Güngör Uras

Başbakan, geçen hafta sonu, çiftçinin kullanacağı mazotun faturasının yarısının 2017 yılında devlet tarafından ödeneceğini açıkladı.

Mazot desteği, çiftçi için çok önemlidir. Çünkü çiftçi üretime başlarken mazot kullanmaya başlıyor, ürününü kaldırıncaya kadar mazot kullanıyor. Mazot parasını peşin ödüyor.

Bayram öncesi mazottaki vergi yük 23.20 kuruş artırıldı. Mazotun satış fiyatı litrede 25 kuruş artarak 4 TL dolayına yükseldi.

Bir litre mazottan devlet KDV (0.60 TL) ve ÖTV (1.79 TL) olmak üzere 2.39 TL vergi alıyor. Mazotun satış fiyatının yüzde 60.34’ü vergiden oluşuyor..

Milliyet’te 2016 yılının ilk günü yayımlanan yazım, “Yanıtı dostum esen yelde...” başlığını taşıyordu.

Bod Dylan’ın bir şarkısının sözlerini aktarmıştım:

“Daha ne kadar yol gitmeli ki bir insan

Ona adam denebilsin

Sanayide üretimi artırmamız için yeterli kapasitemiz var. Yeni sanayi yatırımları önemli ama öncelikle mevcut kapasiteyi kullanmamız gerekiyor.

Sanayi üretimi, ekonomide büyümenin lokomotifi. Sanayideki üretim artışı, peşinden iç ve dış ticaret artışını, ulaştırma, lojistik sektörlerinde büyümeyi getirir. Büyüme gelir artışı, istihdam artışı demektir.

Sanayi üretimindeki değişim Türkiye İstatistik Kurumu’nun aylık sanayi üretim endekslerinden izleniyor.

8 aylık artış yüzde 2.5

Temmuzda endekslerden sanayi üretimde bir yıl öncenin temmuzuna göre yüzde 8.4 gerileme olduğunu öğrenmiştik. Ağustos ayında üretim geçen yılın ağustos ayına göre yüzde 2.8 arttı. Üretim endeksi her ay iniyor, çıkıyor. Önemli olan ocak-ağustos döneminde, 8 aylık dönemde sanayi üretimin ne kadar arttığıdır.

2015 yılının ilk 8 aylık döneminde ortalama sanayi üretimi artışı yüzde 3.0 iken, bu yılın aynı döneminde sanayi üretimindeki artış yüzde 2.5’e geriledi.

Sanayi üretimindeki gerileme, büyümede yavaşlama demektir. Bir ay içinde çalışılan gün sayısının değişimi ve belli üretim dallarında mevsime göre değişim dikkate alınarak, aylar arasında daha sağlıklı karşılaştırma imkânı var.

Tüketim malında artış var

Ağustos ayında cari açığımız 1 milyar 776 milyon dolar, aynı ay ülkeye giren döviz 5 milyar 617 milyon dolar oldu.

Dövizin 3 milyar 478 milyon doları sermaye hareketiyle ülkeye giren net döviz. 2 milyar 139 milyon doları nereden geldiği belli olmayan döviz.

Ağustosta açık rakamını aşan döviz girişi olunca, döviz fazlası rezervlere eklendi. Döviz rezervlerinde 3 milyar 841 milyar dolar artış oldu.

2016 yılında, küresel piyasalardaki zorluklara, ülke içindeki sorunlara rağmen, ilk 8 ayda cari açıktan çok daha fazla döviz girişi gerçekleşti.

Dünya Enerji Kongresi toplantılarından Ayşe Hanım Teyzem’e “gaz” konusunda iyi haberler, “petrol” konusunda kötü haberler var.

- Gaz fiyatlarında indirim olasılığı var.

- Petrol fiyatlarında artırım olasılığı büyük.

Ekonomi ve Ayşe Hanım Teyzem için en önemlisi hangisi, sevinsin mi, üzülsün mü, diye sual edilecek... Maalesef Ayşe Hanım Teyzem üzülecek. Çünkü ekonomi için de Ayşe Hanım Teyzem için de petrol fiyatı çok çok daha önemli. Petrol fiyatındaki artış dövizde yük getirir. Hayatın her türlü mal ve hizmet üretiminde maliyeti ve fiyatı artırır.

Dünya Enerji Kongresi’nden Türkiye’yi doğrudan ilgilendiren hangi haberler çıktı diye sual edilirse;

(1) Türk Akımı doğal gaz boru hattı ve Akkuyu Nükleer Enerji Santrali yatırımları konusundaki anlaşmalar önemlidir.

