Aşıda umut piramidi
Türkiye’de de Kovid-19’a karşı aşı -nihayet- başlıyor.
Aşı yapılacak öncelikli gruplar açıklandı.
“MHRS” veya “e-devlet”ten öğrenilebilir.
Çin aşısının etkisiyle ilgili olarak Endonezya’da, Brezilya’da “faz 3” sonuçları değişik.
Yüzde 50, yüzde 77 gibi rakamlar var.
Bu da kafaları karıştırıyor.
Devlet de tam bir açıklama yapmamış olduğu için olumsuz söylemler uçuşmakta.
Oysa...
Durum şöyle...
Bu yüzde 50 ya da yüzde 77 gibi
oranlar hastalığın “çok hafif” ve “hafif” seyirleri için...
Yani...
Çok hafif “hiç semptom göstermemek” durumu.
“Hafif” ise belli belirsiz semptomlar hissedilmesi.
Ayakta ya da evde geçirilen süreç için bu oranlar.
Öte yandan, “orta” ve “ciddi” durumlarda koruma oranı yüzde yüz.
Yani...
Hastaneye yatmak “orta” ve yoğun bakıma alınmak “ciddi” durumlar için kullanılan deyimler...
Çok küçük istisnalar dışında o ihtimaller yok.
Bu oranlar dün Ege Üniversitesi Profesörü Nuri Zafer Kurugöl ve Sağlık Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Kemalettin Aydın tarafından net bir şekilde açıklandı.
Dileriz ki Bilim Kurulu ve Sağlık Bakanlığı da aynı açıklamaları yapsınlar.
Uygulanacak olan Çin/Sinovac aşısı “geleneksel aşı yöntemleriyle” oluşturuldu.
Bu yüzden yan etkiler riski “yok” gibi.
Buna karşılık, daha önce hiç denenmemiş laboratuvar ürünü yeni nesil aşılar -hiç dilemeyiz ama- birkaç yıl sonra yan etkiler gösterme riskine sahip.
Not: Umut piramidi grafiği Mehmet Akif Ersoy’un Habertürk’teki programından.
EN İYİ KOVİD-19 AŞILARI
New York Times gazetesinin Sağlık ve Bilim Masası “Dünyanın en iyi Kovid-19 aşıları hakkında bilmeniz gerekenler” başlıklı bir araştırmaya imza attı.
Önce...
Araştırmadaki başlangıca işaret edeyim.
Sağlık ve Bilim Masası “dünya bilim adamlarının rekor hızla düzinelerce Kovid-19 aşısı geliştirdiklerini” vurguluyor.
Bu büyük insanlık hizmeti için bilim adamlarını kutluyoruz.
Bilim adamları genetik bilimi yöntemleriyle aşılar üreterek “kanser tedavisi dâhil tıp tarihinde yeni bir çağ başlatıyorlar.”
..................
İşte New York Times’ın yayımladığı, Kovid-19 aşıları hakkında bilmemiz gerekenler...
PFİZER-BİONTECH
Etkinlik: % 95
Doz: 2 doz, 3 hafta arayla
Depolama: Dondurucuda yalnızca 94°F’de saklama (70°C)
Bu, ABD’de acil durum izni alan ilk Kovid-19 aşısıydı.
Diğer birçok ülkede de yeşil ışık yakıldı. Virüsten gelen hastalığa karşı güçlü koruma sağlar. Aşının ciddi sağlık yan etkileri yok, ancak bazı insanlarda yorgunluk, ateş ve kas ağrıları görüldü. (Bu aşıyı üretenlerin Türk insanı olması gururumuzdur.)
MODERNA
Etkinlik: % 94.5
Doz: 2 doz, 4 hafta arayla
Depolama: Buzdolabında 30 gün, 4°F’de (20°C) 6 ay
Moderna’nın aşısı, Pfizer’inki gibi, Kovid-19’a karşı müthiş koruma sağlıyor. Bazen hafif yan etkileri olabiliyor. Ancak Pfizer’in aşısından farklı olarak Moderna’nın ultra soğuk ortamlarda depolanması gerekmediğinden, daha küçük klinikler ve uzak alanlar için daha uygun.
JOHNSON & JOHNSON
Etkinlik: Bilinmiyor
Doz: 1 doz
Saklama: 4°F’de (20°C) 2 yıla kadar dondurulmuş ve 3 aya kadar buzdolabında
Johnson & Johnson aşısının bu ay geç aşama klinik denemesinin sonuçlarının yayımlanması bekleniyor. Aşı iyi çalışıyorsa, iki yerine tek dozda verildiği için ABD’de aşıların hızı üzerinde büyük bir etkisi olabilir.
RUSYA/SPUTNİK V
Etkinlik: % 91.4
Doz: 2 doz, 3 hafta arayla
Depolama: Dondurucu depolama
Rusya Sağlık Bakanlığı’nın bir parçası olan Gamaleya Araştırma Enstitüsü, Sputnik V aşısının % 91.4’lük bir etkinlik oranına sahip olduğunu söyledi. Ülke, son aşama denemelerinden elde edilen verileri henüz kamuya açıklamamış olmasına rağmen, toplu aşılama kampanyasını başlattı. Sputnik V şu anda Rusya’nın yanı sıra Arjantin, Beyaz Rusya ve diğer ülkelerde de dağıtılmakta.
OXFORD-ASTRAZENECA
Etkinlik: Doza bağlı olarak % 62-90
Doz: 2 doz, 4 hafta arayla
Depolama: Buzdolabında en az 6 ay stabildir.
Şimdiye kadar İngiltere, Hindistan ve diğer bazı ülkelerde izin verilen bu aşı, ucuz ve kolayca saklanabiliyor.
Bu özelliği nedeniyle dünyada çoğu ülkede koruyucu olabileceğine dair umutları artırmakta. Bununla beraber, bazı bilim insanları, etkinliğinin “başlangıç dozunun gücüne veya dozlar arasındaki boşluğa bağlı olabileceğini” gösteren veriler karşısında tereddütlü.
NOVAVAX
Etkinlik: Bilinmiyor
Doz: 2 doz, 3 hafta arayla
Depolama: Buzdolabında stabil
Maryland’deki az bilinen bir şirket olan Novavax, ağustos ayındaki ilk verilere göre aşısının insanlarda ve maymunlarda şaşırtıcı derecede güçlü bir bağışıklık tepkisine yol açtığına dikkatleri çekti. Ancak o zamandan beri üretim sorunları da dâhil olmak üzere büyük gecikmeler yaşandı. Yine de Novavax, aralık ayı sonunda ABD’de son test aşamasına başlamış bulunuyor.
ÇİN AŞILARI
Çin, gelişmekte olan dünya için birincil aşı sağlayıcısı olmayı taahhüt etti. Sinopharm adlı, devlete ait bir şirket, veri sağlamamasına rağmen, aşısının % 79 etkinlik oranına sahip olduğunu iddia ediyor.
Pekin merkezli Sinovac tarafından yapılan ve Türkiye’de uygulanacak bir başka aşının % 63 ile
% 78 arasında bir etkinlik oranına sahip olduğu tahmin ediliyor.
