Mutasyona ‘erken uyarı’
Uğur Şahin ve Özlem Türeci’den bir hamle daha… BioNTech Pfizer’ın “mRNA” aşısından sonra şimdi de Londra merkezli yapay zekâ girişimi InstaDeep’le tehlikeli koronavirüs varyantlarını önceden tespit eden bir “erken uyarı sistemi” oluşturdu.
Tıpkı -depremi önceden haber veren- erken uyarı alarmı gibi…
InstaDeep geliştirdiği “yapay zekâ tabanlı programla” son derece bulaşıcı Omicron türü dâhil, endişe verici varyantların yüzde 90’ınından fazlasını belirledi.
KANITLANDI
BioNTech’le birlikte yaptıkları “erken uyarı” sonuçlarının gerçekliği kanıtlanmış bulunuyor.
Bu çalışma yeni varyantların risklerini saptamanın ötesinde -neredeyse- gelişmesini de “gerçek zamanlı” izleyebiliyor.
Örneğin…
İki şirketin oluşturduğu bu çalışma 2021’in sonlarında Omicron’u Dünya Sağlık Örgütü tarafından “endişe verici bir değişken” olarak ilanından üç gün önce saptamış ve kırmızı bayrakla işaretlemiş…
Daha geriye gidelim.
2021 kışında Güney İngiltere’de hızla yayılan Alfa varyantı da DSÖ’nün resmi olarak belirlemesinden 65 gün önce işaretlemiş.
10 BİNDEN FAZLA VARYANT
InstaDeep’in kurucu ortağı ve CEO’su Karim Beguir “Her hafta 10 binden fazla yeni varyant dizisi keşfediyoruz” dedi.
Bunun yararını şöyle açıkladı:
“İlk kez, yüksek riskli varyantlar önceden tespit edilebiliyor ve aylarca değerli zaman tasarrufu sağlanıyor.”
Aslında mutasyonların çoğu “zararsız” ancak genetik diziliminde küçük bir değişiklik bile Alfa, Delta ve Omicron gibi daha bulaşıcı varyantlara dönüşebiliyor.
BioNTech/InstaDeep programı “küresel dizi depolarını” kullanarak yüz binlerce kayıtlı virüs varyantını tarayabiliyor ve her bir varyantın “uzunluğunu, uygunluğunu, yayılma potansiyelini, bağışıklıktan kaçış özelliklerini” analiz ediyor.
Sonra bunlar için risk puanlaması yapıyor.
“Küresel sağlığı etkileyen” yüksek risk puanları “kırmızı bayrakla” gösteriliyor.
Bu erken alarm çalışmaları bilim adamlarına ve biyoteknoloji firmalarına “aşılarını uyarlamaları” için zaman kazandıracak.
BioNTech’in mRNA tabanlı Omicron aşısının marta kadar piyasaya arz için hazır olacağının açıklanması da bu erken alarm sonucu.
……………..
Bu yazıda dünkü Financial Times Gazetesi’nden de yararlandım.
Aşı olmayandan vergi
Kanada’nın Québec eyaleti Başbakanı François Legault “tıbbi bir neden olmaksızın Kovid-19’a karşı aşı olmayı reddeden yetişkinlerden vergi alınacağını” açıkladı.
Başbakan “Québec’lilerin aşı olmayan yüzde 10’u aşılanmış olan yüzde 90’a zarar vermemelidir” görüşünde.
Gerekçesi şöyle…
“Aşılanmamış yetişkinler Québec nüfusunun sadece yüzde 10’u ama yoğun bakımdakilerin yüzde 50’sini oluşturuyorlar.
Hastaneleri tıkayan aşılanmamış bu azınlığa karşı toplumda tepki var. Bedelini ödemeliler.”
Başbakan ayrıca “Québec’teki alkol ve esrar satan dükkânlar gibi zorunlu olmayan işletmelerin aşılı olmayanlara kapatılacağını” da açıkladı.
Öte yandan…
Bu vergi “tıbbi nedenlerle aşı olamayanlara uygulanmayacak.”
AŞI OLMAYANLARA YAPTIRIMLAR
Aşı olmaya direnç gösterenlere yaptırımlar ağırlaşmakta.
Örneğin…
Avusturya ve İtalya’da “50 yaşın üzerindekiler için aşı zorunlu hale” getirildi.
Singapur’da aşı olmayı reddeden Kovid-19 hastalarının tıbbi masraflarını devlet karşılamıyor.
Sokağa çıkma yasakları yeniden uygulanmaya başladı.
Kanada’nın Québec Eyaleti Başbakanı François Legault “aşı olmaya direnenlerden vergi alınacağını” açıkladı.
Özellikle Omicron dalgasının inişe geçmesi beklenen ilkbahar aylarına kadar yaptırım ve önlem vidaları sıkıştırılmakta.
……………..
Öte yandan, oyları nispeten düşük olan marjinal muhalefet partileri bu yaptırımlara karşı çıkarak oylarını artırma peşinde.
“Özgürlüğe ve kişi haklarına müdahale” gerekçesiyle yaptırımları iptal davları da açılmakta.
……………..
Ekonomileri gelişme halindeki ülkeler ile yoksul ülkeler yeterli aşı bulamamak nedeniyle “aşı adaletsizliğinden” yakınırken ve her gün on binlerce insanını kaybederken, gelişmiş ülkelerde aşı karşıtlığı düşündürücü…
……………..
Bu yazıda dünkü Le Monde Gazetesi’nden der yararlandım.
