Güngör Uras

Martta cari açık (döviz açığı) 3 milyar dolar oldu. Nereye gittiği belli olmayan döviz çıkışı olan 1.1 milyar dolar buna eklenince toplam döviz kaybı 4.1 milyar dolara yükseliyor.

Bu büyüklükte açığın finansmanı için net döviz girişi 1.6 milyar dolar olunca, mevcut döviz rezervlerinden 2.5 milyar dolar yemek zorunda kaldık.

Cari açık (döviz açığı) ülkenin olağan döviz giderleri ve gelirleri arasındaki açıktır. Olağan döviz giderlerimizin ana kalemi ithalat giderleridir. Olağan döviz gelirlerimiz ise, başta ihracat geliri olmak üzere turizm geliri ve diğer gelirlerdir.

1) Cari açığın (döviz açığımızın) küçülmesi gerekiyor.

2) Küçülen açığın, sermaye hareketleri ile finanse edilmesi, döviz rezervlerinden kapatılmaması gerekiyor.

- Aylık cari açık rakamlarını küçülttük. 7 milyar dolarlardan yarıya indirdik. 2.5 - 3.0 milyar dolar aylık açığımız var. 12 aylık açık 33 milyar dolara geriledi. İhracatı artıramadığımız, ithalatı küçültemediğimiz için açığı daha fazla azaltamıyoruz. Turizm gelirlerinin azalması, enerji fiyatlarının artması açığı daha fazla küçültmeyi engelliyor.

Mart iyi geçmedi

- Aylık açığın küçülmesine rağmen, küçülen açığı finanse etmekte zorlanıyoruz. Açığı 3 kanaldan; (1) Do

“250 bin euro bedelle Yunanistan’da ev alanlara oturma kartı veriliyor. Kartı alanlar Avrupa’da serbest dolaşabiliyor. Türkler şimdi bu kartın peşinde.”

Bunları söyleyen Yunanlı bir kadın avukat. Meraklandım, o da anlattı:

“Yunanlıların yatırım yapma gücü kalmadı. Türkiye’de şartlar Yunanlıların yatırım yapmaları için cazip olmaktan çıktı. Yunanistan’da iş yapmak isteyen işadamlarına avukatlık yapmaya başladım. Başımı kaşıyacak vaktim yok. Türklere “golden visa” (altın vize) sağlıyorum.”

Altın vize

Başladı anlatmaya:

“Avrupa Birliği ülkelerinin bazılarında oturma izni, ikamet izni uygulaması var. Oturma izni, vatandaşlık ve pasaport hakkından ayrı bir uygulama. Oturma izni için oturma kartı alanlar, Avrupa Birliği ülkelerinde (Schengen bölgesinde) serbest dolaşım hakkını elde ediyor.

Yunanistan en kolay ve en ucuz oturma kartı veren Avrupa Birliği ülkesi. Yunanistan’da en az 250 bin euro değerinde ev satın alanlara bu hak tanınıyor. Vergisi ve masrafıyla 300 bin euro yatırım yapan, 5 yıl süreyle kart sahibi olabiliyor. Kart sahibinin kendi eşi ve 21 yaşına kadarki çocukları serbest dolaşım hakkına kavuşuyor. Bunun vatandaşlıkla ilgisi yok. Vatandaşlık ve Yunan pasaportu sahibi olmanın

Uçak motoru yapma arayışımız alkışlanacak bir girişim. Önemli bir hedef... Ancak uçak motorundan önce kara taşıt aracı motoru yapsak daha iyi olur.

Otomotiv ana sanayi ve yan sanayi, ülkenin ana sanayi sektörü durumunda. İhracat şampiyonu. Ne var ki, üretilen ve ihraç edilen otomotiv ürünlerinin yüzde 90’ının motoru ithal... Yerli motorların ise dökümleri ithal döküm. Otomotiv ana sanayinde, otomobil, ticari araç, minibüs, kamyon, otobüs ve traktör üreten tesislerin 2016 yılı yıllık üretimleri 1.5 milyon adet, ihracatları 1.1 milyon adet ve ihracat gelirleri 24.2 milyar dolar oldu.

