaların normalde iki büyük kaynağı var: (1) Özkaynakları, (2) Mevduat kaynakları.

Milliyet Ekono-mi’nin borsa yazarı Zeynep Aktaş, dönem sonlarında, borsada hisse senetleri işlem gören şirketlerle (Borsa Şirketleri ile) ilgili rakamları değerlendirir.
Zeynep Aktaş’ın borsa şirketlerinden, 164 sanayi şirketi için yaptığı çalışmaya dayalı olarak 2015 yılında sanayide olan biten hakkında sayın okuyucularıma özet bilgi vereceğim.
Borsa şirketlerinden sanayi şirketlerinin hangi sektörlerde bulundukları, satış gelirleri, borçları ve de kârları ekonomide olan biten hakkında en sağlam göstergelerdir.
164 Sanayi şirketinin en büyüğü rafineri şirketi 36 milyar Tl ciro ile Tüpraş, daha sonra 16 milyar TL ciro ile Ford otomotiv, 14 milyar TL ciro ile Arcelik, 11 milyar TL ciro ile Ereğli Demir Çelik ve 10 milyar TL satış geliri ile Anadolu Efes ilk 5‘i teşkil ediyor.
31 şirketin satış gelirleri 1 milyar TL’nin üzerinde, 17 şirketin satış gelirleri 1 milyar TL ile 500 milyon TL arasında. Daha sonra satış gelirleri düşüyor.
İlk 100 büyük sanayi şirketinin 9’u otomotiv ve yan sanayi, 6’sı çimento, 5’i gıda sektöründe faaliyet gösteriyor. Metal işleme, tekstil, cam, kağıt sektörlerinden ikişer şirket ilk yüz içinde yer alabilmiş.

Bugün Ermeni komşuları-mızın paskalyalarını kutlayacağız. Rum komşularımızın paskalya kutlamaları bu yıl 1 Mayıs’a kaydı.
Nasıl ki Nevruz Türkler için baharın müjdecisi ise, İstanbul’daki Rum ve Ermeni vatandaşlarımızın paskalya kutlamaları da baharın müjdecisidir.
Ortodokslar ve Katolikler bazı dini bayramları, kullandıkları takvimin farklılığı nedeniyle ayrı tarihlerde kutluyorlar. Fark, 16’ncı asırda yapılmış olan bir takvim düzeltmesinden kaynaklanıyor.
Katolik Kilisesi ve bütün Batılı ülkeler (Türkiye dahil) “Gregoryen takvimi”ni kullanıyorlar. Ortodoks Kilisesi ise bazı dini günleri “Jülyen Takvimi”ne göre belirliyor.

Paskalya’nın anlamı
İstanbul’da Yeniköy’de yaşıyoruz. Binamızın arsası Yunanistan’a göç eden bir Rum vatandaştan satın alınmış. Sağımızda solumuzda bulunan, ayakta kalabilmiş eski evlerin çoğu Yunanistan’a göç eden Rum vatandaşların yaşadıkları evler. Yeniköy’ün yaşlıları 1950’lere kadar, 300 dolayındaki hanede Rumların, 70 dolayındaki hanede Ermenilerin, 30 dolayındaki hanede Musevilerin devamlı yaşadığını, zengin Rum ve Ermenilerin Yeniköy’e yazlığa geldiklerini anlatırlar.

Merkez Bankası gecelik faizi yüzde 10.75’ten yüzde 10.50’ye indirildi.
- Bir hafta vadeli faiz oranı yüzde 7.50 olarak sabit tutuldu.
- Bankalar arası Para Piyasası’nda saat 16.00-17.00 arası gecelik vadede uygulanan borç verme faiz oranında da 0.25 puan indirim var. Yüzde 12.25’ten yüzde 12.00’ye indirildi.

Tek faiz yürüyüşü...
Merkez Bankası, bankaların bankasıdır. İhtiyaç halinde ek kaynak sağlar. Ama bu krediler bankaların toplam kaynaklarının küçük bölümünü oluşturur. TCMB Bankası bankalara borç verirken (geç saatlerdeki kredileme faizi hariç) 2 farklı faizle borç veriyor:
- Politika faizi % 7.50 (değişmedi) ve gecelik borç faizi % 11.75 (0.25 puan indirildi).

Terör olayları tırmanışa geçince, güvenlik hizmetlerinin önemi daha iyi anlaşılıyor. Teröre yönelecek kişi ve örgütlerin önceden belirlenmesi, terörün insanlara zarar vermesinin önlenmesi bekleniyor.
Halkın güvenliğinden sorumlu ana kamu kuruluşumuz, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Emniyet Genel Müdürlüğü’dür. Emniyet Genel Müdürlüğü’nde görevli polis sayısı kadar özel güvenlik görevlisi de belli sınırlamalarla devletin güvenlik hizmetlerine destek veriyor.
Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 2015 faaliyet raporuna göre, devletin emniyet kadrolarında 273 bin görevli var.
273 bin görevlinin 260 bini emniyet hizmetinde. Emniyet hizmetinde olanların ise 230 bini polis olarak hizmet veriyor.

Polisler iyi yetişiyor
Şimdilerde emniyet görevlilerinde eğitim çizgisi yukarılara çıktı. Emniyet görevlilerinin yüzde 88’i yüksekokul veya üniversite mezunu. 5 bininin yüksek lisans diploması, 300’ünün doktorası var.

Merkez Bankası (TCMB) bu defa faizi indirecek gibi... “Az da olsa indirecek” beklentisi yaygınlaştı.

- Politikacılar faizin indirilmesini istiyor.

- Şimdiye kadar faiz artırımı bekleyen piyasacılar şimdi faiz indiriminden söz etmeye -başladı.

- Şartlar faiz indirimine müsait görünüyor.

2001’den bu yana altın üretiyoruz. Türkiye’de son 15 yılda 228 ton altın üretildi.
Türkiye’de halen beş firma tarafından 8 maden ocağında altın üretiliyor.

Altın üreten kuruluşlar bugüne kadar arama için 800 milyon dolar, üretim tesisi için 1.7 milyar dolar olmak üzere 2.5 milyar dolar yatırım yaptı.

Altın üreten 5 firmanın iki tanesi uluslararası sermayeli, 3 tanesi ise yerli sermayeli. 2001’de 1.4 tonla başlayan altın üretimi 2013’te 33.5 tona ulaştı.