‘Paralı asker’ sektörü
Türkiye’de bir “özel savunma ve güvenlik şirketi”, son dönemde tartışmaların gündeminde.
İç siyaset polemiklerine girmeden -ki tavrım bellidir- dünyadaki “özel güvenlik ve savaş” şirketlerinde bir ufuk turu sunuyorum.
TARİH KADAR ESKİ
Kartaca, Roma’ya karşı büyük savaşında muazzam ordusuna “Yunan askerleri” de kiralamıştı.
Hititlilerle savaşında Mısır Firavunu Ramses II, Kuzey Afrika Krallığı Numidya’dan paralı askerler kiralamıştı.
Wagner’in kurucusu Utkin ve sonradan patronu olan, Putin’in yakını Prigozhin…
“Tarihin ironisi” diyerek 3 bin 500 yıl sonra günümüzde Numidya Krallığı’nın bulunduğu coğrafyadaki Libya’da başta Rus Wagner şirketinin paralı askerleri olmak üzere çeşitli şirketlerin kiralık askerlerinin savaştığına tanık oluyoruz.
…………………..
20.yüzyılın uzun bir süresinde içinde kiralık askerlerin bulunduğu Pandora kutusunun kapağı kapalıydı.
Ve sonra…
Bir Wagner savaşçısı...
NUSUR KATLİAMI
Yıl 2007…
Irak’taki Nusur Meydanı katliamıyla kan gövdeyi götürdü.
Dört ABD askeri otomatik silahlarla 17 Iraklı sivili öldürmüştü.
Müthiş bir tepki dalgası oluştu.
Soruşturma sonucu yapılan açıklamaya göre, “olayın faili dört asker, ABD’nin resmi askerleri değildi. Amerikan Güvenlik Şirketi Blackwater’ın kiralık savaşçılarıydı.”
Böylece hepimiz Blackwater’la tanıştık.
Blackwater personeli, Mart 2004’te Irak’ın Ramadi kentine vardığında Amerikalı bir diplomat olan Paul Bremer’e eşlik ediyor.
Paralı asker şirketleri gerçeğiyle burun buruna geldik.
Biraz daha derinine inilince, bu şirketin kiralık askerleriyle Bağdat’taki bütün diplomatik misyonların bulunduğu “yeşil bölgenin” de korunduğu anlaşıldı.
“Vay canına” dedik.
Dahası var.
Bu dört kiralık askere Amerikan askeri mahkemesi “30’ar yıl hapis” cezası verdi.
Sonra cezalar kademeli olarak indirildi.
2020 yılında ise dönemin ABD Başkanı Trump, bir kararname yayımlayarak dördünü de affetti.
Bu af artık Blackewater’ın ABD devletine “gölge ordu” hizmeti verdiğinin tartışılmaz kanıtıydı.
Blackwater 1997’de eski deniz subayı Eric Dean Prince tarafından Kuzey Carolina’da kurulmuştu.
Blacwater’ın kurucularından Alfred Clark ve Erik Prince…
SAVAŞLARI ÖZELLEŞTİRMEK
Blackwater artık dünyanın en büyüğü.
Web siteleri ve sayfalarına sahip…
Yıllardır o sitelerinde “paralı asker ilanlarıyla” savaşçı topluyor, eğitiyor.
Dünyanın pek çok ülkesinde denetimi ve şeffaflığı olmayan hizmet veriyor.
İdeolojik bağlılığı, vatanseverlik veya bayrak, millet tutkusu olmayan, sadece gönderildiği ülkede para karşılığı savaşan unsurlar.
Blackwater New York borsasında hisse senetleri alınıp satılan dev bir şirket.
Yani “kiralık piyon” olmaktan çıkmış.
Irak ve Afgan savaşında Amerika’nın “sözleşmeli düzenli kuvvetleri” sırasıyla sadece yüzde 50 ve yüzde 70’ti.
