Güngör Uras

Ayşe Hanım Teyzem, “Son günlerde altın haberleri gene öne çıktı. Altına neler oluyor? Fiyatlar artışa mı geçti?” diye soruyor.

Geçen hafta başı yurt dışında altının onsu (31.1 gram) 1.257 dolardan 1.291 dolara yükselince, yurt içinde de altının gramı 142 TL’den 146 TL’ye, çeyrek altının fiyatı 231 TL’den 234 TL’ye yükseldi.

Ayşe Hanım Teyzem neden altın fiyatı ile bu kadar ilgileniyor? Çünkü Ayşe Hanım Teyzem dahil çok kişinin altını var. Kiminin Cumhuriyet altını, kiminin altın bileziği, altın takısı var. Anadolu kadınının bileziği kötü gün güvencesidir. Çok kişi birikiminin bir bölümü ile altın satın alır. Paraya ihtiyacı olunca altınını satar.

Altın fiyatı artıyor ise, az da olsa altın varlığı olanlar, varlıklarının değeri arttığı için sevinir. Altın fiyatı gerileyince, varlıklarının değerinin düşmesine üzülür.

Neden çıkıyor?

Avrupalı, Amerikalı için altın fiyatının inip çıkması, sadece finansal piyasalarda spekülasyon yapanları ilgilendirir. Ama bizde, Hindistan’da ve bazı Arap ülkelerinde halkın az veya çok altın birikimi, takısı olduğu için altın fiyatlarını halk günü gününe izler.

Otuz yıllık berberim Mehmet Demirkol saçımı keserken, yan koltukta oturanı tanıttı. “Hikmet Bey, Dosso Dossi’nin sahibi” dedi. Dosso Dossi nedir diye meraklandım ama berber salonu ortamında sorgu sual eyleyemedim.

Bir süre sonra gazetelerde çıkan haberler dikkatimi çekti. “İş ve tatili birleştiren Dosso Dossi Fashion Show’a 32 ülkeden 6 bin dolayında alıcı katıldı. Ek siparişlerle 60 milyon dolarlık ihracat bağlantısı yapıldı. Bu büyük moda organizasyonu için Antalya’ya davet edilen Andriana Lima, Isabeli Fontana, Ana Beatriz Barros, Izabel Goulart, Viki Odintcova gibi ünlü modeller Türk giyim sanayicilerinin özgün tasarımlarını yabancı alıcılara tanıtmak için podyuma çıktılar.”

Haberi okuyunca Hikmet Eraslan’ı arayarak, “Nedir bu Dosso Dossi?” diye sordum.

‘Bavul turizmi’ ile başlamış

Hikmet Eraslan, Doğu Bayazıtlı varlıklı bir aileye mensup. Babası yıllar önce İstanbul’a göç etmiş. Laleli’de oteller açmış. Meteor firması olarak hudut kapılarındaki vergisiz mağazaları işletmiş. Oğlunu da yurt dışına eğitime göndermiş. Hikmet Eraslan İngiltere’de okumuş. Sonra İtalya’ya geçmiş. İtalya’da da bir İtalyan ile evlenmiş. 25 yıldır evli. 2 çocuğu var.

İstanbul’a döndüğünde Laleli’de 7 katlı

Her yıl bu aylarda “Fındık üretimi ne kadar olacak? Fındık fiyatı ne olacak? Devlet fındık üreticisini nasıl koruyacak?” tartışması yapılır.

Üretim tahmini önemli. Çünkü üretim yüksekse, fiyat düşüyor. 2017-2018 sezonu için alıcıların tahmini 600 bin ton kabuklu fındık. Üreticilerin tahmini en fazla 550 bin ton kabuklu fındık.

Bütün mesele, arz talep meselesi. Talep belli de, arz belli değil. Ne kadar fındık üretileceği veya üretildiği konusundaki söylentiler ve bu söylentilerin gerçeği yansıtmaması, devamlı olarak alıcının kazanmasına, üreticinin kaybetmesine neden oluyor.

Geçen sezon başında kabuklu fındığın kilosu 20 TL’ye kadar yükseldi. Sonra 10 TL’nin altına indi.

