2015 yılı sonu itibarıyla özel sektörün toplam dış borcu toplam 284 milyar dolar. Bu borcun 136 milyar doları, yani yarıya yakını bankaların dış borcu.
Bankalar sendikasyon kredisi denilen borçlanma yoluyla veya tahvil ve bono satarak yurt dışından dövizle borçlanıyorlar.
Bu döviz kredilerini yurda getiriyorlar. İçerideki müşterilerine döviz kredisi veya TL olarak finansman imkânı sağlıyorlar.
Bankaların normalde iki büyük kaynağı var: (1) Özkaynakları, (2) Mevduat kaynakları.
- Kredilerin ana kaynağı mevduat. Ne var ki bankalar topladıkları mevduatın tamamını kredi olarak kullandıramıyorlar.
Topladıkları 100 TL mevduatın 11 TL’sini Merkez Bankası’na zorunlu karşılık olarak yatırıyorlar, (2) 5-10 TL’sini kasa kolaylığı olarak saklıyorlar.
Sonuçta toplanan her 100 TL mevduatın yaklaşık 80 TL’si krediye dönüşebiliyor.
Mevduattan fazla kredi...
- Bankalarımızın topladıkları mevduat 2016 Ocak ayı sonu itibarıyla 1 trilyon 200 milyar TL. Demek ki bunun krediye dönüşebilecek bölümü yaklaşık 1 trilyon TL.
- Bankalarımızın kredi olarak kullandırabilecekleri bir başka önemli kaynak, öz kaynakları.
Bankalarımızın öz kaynakları 2016 Ocak ayı sonunda 264 milyon TL.
Öz kaynak krediler için hem kaynaktır hem de kredi sınırlamasıdır. Bankalar öz kaynaklarının en fazla 8 katı kadar (264x8=2.1 Trilyon TL) kredi verebilirler.
Dövizle borçlanarak
- Bankalarımızın mevduattan krediye dönüşebilir kaynakları ile öz kaynakları toplamı 1 trilyon 300 milyar TL iken, 2016 Ocak ayı sonunda kullandırdıkları kredi toplamı 1 trilyon 500 milyar lira.
- Bankalarımız kredi imkânlarını yurtdışından kullandıkları döviz kredileriyle yükseltebiliyorlar. İşte o nedenle bankalarımızın yurtdışı döviz kredisi borçları yüksek.
Yurtiçi tasarruflarımızın artması işte bunun için önemli. Halkımızın tasarruflarının bankalarda birikmesi işte bunun için önemli. Bankalarımızın yurtdışından döviz kredisi kullanmaları işte bunun için önemli.