Başta Wagner çok sayıda aynı tür hizmet veren kiralık savaşçı şirketler hizmet veriyordu.
Bu şirketlerin sayısı 54’ü bulmuştu.
Bazı yazarlara göre onlar artık “savaşların modern yüzü…” Elbette şeffaf ve hesap verebilirlikleri düzenlenirse bölgelere istikrar getirebilirler.
Hatta…
Birleşmiş Milletler kuvvetleri olarak kullanılabilirler.
Onları “savaş müteahhitleri” diye de adlandırıyorlar.
RUSYA’NIN WAGNER’İ
Bu süreçte Rusya’nın Wagner’i de ortaya çıktı.
Rus Gizli Servisi’nde görev yapan Utkin tarafından kurulmuştu.
“Wagner” onun gizli servisteki kod adıydı.
Putin’in çok yakını Prigozhin sonradan devreye girdi ve işin patronu oldu.
Wagner, Ukrayna’nın yanı sıra en az sekiz ülkede savaş hizmeti veriyor.
Önceleri savaşçı ihtiyacını kırsalda yaşayan eski gazilerden sağladı.
Giderek uluslararası insan kaynakları buldu.
En son sayıları 35-50 bin diye ifade edilen mahkûmu yüksek aylık ücret, -ölürse- ailesine tazminat, maaş ve altı ay sonra af vaadiyle hapishanelerden topladı.
Bunlar kontrolü zor, eğitilmeleri mümkün olmayan, ipten, kazıktan kurtulma bir güruh.
Oysa…
Özel askeri şirketler kendilerine ileriye dönük, sofistike hedefler koymuş bulunuyorlar.
“Kara, hava, deniz, uzay, uydu” olarak beş savaş alanında ileri teknolojiye de yöneliyor ve yatırım yapıyorlar.
İleride silahlı uyduları kullanma projeleri var.
Suudi Arabistan’ı koruyan Vinnell şirketi.
VINNEL ASKERLERİ
Üçüncü bir dev daha adını duyurmakta.
Adı Vinnell…
Suudi Arabistan’a hizmet veriyor.
Gene Amerika’yla bağlantılı ama yerel görünüyor.
Trump’ın, Suudi Arabistan gezisinde “Kral, seni biz koruyoruz, biz olmasak sen o koltukta iki hafta oturamazsın” söyleminin arkasındaki unsurlardan biri de bu Vinnell.
Suudi Arabistan bu şirketi sadece dâhili korumada değil, sınırların ötesinde de kullanıyor.
Yemen, Mısır, Libya’da…
……………….
Sadece devletler değil uluslararası mega şirketler de bu paralı asker şirketlerinden hizmet alıyor.
Petrol ve gaz sahalarında, değerli maden alanlarında, lojistik, ulaştırma, tedarik hatta istihbarat için çok farklı sahalarda bu şirketlere ihtiyaçları oluyor.
Yani sadece savaşlarda değil “istihbarat, uydu desteği, lojistik, eğitim ve harekât planlamasına” kadar çok geniş bir spektrumda bu şirketler bir ağ oluşturmuş durumda.
………………
Sonuç…
Yazının başında belirttiğim gibi, iç siyaset polemiğine girmek istemiyorum ancak Türkiye’nin de şeffaf, denetlenebilir, milli çıkarlar için yararlanılabilecek, zaman zaman sınır ötesinde kullanılmaları halinde Türkiye’ye sorumluluk yüklemeyecek “gölge unsurlar” için dünya trendini dikkate almasında fayda var.
……………….
Not: Bu yazıda Yusuf Alabarda’nın Özel Askeri Şirketler-Fikir Turu değerli makalesinden, Independent’tan, Sean McFate’in “Paralı Askerler ve Savaş- Bugünün Özel Ordularını Anlamak” çalışmasından, BBC’den, araştırmacı Muhammed Arabi’den de yararlandım.