Eskiden fındık sadece 3 ilde yetiştirilirdi. 1960-1965 döneminde 3 ilin üretimdeki payı yüzde 87 idi. 1975-1980 döneminde yüzde 70’e düştü. Şimdi toplam üretimde bu 3 ilin payı sadece yüzde 50 oranında.

400 bin aile üretici

Fındık yetiştirilen il sayısı 3’ten 39’a, fındık ekim alanı 220 bin hektardan 700 bin hektara, yıllık fındık üretimi 80-90 bin tondan 600-650 bin tona yükseldi. 400 bin aile fındık parasıyla geçiniyor.

Şimdilerde Türkiye’nin batısında düz ve sulak yerlerde fındık yetiştiriliyor. Karadeniz yamaçlarında d

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2017 yılı haziran ayında bir önceki aya göre %0.5 arttı.

Haziran ayında gıda, içecek ve tütün satışlarında % 3.6 oranında artış var. Gıda dışı satışlar %1.6 azaldı.

Gıda dışı satışlardan elektrikli eşya ve mobilya satışlarında %5.4, posta veya internet üzerinden satışlarda %2.9 azalma var.

Tekstil, giyim ve ayakkabı satışları %0.2, tıbbi ürünler ve kozmetik satışları %4.4 arttı, Bilgisayar, kitap ve iletişim aygıtları satışları aynı seviyede kaldı.

Piyasaya yansır...

Perakende satış hacminin değişimi “Piyasa”nın durumunu yansıtır. Ticaret sektöründe piyasa, toptan ve perakende ticaretin bütünü için kullanılan bir deyimdir.

Perakende ticarette sabit fiyatlarla satış hacminin artması piyasadaki canlanma işaretidir.

Türkiye istatistik Kurumu’nun haziran ayı (sabit fiyatlarda, KDV dahil, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmamış) Perakende Satış Hacmi Endeksi’ne göre, haziran ayında perakende satış hacmi, önceki yıla göre %0.5 oranında, mayıs ayına göre ise %1.0 oranında büyüdü.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dün haziran ayı sanayi üretim endeksini yayımladı.

TÜİK sanayi üretimindeki değişimi 3 farklı pencereden değerlendiriyor.

1) Birinci pencere: "Klasik sanayi üretim endeksi." Basit anlatımıyla, "Geçen yıl, geçen ay şuydu. Bu ay şu oldu" endeksi. Buna "Arındırılmamış Endeks" deniliyor.

Arındırılmamış endekse göre, haziranda sanayi üretimi geçen yılın aynı ayına göre -%3.6 geriledi. Mayıs ayına göre -% 7.5 geriledi.

2) İkinci pencere: "Takvim etkisinden arındırılmış üretim endeksi." Basit anlatımıyla, "Geçen yıl şöyleydi, geçen ay böyleydi ama geçen yıl şu kadar gün, geçen ay bu kadar gün çalışılmıştı. Buna göre üretim rakamında düzeltme yapıldı endeksi."

Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre haziran ayında sanayi üretimi geçen yılın haziran ayının % 3.4 üzerinde. Mayıs ayına göre ise sanayi üretiminde -%0.9 gerileme var.

3) Üçüncü pencere: "Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks"e göre sanayi üretimdeki değişim. Basit anlatımıyla, "Sanayi üretimi şu kadar oldu ama bu mevsimde zaten üretim şöyle olur, bu ay şu kadar gün çalışıldı. Buna göre düzeltme yapıldı" endeksi.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre, sanayi üretimi, geçen y

Tatil mevsimindeyiz. İçinde bulunduğumuz 3 aylık dönemde, temmuz-ağustos-eylül aylarında yurt içinde 25 milyon kişi seyahate çıkacak. Yaklaşık 15 milyar TL harcama yapacak.

Kısaca “hareket ve bereket” aylarındayız.

Genelde yıl boyu 50-55 milyon hane halkı seyahate çıkıyor. Yaklaşık 70 milyon seyahat gerçekleştiriliyor. Halkımız yıl boyu yurt içinde yaptıkları seyahatlerde yaklaşık 30 milyar TL harcıyor.

Yaz aylarında yurt içi seyahat denilince tatil yörelerine seyahat öne çıkıyor. Ne var ki bizde yurt içi seyahatlerin yarıya yakını yakınları ziyaret için yapılan seyahatler.

