Güngör Uras

Merkez Banka-sı’nın faizi indirmesini bekleyenler var, yükseltmesini bekleyenler var.

İndirsin diyenler, “Faizi indirsin ki ülkede iş yapacaklar, yatırım, üretim yapacaklar, ev alacaklar faiz ucuzladığı için, daha fazla yatırım, üretim yapsınlar. Daha çok konut alsınlar. Ekonomi canlansın, istihdam artsın, ekonomi büyüsün” diyor.

Faizi yükseltmesini bekleyenler, “Faiz yükselmezse, ülkeye döviz akımı yavaşlar. Döviz açığımızı finanse edemeyiz. Döviz fiyatı artar” şeklinde konuşuyorlar.

Sayın Cumhurbaşkanı, Sayın Başbakan ve Sayın Bakanlar piyasadaki faizi yüksek buluyor.

Faiz inmeli, artmalı tartışmaları sürerken, Merkez Bankası’nın ‘Para Politikası Kurulu’, dünkü toplantıda faizleri değiştirmeme kararı aldı.

İstiyor ama indiremiyor

Merkez Bankası’nın bankalara borç para dağıtırken uyguladığı faiz oranları, ekonomide Hazine’nin borçlanma faizinin, mevduat ve kredi faizlerinin seviyesini belirliyor. Merkez Bankası bankalara 3 farklı pencereden borç veriyor. Bu 3 pencerenin borç verme tavanı belli. Merkez Bankası 3 pencerenin faiz tavanını indirirse faizi indirmiş, çıkarırsa faizi artırmış oluyor.

Bu 3 pencereden, (1) Haftalık repo penceresinin faizinin tavanı %8.0, (2) Marjinal fonlama penc

İzmir giderek ülkenin enerji üretim üssü oldu. Doğal gaz elektrik santrali yatırımından sonra “Rüzgâr Enerjisi Santralleri” İzmir çevresini mesken tuttu. Aliağa’daki Tüpraş rafinerisi ve Petkim tesisleri büyüdü. Yeni rafineri yatırımı tamamlanmak üzere.

Borularla gelen doğal gaza ek olarak ithal edilen sıvı gaz, Aliağa’daki tesislerde gazlaştırılarak ana şebekeye basılıyor.

Türkiye’de yılda 275 milyar kWh elektrik üretiliyor. Doğal gaz çevrim santrallerinin üretime katkısı 90 milyar kWh. Ege’de 2017 yılından bu yana üretim yapan Enka doğal gaz çevrim santralinin yıllık üretimi 12.7 milyar kWh. Türkiye üretiminin % 5’i, doğal gaz santralleri üretiminin % 15’i dolayında.

Türkiye’de elektrik üretimine Rüzgar Enerjisi Santralleri’nin (RES) katkısı 15.5 milyar kWh. Yıllık üretimin % 6’sına yakın.

Yüzde 39’u Ege’de

Türkiye’de işletme halinde olan RES’lerin % 39’u Ege’de, % 20’si İzmir çevresinde. İnşa halindeki RES’lerin % 22’si İzmir çevresinde inşa ediliyor.

Aliağa’da Koç Topluluğu’nun bir parçası olan Tüpraş’ın 10 milyon ton kapasiteli rafinesi var. Aliağa rafinerisi, İzmit rafinerisi ile aynı kapasitede. Dizel, benzin ve jet yakıtı üretiyor.

Aliağa’da Petkim’in petrokimya tesisi var. Özel

Konut satışları geçen yılın üzerinde devam ediyor. Geçen yıl eylülde 108 bin, bu eylülde 140 bin konut satıldı.

İstanbul’da eylülde satılan geçen yıl 17 bin, bu yıl 23 bin konut satıldı.

Yeni ve ikinci el satışlarında en hareketli il İstanbul. İstanbul’da eylülde satılan 23 bin konutun 13 bini yeni konut. Bir yılda İstanbul’da satılan 174 bin konutun 84 bini yeni konut.

Konut talebi gerilemiyor, artıyor. Geçen yılın ilk 9 ayında Türkiye genelinde 434 bin yeni konut, bu yıl 476 bin yeni konut satıldı. İstanbul’da geçen yıl ilk 9 ay 77 bin konut satılmışken, bu yıl 83 bin konut satıldı.

