Çariçe Catherina
Ukrayna Kuvvetleri Herson’a ilerlerken, bu liman kentinin kukla yöneticileri Prens Potemkin’in kemiklerini anıt mezarından çıkartıp Dnipro Nehri’nin doğusuna kaçırdılar.
Potemkin Ruslar için tarihi önemde bir şahsiyettir.
Çarlık döneminde mezarı Ruslar için bir haç gibi ziyaret yeriydi.
……………….
Hafta sonu yazısının “bir ölü prensin kemikleri” olacağını sanmayın.
Tam tersine, tarihin en büyük aşklarından birini anlatacağım.
Potemkin, Kırım’ı Osmanlı’dan alan Rus ordularının komutanıydı.
Adı bizim Baltacı Osman Paşa’yla da anılan Çariçe Catherina’nın sevgilisiydi.
Bu “büyük aşk hikâyesini” Rusya’nın imparatorluk tarihine paralel olarak anlatıyorum.
Büyük Çariçe Catherina Alman kökenli bir prensesti.
1729’da Sophie adıyla dünyaya gelmişti.
Çariçe Elisabeth’in yeğeni Petro için yaptığı çöpçatanlık sonucu Sophie Rusya’ya geldi.
16 yaşındayken tahtın vârisi Petro’yla evlendi.
Ortodoksluğa geçti, Catherina adını aldı.
Çok zekiydi, kısa zamanda saray entrikaları düzenleyecek kadar Rusça öğrenmişti.
Petro aynı Genç Osman gibi “orduyu ıslah etmek istemesi” nedeniyle çok düşman edinmişti.
Tahtta çok az süre kalabildi.
Çar’ı deviren komplonun başında Çariçe Catherina vardı.
Rusya’nın başına ikinci Catherina “Çariçe” olarak geçti.
Ülkeyi 34 yıl yönetti.
Büyük başarılara imza attı.
Rusya topraklarını genişleterek adeta bir kıta büyüklüğünde imparatorluk oluşturdu.
Çariçe Catherina sanat âşığıydı.
Efsane sanat koleksiyonlarına sahipti.
Kız çocuklarının daha eğitimli ve kültürlü olmaları için onlara sanat okulları açtırmıştı.
Bilime önem verirdi.
Çiçek hastalığı yayılırken asiller “aşıya” karşı tavır almışlardı.
Halkta da tereddütler vardı.
Çariçe bir gece gizlice kendine, sevgilisine ve oğluna çiçek aşısı yaptırmıştı.
Sonra da “aşının işe yaradığını” halka ilan etmişti.
Yüzü Avrupa’ya dönük bir aydınlanmacıydı.
Ülkede köleliği ve işkenceyi yasaklamıştı.
İlginçtir ki kendisinden sonrası için tahta torunu Alexander’e layık görmüştü.
Eğer oğlu Paul’e geçerse “tüm yaptıklarının yıkılacağını” yazmıştı.
Nitekim ölümünün ardından oğlu Çar olmuş.
İlk icraat olarak “kadınların tahta geçmesini yasaklamıştı.”
Ancak…
Çok geçmeden tahttan indirilmiş, öldürülmüş ve yerine Catherina’nın öngördüğü torunu Alexander getirilmişti.
ENTELEKTÜEL VE DİŞİ
Catherina II (büyük) Voltaire ve Diderot ile mektuplaşıyordu. Aydınlanma akımıyla içli dışlıydı.
Her sabah 6’da kalkarak saatlerce yazardı.
Yazmak Çariçe Catherina için bir tutkuydu.
Oxford İngilizce sözlüğüne göre bu tutkunun adı “Grafomania…”
“Yazma çılgınlığı” anlamına geliyor.
Ancak “o sıradan bir Grafomaniac” değildi.
Kendi dönemi boyunca 176 kararname yazdı ve yayımladı.
1162 diplomatik nota ve mektuba da imza attı.
Yasa kodları 250 sayfayı oluşturuyordu.
Bu rakamlar 18’inci yüzyılın diğer büyüğü olan Çar I. Petro’nun 43 yıllık saltanatından daha fazlaydı.
