Seçimler ve dijital devler
Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına Türkiye hangi yönetimle girecek? Zamanında ya da erken, hangisi olursa olsun seçim havasına girildi.
Evet...
Cumhurbaşkanı seçimi için yüzde “50+1” tartışmaları...
Ankara’da “açık”, İstanbul’da “gizli” ittifak görüşmeleri...
Seçmen nabzını tutan kamuoyu araştırmaları...
...................
Ancak...
Demokrasiye “dışarıdan müdahale olasılıkları” konuşulmuyor.
Oysa...
Bu, giderek büyüyen ve ciddiye alınması gereken bir “potansiyel tehdit.”
Adı “dijital müdahale.”
Yerküredeki demokrasilere yeni nesil müdahale türü için şöyle deyimler dolaşımda.
- “Veri madenciliği...”
- “Verileri seçim altınlarına dönüştürmek...”
- Kamusal alanın “yeni agorası” dijital platformlar...
- Seçmen profilleri oluşturmak...
- Veri stoklarından “rafine bilgiler...”
- “Kaos mühendisliği...”
.................
Bunlar dijital platformlarla bireysel iradeleri ele geçirip, otomatik karar sistemine bağlamayı ve sandığa atılan “oy” haline dönüştürmenin prosesi.
Demokrasinin saflığını kirleten “şiddet, para, baskı” gibi dış müdahalelerin arasına artık “dijital müdahale” de girdi.
Seçimlere dışarıdan da, içeriden de bu yeni müdahale olasılığı için Türkiye hazırlıklı mı?
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde bile “dijital yönlendirme” müdahalelerinin etkili olabildiğini görüyoruz.
Devlete ve ilgili kurumlara bu yeni nesil tehdide karşı önlemler almak, caydırıcı olmak görevleri düşüyor.
GAFA VE BIG TECH
Hafta sonunda dünyanın referans gazetelerinden Le Monde’da “Dijital platformların hegemonyası demokrasi için tehlikedir” başlıklı bir makale yayımlandı.
“Dijital devlerin, bireysel seçimlerimizde özgürlük için risklerini” analiz ediyor.
Önce tehditlerin kimlik belgeleri...
GAFA...
Kamusal alanın yeni agoraları (*) olan Google, Apple, Facebook ve Amazon’un baş harfleriyle oluşuyor.
Onlara Microsoft’un ilavesiyle BIG TECH ya da TECH GIANTS (Teknoloji devleri) denen “5”li de daha büyük tehdit.
“Bilgi” alanında hegemonik bir konuma sahipler.
Ekonomik ve finansal olarak zaten güçlü olan bu şirketlerin piyasa değeri pandemi sürecinde daha da yükseldi.
DİJİTAL PENÇE
Medyada çoğulculuğa darbe dijital 5’linin ilk negatif etkisi.
Ekonomileri reklam gelirlerine bağımlı çok sayıda gazete, dergi, televizyon ve radyo şirketinin kapılarını kapatmasına neden oldu.
Çünkü...
Reklam gelirlerinin yüzde 85’ini ele geçirdiler.
Kapılarını kapatmayanlar ise yeniden aralarında gruplaştılar ve sayıları azaldı.
Böylece GAFA, BIG TECH bilgilendirme hegemonyasıyla haberleşmeyi pençesi altına aldı.
Muazzam veri toplamak, depolanan bu verilerden algoritmalar yoluyla ve yapay zekâyla profiller oluşturuyor.
Profillerin her birinin “rafine bilgisi” ile kullanıcının bireysel özelliklerine göre yüz binlerce, belki milyonlarca kişiselleştirilmiş mesaj gönderme gücüne sahip.
Davranışları tespit ediyor, sınıflandırıyor, değerlendirilmesi sistematik veri araştırması, “veri madenciliği” yapıyor.
Yani...
“Profiller” böyle oluşuyor...
Bireylerin özgür iradeleri kişiye özgü mesajlarla saptırılıyor.
Artık...
Bir “karar destek mekanizması” değil, -neredeyse- “otomatik karar sistemi” oluşuyor.
SANDIK KORSANLIĞI
Bir önceki ABD Başkanlık seçimlerinde Trump’ın galibiyetinin üzerine “Rusya’dan dijital müdahale” gölgesi düşmüştü.
Brezilya Başkanı Bolsonaro ve bir önceki ABD Başkanı Trump... İkisinin de seçimleri üzerinde “dijital müdahale” soru işareti var.
Bu iddia ve soruşturmalar hâlâ sürüyor.
Brezilya’da Jair Bolsonaro’nun seçimi üzerinde de soru işaretleri var.
İngiltere’de Brexit oylaması zaten dijital müdahalenin sonucu olarak görülmekte.
Brexit “dijital müdahalenin sonucu...”
Cambridge Analytica şirketi tam bir skandal.
Bu şirket yıllar boyu milyonlarca Facebook kullanıcısının profilini stokladı ve sömürdü.
Seçmen iradesini etkilemekte kullandı.
Sonunda hedef haline geldi.
Kepenk indirmek zorunda kaldı.
5 yıldız hareketi dijital zaferle İtalyan meclisinde çoğunluğu aldı.
5 YILDIZ HAREKETİ
Siyaset uzmanı Guiliano di Empoli “Kaos Mühendisleri” adlı kitabında bu yeni nesil tehdidin bir örneğini anlatıyor; “5 yıldız hareketi...”
Yansıtayım:
İtalya’da dijital pazarlama uzmanı Gianroberto Casaleggio ve komedyen Beppe Grillo bir internet blogu kurdular.
Dijital pazarlama uzmanı Gianroberto Casaleggio ve komedyen Beppe Grillo‘un kurduğu 6 yıldız hareketi İtalyan meclisinde en büyük grubu oluşturdu.
5 yıldızlı “MOVIMENTO” hareketi bir parti değil.
Ama...
Seçim sonucu bu hareket “meclisin tek başına en büyük grubu” haline geldi.
Büyük başarı.
Tamamen GAFA’nın kullanılmasıyla sağlanan bir zafer.
Seçmene mesajları şöyleydi...
- AB kurumlarında vatandaşların doğrudan katılımı ve temsilini artıracak bir reform yapılmalı.
- AB politikaları üye ülkelere dayatılmamalı.
- Yasa dışı tüm göçmenler İtalya’dan sınır dışı edilmeli.
- Yerel ya da ulusal düzeyde bir kişi en fazla iki kez seçilmeli.
- Seçilmişlerin aşırı hakları ve ayrıcalıkları kaldırılmalı.
- Adli kayıtları bulunan politikacıların seçilmeleri yasaklanmalı
- Ekonomik krize, siyasetteki yozlaşma ve yolsuzluklara karşı kesin tavır konulmalı.
......................
Burada “seçimlerde kampanyayı yürütmek üzere başbakan adayı Luigi Di Malo’nun internet üzerinden yapılan oylamayla belirlendiğini” de belirteyim.
Ayrıca...
Bu hegemonyaya karşı Avrupa bulutu “Gaia-X” projesi hayata geçirildi.
Ancak...
Bu girişime de GAFA’nın dijital devleri dâhil oldu.
.................
Sonuç...
GAFA’nın, tüm dijital teknoloji devlerinin üzerinden önümüzdeki seçimlere de dijital müdahale kalkışımı olmayacağını kim söyleyebilir?
.................
(*) Agora: Antik Yunan şehirlerinde politik, dini, her türlü faaliyetin gerçekleştiği ve kamu binalarının sıralandığı,
halka açık geniş alan.
