Yapay zekâ futbolda
Ateşten ve elektrikten sonra insanlığın üçüncü büyük devrimi “yapay zekâ.”
Hayatımızın -fark etmesek de- bütün boyutlarında yapay zekânın ayak izleri giderek derinleşiyor.
Futbolda da öyle.
Örneğin…
Yapay zekâya göre “Dünya Kupası hangi ülkeye gidecek?” sorusunun cevabı şöyle:
Yüzde 13.88 kazanma ihtimaliyle Belçika birinci sırada görünüyor.
İkinci sırada yüzde 13.51 ihtimalle Brezilya.
Üçüncü sırada yüzde 12.11’le Fransa…
Futbolun ana yurdu İngiltere’nin şansını, yapay zekâ 2.56’yla on ikinci sırada görüyor.
Sırasıyla Arjantin dördüncü, Hollanda beşinci, Almanya altıncı, İspanya yedinci. Ronaldo’nun Portekiz’i ise yüzde 3.78 şansla dokuzuncu sırada.
……………..
Belçika’nın durumuna baktım, grubunda “birinci sırada Hırvatistan ve Fas dörder puanla birinci ve ikinci, Belçika üç puanla üçüncü sırada, Kanada dördüncü.”
Belçika, Hırvatistan’ı yenerse birinciliğe yükselerek gruptan çıkabilir.
Beraberlik ve mağlubiyet halinde ilk 16’ya giremez, evine döner.
Buna yapay zekânın yanılgısı mı diyeceğiz?
Hayır.
Çünkü…
O kadar çok faydaları var ve futbolun dokularına öylesine girmekte ki yadsımamız mümkün değil.
29 NOKTA
Futbolda teknolojinin, yapay zekânın bir örneğini yansıtayım.
Sık sık duyduğumuz “otomatik ofsayt” nedir?
İşte cevabı:
Çok sayıda kamera her futbolcunun 29 noktasına odaklanıyor ve kayda alıyor.
Bu kayıtları yapay zekâ değerlendiriyor, görüntüye getiriyor.
Peki, “tam otomatik ofsayt” nedir ve neden uygulanmıyor?
Çünkü oyuncuların her birinin ayrı ayrı 29 noktasına odaklanmış kameralar görüntü veriyor ama gene de son karar için “yoruma muhtaç…”
Futbolcu aktif alanda mı?
Kaleciyi ya da kalecinin görüş alanını etkiliyor mu?
Oyuna etkisi nedir?
Bu ve bunun gibi ofsayt unsurlarının da yorumlanması gerekiyor.
O nedenle, gereğinde hakeme VAR ekranına bakması öneriliyor.
……………….
Bir başka örnek…
Dünya Kupası’nda Portekiz maçı… Top rakip kaleye süzülmekte.
Ronaldo yükseliyor, ekranda saç teması görüyoruz. Top ağlara gidiyor.
“Golün sahibi olarak Ronaldo” anons ediliyor.
Ama 20 dakika sonra VAR odasından uyarı geliyor, “Ronaldo’nun saç teması, topa vuruş etkisi yapmamıştır, golü atan o değildir.”
Bu nasıl saptandı?
Adidas’ın Dünya Kupası için ürettiği topun içinde artık “sensör” var.
Başka marifetlerinin yanı sıra topa son vuranın kim olduğu saniyesi ve salisesiyle bu sensör sayesinde saptanabiliyor.
Ama…
Yapay zekânın “kesin saptaması” hâlâ zaman alıyor.
BÜYÜK VERİ VE FUTBOL
Dünyanın en çok izlenen sporu futbol. Katar’daki şampiyonayı da dünyanın yarısından fazlası izlemekte.
Ve…
Bilimin, yapay zekânın futboldaki ayak izlerini yansıtmaya devam…
Son düdükten birkaç dakika sonra her oyuncunun performansı üç bin dolaylarında görüntü değerlendirmesiyle rapor ediliyor.
Hücum oyuncularının koşu sıklıkları, arkadaşları tarafından pas verilmeyerek göz ardı edilişleri, savunmacıların rakip takımı ne kadar rahatsız edebildikleri, topa en iyi şekilde vurup vuramadıkları…
Oyuncuların kafa vuruşlarından topu ne kadar süre tuttuklarına, hangi ayakla ve nasıl vurduklarında etkili olduklarına kadar her şey gözlemleniyor.
Bu kupada değil ama yakın zamanda “gerçek zamanlı” yapay zekâ analizleri teknik direktörlerin hizmetinde olacak.
Yani…
İlk 45 dakikada her futbolcunun top ayaktayken ya da topsuz alandayken yer alışları, alan tutuşları, performansları, teknik direktörün ekranına düşecek.
Ve…
Hoca takımda değişiklik yaparken bunlardan da yararlanacak.
Yanılmalar hâlâ az değil.
Çünkü…
Arsenal kulübünden ayrılan eski bir Microsoft veri bilimcisi “Çok daha fazla veri üretebilmeliyiz. Formula 1’e bakıyoruz bu düzeyde verilere sahip olmanın harika olacağına inanıyoruz” diyor.
Bir örnek…
Liverpool’un güdümlü analitik uzmanı Graham, “Yapay zekâ modeli bize oyuncunun yanlış bir şey yaptığını,
bir noktada koşmaya başlaması gerekirken başlamadığını söylüyor.
Ama…
Formula 1 gibi gözlemlerimiz zenginleşse onun o arada ayağının takıldığını ve yere düştüğünü de görebiliriz” diye izah ediyor.
YAPAY ZEKÂLI KULÜPLER
Önceliği, İngiltere’nin Brentford FC kulübüne vermek gerek. Brentford yapay zekâyı yoğun kullanarak futbolcu transferi yapıyor.
800 bin-2 milyon euro arasında ucuza, müthiş genç yetenekler buluyor ve alıyor.
Bu sayede 2021’de 2’nci ligin 11’inci sırasındayken, 3’üncü sırasına yükseldi. 2021-2022’de 1’inci lige geçti ve 13’üncü oldu.
Şimdi ise 1’inci ligin 10’uncu sırasında.
Ivan Toney bu takıma çok ucuza transfer edilen bir oyuncu. Şimdi piyasa değeri 45 milyon euro.
YAPAY ZEKÂ ŞİRKETLERİ
Futbol kulüplerinin yararlanabileceği yapay zekâ şirketleri devreye girdi, sayıları artmakta.
Bunlardan biri de Google’nin sahibi olduğu DeepMind.
İngiliz Liverpool futbol kulübünün mucize sıçrayışlarının arkasında bu kuruluşun katkısı büyük.
DeepMind’ın bilgisayar bilimcisi Karl Tuyis “gerçek zamanlı verileri kullanan yapay zekâ odaklı bir teknik direktör yardımcısı yaratmak yolunda olduklarını” söyledi.
……………….
Yukarıda “veri dışı etkenler nedeniyle yapay zekâ yanılabilir de” diye yazmıştım.
Ama…
Bir de böyle matematiksel modellerin tam isabet tahminini yansıtayım…
Oxford Üniversitesi’nden Matthew Penn ve ekibi UEFA’nın 2020 turnuvasında “İtalya’nın İngiltere’yi yeneceğini, 8 çeyrek finalistten 6’sını” doğru tahmin etmişti.
“Yapay zekâ çok önemli ancak duygusal zekâyla tamamlanmalı” diyebilirim. Bu da gene insan zekâsı…
……………….
Bu yazıda “herkese bilim teknoloji” dergisinden de yararlandım.
