Şair gözüyle ekonomi...
Ekonomide reform...
Zaten netameli bir dönemdeydik.
Kovid-19 salgını “tüy dikti.”
Makro ve mikro ekonomi rakamları, istatistikler, milli gelirde düşüş, Türkiye’nin döviz rezervlerinde azalmalar, ihracat ve ithalat göstergeleri, Dolar ve euro karşısında TL değerinin grafiği...
Bütün bunlar bilimsel tahlillerin figürleri.
Bir de insanlarımızın yaşamlarındaki yansımalara bakılmalı.
Fiyatlar, işsizlik, filenin doldurma ve faturaların ödenebilme sorunları...
Askıdaki ekmek...
Askıdaki bakkal veresiye hesapları...
Bunları göğüsleme psikolojisi biraz da “mizahla kafa bulmayı” gerektiriyor.
Şair Orhan Veli bakın ekonominin vurduğu insanlarımız için nasıl mizah yapmış...
BİR GARİP ŞAİR
Geçtiğimiz hafta şair Orhan Veli Kanık’ın 70. ölüm yıl dönümüydü.
Bu hafta sonu yazısında onu analım...
....................
Şinasi Baray, 1946 yılında, babasından kalma evin alt katındaki ahırı temizleyip meyhaneye çevirir. Ahırdan bozma olduğu için adını “ÜÇ NAL MEYHANESİ” koyar. Kapısı da kovboy filmlerindeki gibi kanatlıdır.
Mekânın müdavimleri, Ankara Lisesi’nden sınıf arkadaşı Orhan Veli, Cahit Sıtkı Tarancı, Melih Cevdet Anday, Sebahattin Eyüboğlu, Can Yücel gibi Türk edebiyatının dev isimleridir.
Karikatürist Ratip Tahir Burak, veresiye defterine bir karikatür çizer ve üzerine,
“İş dördüncü nalla bir ata kaldı, bir de meydana” yazar.
Bunu gören Orhan Veli, hemen altına “ÜÇ NAL’a gelen, dört nala gider” diye ekler.
ALKOL ZEHİRLENMESİ
Şair Orhan Veli, 10 Kasım 1950 günü Üç Nal meyhanesinden çıkar.
Giderken belediyenin açmış olduğu bir çukura düşer.
Ancak bu olayı önemsemez ve İstanbul’a döner.
14 Kasım’da bir arkadaşının evinde öğlen yemeği yerken fenalaşır. Cerrahpaşa Hastanesi’nde yanlış teşhisle “alkol zehirlenmesi” tedavisi uygulanır.
Gece yarısına doğru öldüğünde henüz 36 yaşındadır.
15 Kasım günü çıkan gazetelerde ve Ankara ve İstanbul radyolarının yanı sıra BBC, Amerika’nın Sesi, Paris ve Roma radyolarında aynı anda şair Orhan Veli’nin “alkol zehirlenme-sinden” öldüğü tüm dünyaya duyurulur.
BEYİN KANAMASI
İstanbul Savcı Yardımcısı Cahit Türesel bu ölüm nedenini şüpheli bulup otopsi yaptırır.
Otopside ölüm nedeninin “alkol zehirlenmesi” değil “beyin kanaması” olduğu saptanır.
Bu kanama da Ankara’da dört gün önce belediye çukuruna düştüğünde başını çarpmasından kaynaklıdır.
30 KURUŞ VE 1 ŞİİR
Orhan Veli’nin cebinden 30 kuruş para ile birlikte bir şiir çıkar...
Gene zorlu ekonomik koşulların vurduğu memleketim insanının dramını yansıtan mısralar:
“İstanbul’dan ayva da gelir, nar gelir,
Döndüm baktım, bir edalı yar gelir
Gelir desen dar gelir
Günaşırı alacaklılar gelir.
Anam anam,
Dayanamam,
bu iş bana zor gelir.”
AŞİYAN MEZARLIĞI’NDA
“Tarifsiz kederler içinde
Rumeli Hisarında oturmuş
Bir fakir Orhan Veli...”
Naaşı bu mısralardaki gibi Tevfik Fikret’in, Ahmet Hamdi Tanpınar, Tezer Özlü ve Attilâ İlhan’ın da yattığı Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’na defnedilir.
Mezarı için bir yardım kampanyası açılır.
Mezar projesini, “hayatının en acı projesi” olarak niteleyen Abidin Dino çizer.
Mimar Nevzat Kemal uygular.
Pembe renkli mezar taşını da Prof. Emin Barın yazar:
ORHAN VELİ
1914-1950
................
Not: Anonim satırlara teşekkürler...