Kraliçe Catherina’nın “yazarak düşündüğü” söylenir. (Aynı özelliğin Bülent Ecevit’te de olduğunu kendisinden duymuştum.)
ÇAPKIN ÇARİÇE
Catherina, Çar Petro’yla evliyken ilk sevgilisi Rus subayı Sergei Saltykov’du.
Petro’nun iktidarsızlığı rivayet edilir.
Oğulları ve tahtın vârisi Paul I’in aslında bu sevgilisinden olduğu söyleniyordu.
Sonraki sevgilisi imparatorluk sarayından Polonyalı asilzade Stanislaw Poniatowski oldu.
Catherina’nın bir sonraki çocuğu Anna’nın da bu asilzadenin kızı olduğuna inanılır.
Bir diğer sevgilisi Kont Grigory Orlov’du.
Kocasını tahttan indiren entrikada en büyük yardımcısı Orlov oldu.
FİL GİBİ CİNSEL GÜÇ
Gelelim en büyük aşkı -kemikleri mezarından alınan- Potemkin’e…
Potemkin, yoksul bir asil ailenin çocuğu olarak büyüdü.
Moskova Üniversitesi’nde okudu.
Catherina’nın dikkatini ilk olarak seçkin “Atlı Muhafızlar Alayının” muhafızıyken çekti.
Saray darbesine Potemkin de katkıda bulundu.
Kısa sürede yükseldi, önemli bir askeri lider oldu.
Potemkin, Catherina’dan 10 yaş küçüktü.
Bir gözünü savaşta yitirmişti.
İngiliz tarihçi Montefioro’ya göre Potemkin “fil gücünde cinsel donanıma” sahipti.
Romantik buluşmaları çoğunlukla St. Petersburg’daki kışlık sarayın bodrum katındaki buhar banyosunda oluyordu.
Birbirlerinden ayrılamaz hale gelmişlerdi.
Catherina ona “altın sülün” ve “ikiz ruh” adını vermişti.
“Seni her zaman tüm ruhumla seviyorum” diyordu.
Aşklarında şehvet önemli rol oynasa da ilişkileri aynı zamanda akıl eksenliydi.
Çünkü Catherina, Potemkin’in politik ve askeri yeteneklerine hayrandı.
Potemkin Saray’da o kadar çok güçlenmişti ki artık “gölge Çar” diye anılıyordu.
“Gizlice nikâhlandıkları” bile söylentiler arasındaydı.
İkisinin ittifakı ve ortak hırsı tarihte emsalsizdi.
Bu yoğun aşk iki yıl sürdü.
Sonrasında “Catherina’ya yeni sevgililerini Potemkin’in seçtiği” söylenir.
Ama…
Potemkin ve Catherina hayatlarının sonuna kadar gene de en büyük dost oldular ve iş birlikleri sürdü.
Aralarındaki mektuplar Harvard Üniversitesi kütüphanesinde bulunuyor.
Çariçe ona “Seni son görüşümden bu yana 100 yıl geçti” diye yazmış.
Bir başka mektubundan da birkaç satır:
“Kıymetli sevgilim, taşlı bir ip alıp bütün kavgalarımızın boyunlarına bağladım ve sonra onu buzdaki bir deliğe attım…”
Catherina, Potemkin’e başka isimler de takmış: “Hint horozu, tavus kuşu, egzotik erkek kedi, kaplan, sazlıklardaki aslan…”
……………………
Geçtiğimiz günlerde mezarından alınan Potemkin’in kemikleri nereye götürüldü belli değil.
Hepsi siyah bir çantada ve her kemik ayrı ayrı numaralanmış durumda…
Çünkü…
Daha önce de Potemkin’in kemikleri mezarından çıkıp taşınmıştı.
Önce…
Catherina’nın oğlu Paul I tarafından.
Sonra Bolşevik devriminde…
Kemiklerin Potemkin’e ait olduğunun işareti olarak kafatasına üç delik açılmıştı.
Bu sonuncusu…
Potemkin, Putin’in hayran olduğu büyük Catherina ve onun büyük komutanı olarak önemli bir simge…
Rusya İmparatorluğu ihtirasını temsil ediyor.