Yenileri yapılıyor

Konut yapımcılarının ilanlarına göre konut yapımı hızla devam ediyor. Son bir ayda İstanbul’da tanıtımı yapılan sadece 20 projenin 12.600 konut yapımını hedef aldığı ve sadece 20 projenin yatırım bedelinin 9 milyar TL olduğu belirtiliyor. Konut satışlarının % 45 dolayındaki kısmı kredili satış.

Konut satışlarında sadece satılan konut sayısına bakılıyor. Türkiye genelinde bu yılın 9 ayında satılan 1 milyonu aşan konutun bedeli yaklaşık 200-250 milyar TL. Aylık satışların bedeli yaklaşık 20 milyar TL olarak tahmin ediliyor. Bu para konut sektörüne yönelen birikimler.

İstanbul’daki yeni konut

İzmir, Cumhuriyet öncesi dönemde önemli bir ticaret merkeziydi. Anadolu’nun Batı’ya açılan penceresiydi. Cumhuriyet’in ilk iktisat kongresinin İzmir’de toplaması anlamlıdır. Anadolu’nun Batı’ya açılan bu penceresi, daha sonra nedense kapanır gibi oldu. Anadolu’nun Batı dünyasıyla ilk ticaret ve sanayi bağını kuran bu şehir, daha sonra Batı ile bağları neden kopardı? Diğer şehirler gelişirken İzmir gelişmeyi neden gösteremedi?

1950-1961 yılları arasında İzmir’de ve Ege’de önemli sınai gelişmeler olmaya başladı. Çimento, demir-çelik, elektrik ve tekstil sanayinde bugün hâlâ faaliyetlerini sürdüren şirketler kuruldu.

1960 yılından sonra yabancı sermaye iştirakiyle büyük yatırımlar yapıldı. Otomobil, kamyon, kâğıt, içki, çimento tesislerinin kuruluşu bu dönemde gerçekleşmişti.

1980-1990’lı yıllar

1960 yılı sonuna doğru İzmir’de 11’i devlet sektörüne, 209’u özel sektöre ait olmak üzere 220 büyük firma imalat dallarında faaliyet gösteriyordu.

Bu yıllarda, genellikle tüketim malı üreten sanayilerden, ara malı ve yatırım malı üreten sanayilere doğru bir geçiş oldu. Bölge sanayisi için gerekli hammadde genellikle bölgeden temin ediliyordu. Özellikle gıda, içki, tütün ve dokuma sanayiinin

Irak’a 2016 yılında 7.6 milyar dolarlık ihracat yaptık. Almanya’dan sonra ikinci en büyük ihracat pazarımız Irak.

2017 yılının ocak - ağustos aylarında Irak’a ihracatımız 6.3 milyar dolar. Geçen yılın aynı dönemindeki ihracatın yüzde 34 üzerinde. Irak gene ihracatta Almanya’dan sonra ikinci en büyük pazarımız.

Sıcak çatışmaların sürdüğü Suriye’de 2016 yılında toplam ihracatımız 800 milyon dolar dolayında idi. Bu yılın ilk 8 ayında 900 milyon dolarlık ihracat yaptık.

Bunlar resmi ihracat kayıtları. Sınır ticareti, kayıt dışı ihracat ve dolaylı ihracat gelirlerinin daha fazla olduğu tahmin ediliyor.

Irak ve Suriye başta olmak üzere sınır komşusu ülkelere ihracat karayolu ile yapılıyor.

Gıda ağırlıklı...

Güneydoğu Anadolu’da karayolu ticaretinin yapıldığı Güney Karayolu Kapısı diye anılan 4 kapı var: Habur, Cilvegözü, Nuseybin ve Öncüpınar.

Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası (BİFO) geçen perşembe akşamı Zorlu PSM Ana Tiyatro’daki açılış konserinde, çağdaş müziğin en üretken bestecilerinden biri olan Turnage’in “Shadow Walker” başlığını taşıyan iki keman için konçertosunun dünya prömiyerini gerçekleştirdi.

BİFO, Essen Filarmoni ve Trans-Siberian Art Festival tarafından sipariş edilen bu eser, orkestranın, cuma günü başlayan Essen, Ljublijana, Viyana ve Zürih’i kapsayan Avrupa turnesinde de seslendirilecek.