(2) Rusya ile kesilen, duraklayan ekonomik ilişkilerde normalleştirme çalışmalarının hızlandırılması önemlidir.

Ancak, bu gelişmelerde şimdilik Rusya’nın kazanımları bizim kazanımlarımızın önünde koşuyor.

İstanbul’da başlayan 23’üncü Dünya Enerji Zirvesi Türk ekonomisi için önemli ama Ayşe Hanım Teyzem için de önemli... Enerjinin; (1) bulunabilirliği, (2) fiyatı hem ekonomiyi, hem Ayşe Hanım Teyzem’i ilgilendiriyor.

Ayşe Hanım Teyzem sabah kalkınca gaz ocağını yakıyor. Akşama kadar TV izliyor, ütü yapıyor. Akşam lambaları yakıyor. Ali Rıza Bey Amcam’ın oğlunun çalıştığı fabrikada makineler elektrikle işliyor. Çiftçi Recep, mazot, gübre kullanıyor.

Halkımızın bindiği dolmuş, yollarda dolanan otobüs, kamyon petrol yakıyor. Biz gazı, petrolü ithal ediyoruz, dolar ödüyoruz.

Dünyada enerji fiyatları son iki yıldır geriledi. 2015’te enerji faturamız 55 milyar dolardan 38 milyar dolara düştü. Geçen yıl ilk 8 ayda enerji ithalatına 26 milyar dolar ödemiştik, bu yıl 17 milyar dolar ödedik. Bugüne kadar petrolün ucuzluğundan biz yararlandık. Petrol üreticileri ucuz petrol sattıkları için zarar etti.

Elektrik ucuzlar mı?

Şimdilerde OPEC üyeleri üretimi kısarak petrol fiyatını yükseltme arayışında onun için petrolün varili 50 doların üzerine çıktı.

Hükümet doğalgazda yüzde 5 indirim yaptı. Elektriğin yüzde 38’i doğalgaz kullanan santrallerin üretimi. Yakında elektrik fiyatları da ucuzlayabilir.

Kongre

Doların fiyatı 3.00 TL’nin bir altına iniyor, bir üstüne çıkıyor.

Dün 3.05 TL’den alınıp satılıyordu.

Ayşe Hanım Teyzem’in dolarla işi yok. Dolar alıp satmıyor ama, sabahtan akşama, dolar haberleri dinlemekten kafası karışmış. “Dolar kıtlığı mı başlıyor? Dolar fiyatı tırmanışa mı geçiyor?” diye soruyor.

Cevaplamaya çalıştım, “Ayşe Hanım Teyzeciğim” dedim:

- 2016 yılının ilk iş günü dolar 2.95 TL idi. İlk haftayı 2.99 TL fiyatla kapattı.

- 15 Temmuz darbe faciasının öncesi 2.90 TL’den satılıyordu. Fiyatı çıka çıka 19 Temmuz’da 2.98 TL’ye çıktı.

- Moddy’s not kırmadan önce 2.95 TL’den satılıyordu. Fiyatı çıka çıka bu defa 2.99-3.00 TL’ye kadar çıktı.

Midye önceleri sadece kıyı yerleşim bölgelerinde yenilen bir deniz ürünü idi. Derken midye dolması, başlı başına bir sektör oldu.

İzmir’den başlayarak İstanbul’a ve daha sonra diğer kıyı yerleşim bölgeleri ile Anadolu’ya yayıldı.

İzmir’de midye dolması işini başlatanlar ve diğer şehirlere yayanlar Mardin kökenli aileler oldu. Önce evlerde başlayan midye dolması üretimi daha sonra büyüdü.

İzmir’de günde 500 bin midye çıkarılıyor ve işleniyor. Bunun 200 bini Anadolu’ya gönderiliyor. Bu, günde yaklaşık 200 bin liralık bir ekonomi…

İzmir’de aileleri ile birlikte yaklaşık 10 bin kişi geçimini midye dolması yaparak ve sokaklarda pazarlayarak sağlıyor.

İstanbul’da 50 bin Mardinli midyecilik yapıyor.

Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrili olmasına karşın ne yazık ki birkaç çiftlik dışında üretim yok. Genelde yasal olmayan tarama yöntemiyle midyeler toplanıyor ve evlerde işleniyor.

Midye gayet değerli...