Katar’da Dünya Kupası
Pazar günü Katar’da Futbol Dünya Kupası karşılaşmaları başlıyor.
Hava fotoğraflarına ve videolarına bakarak harika tesisler yapıldığı apaçık görülmekte.
Gerçi hâlâ bazılarında -son dokunuşları gerektiren- inşaatlar sürüyor ama daha önceki Dünya Kupası’nın düzenlediği Rusya’da da böyle olmuştu.
Dünya Kupası sadece bir Dünya Kupası değildir.
Bir ülkenin, bir bölgenin dünya jeopolitiğinde, itibar grafiğinde, ekonomide öne çıkmasını sağlar.
Katar bunun için 200 milyar dolar harcadı.
…………………..
Ancak…
Gene de tartışmalı bir organizasyon.
Şöyle ki…
Katar kadar küçük bir ülkede ilk kez Dünya Kupası maçları oynanıyor.
Bu tercihin nedeni için FIFA yöneticilerine “rüşvet” iddiaları yıllardır konuşulmakta.
Katar’ın altyapısını tamamlamak ve spor tesislerini yapmak için yoğun inşaat çalışmasında “6 bin 500 göçmen işçinin öldüğü” yolundaki iddialar da bu kupa üzerine gölgeler düşürüyor. Yani sadece parasal maliyet değil insani maliyet de yüksek. (Bu rakam tartışmalı. Katar, “sadece 3 işçinin yaşamını yitirdiğini” savunuyor)
Uluslararası Af Örgütü’ne göre, göçmen işçilerin bazıları “zorla çalıştırıldılar.”
Onlar “modern zaman köleliği” anlamına gelen çalışma koşullarına -bir anlamda- prangalanmışlar; “kesintisiz ve izinsiz uzun çalışma saatleri, iş değiştirme ve Katar’ı terk etme yasakları, ücretlerin uzun süre sonraya bırakılarak çalışmaya zorlanmaları, işe almada komisyon ödemeleri, aşırı kalabalık işçi yatakhaneleri” gibi…
Buna, tahammülü zor, yüksek sıcaklıkların yaşandığı yaz aylarında çalışmanın getirdiği zorlukları da ekleyin.
Statların ve altyapının inşaatlarında 6500 göçmen işçinin ölmesini kınayan dünya basınından bir çizim. Ancak Katar yönetimi bu iddiayı yalanlıyor, “Sadece 3 işçi yaşamını yitirdi” açıklamasında bulunuyor.
PROTESTOLAR
Katar’da yaygın “homofobi” olduğu söylenebilir.
Aslında şeriata göre eşcinsellik cezası ölüm ama bugüne kadar uygulanmamış.
Daha önceki Dünya Kupası’nın yapıldığı Rusya’da da rejim LGBTQ karşıtıydı.
Böylece üst üste iki Dünya Kupası’nın üzerinde aynı “cinsel tavrın” soru işareti düşündürücü.
Katar’ın Dünya Kupası Büyükelçisi ve eski Katar Milli Takımı oyuncusu Halit Salman Alman yayıncı ZDF’ye verdiği bir röportajda, “eşcinsel olmanın manevi bir zarar ve akılda hasar olduğunu” söyledi.
Büyük olasılıkla ABD Milli Takımı göğsünde bir protesto armasıyla sahaya çıkacak.
Başka ülkelerin takımlarından da maç öncesi protesto gösterileri olasılığına işaret edilmekte.
Tribünlerde de protesto gösterilerinin gerçekleşmesi halinde Katar güvenlik güçlerinin ne yapacağı henüz belirsiz.
Zaten “tribünde yetersiz seyircinin olmaması ihtimali” konuşulmakta.
Hatta…
“Katar yönetiminin Pakistanlı ya da bazı az gelişmiş ülkelerin vatandaşlarından ücretli taraftar devşirdiği” yaygın.
Ama…
Kanıtlanmış değil.
İÇKİ SORUNU
Katar’da açıkta içki yasak.
Ama…
Otellerde istediğiniz kadar içki servisi yapılmakta.
Bununla beraber, gene de ciddi bir sorun var.
Budweiser birası yıllardır Dünya Kupaları için FIFA’nın sponsoru.
FIFA’ya büyük paralar ödüyor.
Anlaşmaya göre, “maçların yapılacağı stadyumların dışında Budweiser çadırları kurulmuştu. Taraftarlar orada bira içip stada girebileceklerdi.”
Ancak son anda yukarılardan bir emir geldi.
“Budweiser çadırları sökülsün, statlardan uzaklaştırılsın, tenha yerlere kurulsun…”
Anlaşmaya aykırı da olsa itirazın hiçbir faydası yoktu çünkü emir büyük yerdendi; Katar Emiri’nin kardeşi ve turnuvanın günlük planlamasında en aktif olan mensubu Şeyh Casım bin Hamad bin Halife el Tani’den…
Ayrıca…
Sadece bira değil otellerde taraftarlar istediği kadar başka alkoller de alıp statlara gelebilecekler.
Ancak sarhoşluğun yasak olduğunu belirteyim.
Her spor karşılaşması gene de dünyaya sunulan bir demet çiçektir.
KATAR’DA KADIN HAKLARI
Katar’da kadın turistler genelde güvendedir.
Giysilerinde nispeten rahattırlar.
Başörtüsü takma zorunluğu yoktur.
Ancak gene de şort gibi, aşırı mini etek gibi giysilerle dolaşmaları, stada gelmeleri tavsiye edilmiyor.
Katarlı kadınlar bölgedeki diğer ülkelere göre nispeten özgürlüğe sahip olsalar da bağımsızlıklarını kısıtlayan baskıcı, kültürel ve yasal bir ortamdalar.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre, “bir tür vesayet sistemi” yürürlükte.
Kadınlar “evlenmeleri, okumaları için aile reisinin iznini almalılar. Evlendikten sonra da yurt dışına seyahatleri, belirli işlerde çalışmaları, çocuğun birincil vasisi olmaları, cinsel sağlık ve üreme hizmetlerine erişmelerinde eşinin iznini almalılar.”
Biraz rahatsız edici ama The Athletic şöyle bir uyarıda bulunuyor.
“Katar’da saldırıya uğrayan kadınlar evlilik dışı seks yapmaktan yargılanabilirler.
Bu nedenle, Dünya Kupası’na katılan kadın taraftarların Katar’dayken cinsel saldırıya uğramaları halinde başvuru imkânları çok az… (Katar yönetimi bunu doğrulamıyor.)”
………………..
Son olarak, Katar’a Dünya Kupası için giden bilet sahipleri standart vizelerin dışında onaylı “Hayya Kart” alacaklardır.
Kart, maçlara katılmak için de gereklidir.
Katar’da sarhoşluk yasaktır.
Giysiler muhafazakâr olmalı, dizler ve omuzlar örtülmelidir.
…………………..
Bu yazıda New York Times, Washington Post, Brobible.com gibi yayınlardan da yararlandım.
