Küresel gıda alarmı
FAO (BM Gıda ve Tarım Örgütü) alarm veriyor. “Ukrayna savaşı nedeniyle küresel gıda krizi kapıda…”
Ukrayna ve Rusya küresel buğday üretiminin yüzde 30’unu temsil ediyor.
Tüm dünya ihracatının da 3’te 1’i bu iki ülkeden…
Özellikle -aralarında Türkiye’nin de olduğu- Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri etkileneceklerin ilk sıralarında.
Ukrayna’dan ihracat tedarik zinciri savaş nedeniyle kesintiye uğradı.
Karadeniz’deki liman tesislerinde tüm ihracat operasyonları askıya alındı.
2021 hasadı buğday mahsulünün yarıya yakının çıkışı engellenmiş durumda. (Diğer yarısı zaten sevk edilmişti.)
…………….
2022 buğday mahsulü için ekimi geçen sonbaharda yapılmıştı.
Diğer hububatın da yakında ekilmesi gerekiyor.
Ama…
Ukrayna’da savaş sürerse hasat ve nakliye mümkün görünmüyor.
……………..
Chicago Ticaret Kurulu buğday fiyatlarını yüzde 50 artışla “kile” başına yaklaşık 13 ABD dolarına yükseltti.
Benzeri görülmemiş bir artış…
PİDEYE ETKİSİ
Türkiye’deki ekmek ve unlu mamullere etkisi önümüzdeki aylarda görülebilir.
Ama…
Şimdiden psikolojik rüzgârı hissedildi.
“Küçülen ramazan pideleri” bir işaret.
………..
Gelişmiş ülkelerde gıda harcamaları “hane gelirinin” yüzde 10’u dolaylarında.
O nedenle, halkın bütçesinde fazla baskı yaratmadan emilebilir.
Buna karşılık, gelişme halindeki ülkelerde, gıda harcamaları hane halkı gelirinin -en az- yüzde 40’ını oluşturuyor.
Artan kira giderleriyle birlikte buğday ve diğer tahıl giderleri, ayçiçeği yağı etiketlerindeki jet artış can acıtıcı olacak.
Buna petrol ve doğal gaz fiyatlarında artışı da ekleyin.
“The Conversation” da “10 yıl önce de benzeri fiyat artışları üzerine Mısır, Meksika, Pakistan ve diğer bazı gelişme halindeki ülkelerde protesto için halkın sokaklara döküldüğüne” işaret ediyor.
…………..
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında emtia piyasalarında “arz şoku” yaşanmakta.
Rusya’nın da ihracatta frene basmasının şok nedenlerinden birinin olduğu belirtilmekte.
G7 tarım bakanlarının savunduğu gibi, diğer ülkeler “gıda ürünleri ihracatına yasak koyarlarsa” ve Rusya da gene frene basarsa küresel gıda krizi daha da derinleşir.
GÜBRE SORUNU
FAO’nun baş ekonomisti Maximo Torero “buğday
ve arpa fiyatlarının şubat ayında 3’te 1, ayçiçeği yağı fiyatının yüzde 60’dan fazla arttığını” söyledi.
Ve…
Bir diğer önemli olumsuz gelişmeyi de vurguladı.
“Potasyum, fosfat ve azot içeren gübrelerin üretim fiyatı, -artan enerji fiyatları nedeniyle geçen yıl zaten yüzde 300 yükselmişti.
Şimdi… Gübre krizi de kapıyı çalıyor…”
Jetleyen gübre fiyatlarının etkisi yakında görülecek.
Bir sonraki hasat veriminin çok düşük olması bekleniyor.
GÜBRE KRALI
Melnichenko bir Rus milyarder.
Belarus’ta doğmuş.
Annesi Ukraynalı, babası Rus.
Rusya’nın en büyük gübre üreticilerinden EuroChem ve Rusya’nın en büyük kömür üreticisi SUFK’in kurucusudur.
Dünya gübre üretiminin yüzde 13’ü Rusya’da.
Yaptırımlar gübreyi de kapsarsa gıda krizi katlanarak artabilir.
Ayrıca Ukrayna’nın da önemli bir potasyum, fosfat ve azot içeren gübre üreticisi ve ihracatçısı olduğunu da belirteyim.
Melnichenko yönetim merkezini İsviçre’ye taşımıştı.
Rusya’nın yanı sıra Litvanya, Belçika, Brezilya ve Kazakistan’da da gübre üretim tesisleri var.
Monako’da yaşıyor.
Başka pasaportlara da sahip.
Ancak…
24 Şubat’ta Putin’in Moskova’ya davet ettiği “Rusya’nın en zengin iş adamlarıyla birlikte o da Kremlin’deki toplantıya” katılmıştı.
Bu nedenle, hakkında “yaptırım” kararı verilen oligarklar listesinde yer aldı.
FORBES dergisinde servetinin18 milyar dolar olduğu yazılı.
Rusya’nın 8’inci en zengini.
………………
Melnichenko o toplantıda yer alan oligarklardan Mikhail Friedman, Pyotr Aven ve Oleg Deripaska ile birlikte -Putin’in 24 Şubat’ta işgal emrini vermesi üzerine- defalarca “işgalin durması ve barış çağrısında” bulundular.
Ayrıca…
Melnichenko gübre ve kömür şirketlerinin yönetiminden çekildiğini de açıkladı.
Ama gene de…
Geçen hafta İtalyan polisi Melnichenko’nun 578 milyon dolar değerinde olan 143 metrelik dünyanın en uzun yelkenli yatına el koydu.
Melnichenko Monako’da da değerli mülklere sahip.
Yaptırımlara karşı yargıya başvuruyor.