Otomotiv ana sanayi ve yan sanayi, ihracat yapan sektörlerin başında geliyor. Oto üretiminde motor ve aktarma organları, toplam maliyetin yüzde 25 - 30’unu oluşturuyor.

Yollarda gezinen, ihraç ettiğimiz otomobillerin, otobüslerin, kamyonların, hafif ticari araçların motorları ithal motorlar.

Biz ithal motorların üzerini giydiriyor, 4 tekerlek takarak kara taşıt aracı yapıyoruz.

Motor üretemiyoruz

Yıllar önce Koç Grubu Döktaş’da dökülen motor bloklarını Tofaş’ta işleyerek, yerli motor üretmeye başlamıştı. Daha sonra Avrupa Birliği standardına uyum sağlanamayınca, üretim durdu. Daha sonra Koç Grubu, Eskişehir’de

Ahmet Hamdi Gül 1925 doğumlu. Kayseri Tayyare Fabrikası “Balkanların ve Ortadoğu’nun ilk ve tek tayyare fabrikası” iken, bu fabrikaya işçi olarak girmişti.

Fabrikada, “tesviye atölyesinde ustabaşılığa” kadar yükselmişti. Tayyare fabrikası çöker hale gelince, 1972 yılında fabrikadan ayrılan üç arkadaşıyla birlikte “Teksan” adıyla bir atölye kurarak makine parçaları ve kalıp üretmeye başlamıştı.

Ben Ahmet Hamdi Gül ustayı küçük atölyesinde çalışırken tanıdım. Çayını içtim. Sohbet ettim.

Alın teriyle kazandığı parayla iki oğlunu, kızını okuttu. Oğlunun biri makine mühendisi oldu. Babasıyla birlikte çalıştı. Öbür oğlu politikaya atıldı. Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı koltuğuna oturdu. Cumhurbaşkanı oldu. O oğlu Abdullah Gül’dür.

Ahmet Hamdi Gül ile ortakları 2004 yılında Organize Sanayi Bölgesi’nde, madeni eşya üretmek için yeni bir tesis kurdular. Asteksan Madeni Eşya Makine Sanayi firması olarak belediyeler için sokak mobilyaları üretimine yöneldiler.

Parkim ve Parkstore markalarıyla kent mobilyaları, otobüs durakları, işaret levhaları, korkuluklar üretiyorlar. Asteksan’ı Ahmet Hamdi Gül’ün ve ortaklarının çocukları yönetiyor.

Son gittiğimde Macit Gül, bana fabrikanın bir bölümünde

Halkımızın dövize ilgisi yeni bir ilgi değil ama, son aylarda ilgi artmaya başladı. Yeni olan bu...

Bankalardaki Döviz Tevdiat Hesapları (DTH) ‘döviz mevduatı’ toplamı nisan sonunda 196 milyar dolara ulaştı. 15 Temmuz başarısız darbe belasından sonra DTH toplamı 174 milyar dolara kadar gerilemişti.

Merkez Bankası’nın haftalık verilerine göre, 2017 nisan ayının ilk yarısından sonra, döviz fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak Türk lirasından dövize yönelme oldu.

DTH’lerdeki 196 milyar doların 160 milyar doları yurt içi yerleşiklerin birikimi. Anlaşıldığı kadarı ile:

n Hükümetin ekonomiyi harekete geçirmek için uyguladığı kredi geliştirme programları sonucu piyasaya çıkan finansal imkânların bir kısmı döviz alımına gidiyor. Döviz alanlar bunu bankalarda saklıyor.

Türk lirası birikimler mevduat hesaplarına gitmiyor veya mevduat hesaplarında Türk lirası birikimi olanlar döviz satın alıyor.