Son yıllarda iç göçler sonucu, çok kişi doğduğu, yaşadığı, şehirlerden, yakınlarından uzaklaştı. O nedenle, yakın ziyareti önem taşıyor.

Akraba ziyareti önemli

Bir yılda yapılan 70 milyon seyahatin % 65 ‘i yakın ziyareti için yapılan seyahat. Gezi eğlence, tatil için yapılan seyahat sayısı 15 milyon. Toplam seyahat sayısının % 20’si dolayında.

Yurt içinde seyahat yapan halkımız, evleri dışında yılda 600 milyon geceleme yapıyor. Evleri dışında yapılan gecelemenin % 70’e yakını akraba, arkadaş evinde yapılan geceleme. Başka şehirlerde bulunan, kendilerine ait evlerde yapılan gecelemenin toplam gecelemeye oranı % 18 kadar

Elektrik enerjimizin daha büyük kısmını ‘Yenilenebilir Enerji Kaynakları’ndan temin etmek istiyoruz.

Rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, barajlı hidrolik ve akar sulu elektrik kaynaklarına “Yenilenebilir Enerji Kaynakları” diyoruz. 2017 Haziran verilerine göre üretilen elektriğin yüzde 34’ü yenilenebilir enerji kaynaklarından elde ediliyor. Devlet yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimini desteklemek için, yatırım yapacaklara belli bir süre için belli fiyatla alım garantisi verdi.

Kilovatsaat (kWh) başına alım garantisi fiyatı, rüzgar ve hidroelektrik santrallerde 7.3 cent, jeotermalde 10.5 cent, biyokütlede 13.3 cent idi. Bu rakamlara yerli ekipman kullanımına bağlı olarak 0.4 - 3.5 cent arasında değişen ilaveler de yapılabiliyordu.

1 milyar $ yatırım

Şimdilerde devlet, yenilenebilir enerji yatırımları için lisans verirken, yatırımcıdan; (1) Yatırımda kullanılacak malzemenin yerli olarak üretilmesini, (2) Elektrik alım garantisinde en düşük fiyatı vermesini istiyor. Geçen ay güneş enerjisi ile ilgili ihaleyi kazanan grup, elektrik üretmede kullanılacak panellerde yerli üretime geçmeyi ve düşük fiyatla elektrik satmayı kabul etti.

Geçen hafta 5 bölgede, Kayseri, Edirne,

Malatyalı Vahap, on yıldır kurban bayramlarında köyünden Bodrum’a küçükbaş getirir. Kurbanlıklarımızı ondan alırız.

Malatyalı Vahap’ın hikayesini anlatayım da ‘kurbanlıkları kimler yetiştiriyor, Anadolu’dan batıdaki şehirlere nasıl getiriliyor, maliyeti nedir’ diye merak eden okuyucularım bilgi sahibi olsunlar.

Önce Malatyalı Vahap’ın hikayesini anlatayım. Vahap’ın eniştesi Bodrum’da elektrikçilik yapıyormuş. Vahap askerliğini tamamlayınca Malatya’nın Doğanşehir’inin Göldeli köyünden yola çıkmış. Eniştesinin yanına Bodrum’a gelmiş. Bir site inşaatında düz işçi olarak iş bulmuş. Çalışkanlığı ile patronun gözüme girmiş. İnşaat tamamlandıktan sonra sitede bahçıvana yardımcı olarak kalmış. Bir süre sonra da bahçıvan olarak çalışmaya başlamış. Bahçıvanlık yaparken izin günleri Gündoğan Pazarı’nda açık tütün satmış. Derken kurban bayramlarında köyden küçükbaş getirerek satmaya başlamış.

Bugünlerde gene köye giderek kurbanlık getirecek. “Anlat bakalım şu kurbanlık işini de ben de okuyucularıma aktarayım” dedim.

Vahap anlattı:

Köyde genç kalmadı

“Göldeli’de 200 hane var. Gençler köyde kalmıyor. Köy yaşlılar köyü oldu. Eskiden her hanenin 5-10 büyükbaş, 40-50 küçükbaş hayvanı olurdu. Şimdilerde