BİFO, Borusan Kocabıyık Vakfı’nın bir işletmesi olan ve 1997 yılında kurulan Borusan Sanat’ın yaşattığı bir müzik topluluğu.

Zeynep Hamedi’nin başında bulunduğu Borusan Sanat, değişik sanat etkinliklerini destekliyor.

İstanbul Müzik Festivali’nin yükünü paylaşıyor. Borusan Sanat, programlarına ek olarak Borusan’ın Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kocabıyık, Ahmet Ertuğ ile birlikte sanat kitapları yayımlıyor.

1999’da kuruldu

BİFO’nun 1999 yılında kuruluşundan 2009 yılına kadar yönetmenliğini Gürer Aykal yaptı. 2009 yılından bu yana orkestranın sanat yönetmeni ve sürekli şefi Avusturyalı müzik adamı Sascha Goetzel.

Borusan’ın sosyal sorumluluk projesi olarak, uzun soluklu etkinlikleri ve BİFO’yu yaşatma başarısı çok önemli.

Maliye Bakanı dün açıkladı. 2018 bütçe harcamaları 762.8 milyar TL olacak. Bütçe 65.9 milyar TL açık verecek. Açık iç ve dış borçlanmayla finanse edilecek.

Hazine’nin daha çok iç borçlanma zorunda kalması iki olumsuz gelişmeye neden oluyor. (1) Ekonomide borçlanılabilir kaynaktan özel kesime gidecek imkânlar azalıyor. (2) Faiz oranları yükseliyor.

Faiz de önemli ama daha da önemlisi, özel sektörün durumu. Çünkü iç ve dış kaynaklar sınırlı. Bunları kamu ve özel sektör paylaşıyor. Kamu daha fazla borçlanınca, özel sektörün borçlanma imkânı azalıyor.

Dışlama etkisi

Mahfi Eğilmez, internette “Kendime Yazılar” sitesinde ekonomideki gelişmeleri değerlendiriyor. 25 Eylül’de “Türkiye’de Dışlama ve Yer Açma Etkisi”ni yazdı.

Kamu kesiminin aşırı borçlanarak, özel kesimin bu finansman kaynaklarından yeterince yararlanmasına engel olmasına ‘dışlama etkisi’ deniyor. Kamu kesimi borçlanma piyasasına girince, özel kesim piyasadan dışarı itilmiş oluyor.

Kamu kesiminin borç verilebilir fonlar piyasasında aşırı talepte bulunması halinde (1) Kamu kesiminin riski daha düşük olduğu için, borç verenler kamu kesimine borç vermeyi daha fazla tercih ediyor. (2) Kamu kesimi alacağı borç için yüksek faiz

Hazine’nin altın tahvilleri ve kira sertifikalarıyla 3 haftada 1 ton altın toplandı.

Ziraat Bankası şubelerine 5 bin kişi altın getirip 150 milyon TL değerinde altın tahvili veya altına dayalı kira sertifikası aldı. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, “İlk üç haftalık uygulama bir başlangıç. Yastık altında 2 bin 200 ton altın olduğunu tahmin ediyoruz” diyor.

Hazine’nin altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikaları satışları 2 Ekim’de başladı. Ziraat Bankası şubelerine yastık altındaki 22 ayar bileziklerini, Darphane basımı sikkelerini, ziynetlerini getirenlerin altınları eksperlerce değerlendiriliyor. Altın getirenler altınların 24 ayar karşılığı kadar tahvil veya sertifika cüzdanı alıyor. Altın tahvillerine ve kira sertifikalarına yılda 2.40 faiz veya kâr payı veriliyor ve bu vergiye tabi değil.

Bankalar 60 ton topladı

5 yıldır mevduat ve katılım bankaları da altın mevduat hesabı açıyor. Bankalar, yastık altındaki her türlü altını, takıyı, mücevheri değerlendiriyor. Altının 24 ayarı karşılığı altın hesabı açılıyor.

İstendiğinde hesaptaki altınları Türk Lirası’na çevirebiliyor. Bir kilo üzerindeki altını istenildiğinde kiloluk altın olarak müşterilerine verebiliyor.

Altınlarını