Krediyle döviz talebi

Kredi Garanti Fonu destekli olarak 225 bin firmaya, küçük ölçekli 240 bin firmaya KOSGEB kredisi kullandırıldı.

Abdülmecid, Beyoğ-lu’ndaki Naum Tiyatrosu’ndan etkilenerek, 1859’da Dolmabahçe Sarayı bahçesinde, bugünkü Beşiktaş Stadyumu yanında, Bayıldım Yokuşu’na çıkan yolun köşesine opera temsili ve konserler için bir tiyatro binası yaptırdı. Bu bina Dolmabahçe Saray Tiyatrosu olarak adlandırıldı.

Dieterle ve Hammond isimli mimarların projelendirdiği tiyatro binasının iç dekorunu Paris Operası dekoratörü Sechan yaptı. Bina İtalyan üslubundaydı. Tiyatroda üç sıra üzerine otuzdan fazla loca, parterde ise üç yüz koltuk vardı. Tiyatro 1859’da Naum Tiyatrosu sanatçılarının sahnelediği Luigi Ricci’nin ‘Scaramuccia’ operasıyla açıldı. Dolmabahçe Sarayı Tiyatrosu’nda yabancı sanatçılar opera temsilleri verdi. Bale gösterileri sahnelendi. Konserler verildi. Sultan Abdülaziz’in 1861’de tahta çıkmasından sonra tiyatro binası kullanılmaz oldu. 1863’te bir yangında içi yandı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında tütün deposu olarak kullanıldı.

1937’de Taksim’e tırmanan yolun inşası sırasında yıktırıldı. Kalıntıları gelen geçene tuvalet olarak hizmet veriyor. Abdülhamid ise 1889’da Yıldız Sarayı içinde bir tiyatro binası yaptırdı. Binanın mimarı Kalfa Vasilaki’nin oğlu Yanko’dur. Uzun salonun çevresinde localar

Rusya’dan 2014 yılında 4.4 milyon ziyaretçi geldi. 3.4 milyar dolar turizm gelirimiz vardı. 2015’te ziyaretçi sayısı 3.6 milyon, turizm geliri 2.5 milyar dolar oldu. 2016 yılında ziyaretçi sayısı 866 bine, turizm geliri 550 milyon dolara geriledi.

Rus turistlerindeki azalma ülkenin döviz geliri için önemli.

Rusya’ya ambargo öncesi yılda 350 bin ton domates ihraç ediyorduk. Yıllık ihracat geliri 195 milyon dolardı.

Domateste ambargo kalksa iyi olur. Kalkmazsa ve devam ederse, üretimimiz ve ihracatçımız biraz üzülür ama ihracat geliri kaybımız üreticiyi de ihracatçıyı da yıkmaz. Döviz kaybı ekonomiyi sarsmaz.

Domates ekonomi gündeminin başından inmez oldu.

- Enflasyonun suçlusunun domates olduğu genel kabul gördü. Domates fiyatı tarlada üç kuruş, markette beş kuruş muhabbeti bitmiyor.

- Rusya domates almayınca tarımda üreticinin perişan duruma düştüğüne, ihracat gelirinde büyük gerileme olduğuna inanmaya başladık.

12 milyon ton üretiyoruz

Nisan ayında Tüketici Fiyatları Endeksi % 1.31 arttı. 2017 Nisan ayı fiyatları 2016 Nisan ayı fiyatlarının % 11.87 üzerinde.

Bu oranlara bakarak aylık enflasyon % 1.31 oldu, yıllık enflasyon % 11.87 oldu diyoruz.

Yurt içi üretici fiyatları artışı nisan ayında 0.76 oranında, yıllık artış % 16.37 oranında.

Enflasyon denilince halkımız genelde 3 gelişmeyle ilgilenir:

- Yılbaşına göre, fiyatlar ne kadar arttı?

- Geçen 12 ayda ortalama olarak fiyat artışları ne kadar oldu?

- Gıda fiyatlarındaki artış nedir?

Yılbaşından sonraki 4 ayda: