Anayasa aritmetiği
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Bir sivil anayasa yapmanın zamanı geldi” dedi.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de “aynı görüşte olduğunu” açıkladı.
Ancak...
AKP ve MHP’nin Meclis’teki milletvekili sayısı yeni bir anayasa için yeterli değil.
Anayasa değişikliği ya da yeni bir anayasa için Meclis’te gerekli oy sayısı 400.
Bir anayasa değişikliğini
ya da yeni bir anayasayı “referanduma” götürmek için ise yeterli kabul sayısı 360.
Oysa...
AK Parti ve MHP milletvekillerinin toplamı
337’de kalıyor.
Referandum yoluyla yeni bir anayasa için bile Cumhur İttifakı’nın 23 oya daha ihtiyacı var.
“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”nin karşısında olan CHP’den, İYİ Parti’den, SP’den bu 23 oyu sağlamak -şu aşamada- mümkün görünmüyor.
KUVVETLENDİRİLMİŞ PARLAMENTO
Buna karşılık içinde bulunduğumuz şubat ayında Millet İttifakı partileri bir Anayasa Komisyonu kuracak.
Görevi “güçlendirilmiş parlamenter sistem” eksenli yeni bir anayasa çalışması...
Ama...
O partilerin de Meclis’teki milletvekili sayısı 400 ve 360’ın altında.
Hazırlanacak anayasa metnini Meclis’te doğrudan doğruya ya da referandum yoluyla hayata geçirmeleri -şu aşamada-
mümkün değil.
................
O halde “fizibilitesi” olmayan iki siyasi projeden söz edebiliriz.
Ancak...
Burası Türkiye, siyasette
24 saatin bile uzun süre sayıldığı ülkemizde hiçbir şeye “kesin” denemez.
Sürprizler için daima bir ihtiyat payı bırakılmalıdır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan belki de farklı nedenlerle “sivil anayasa” fikrini gündeme getirdi.
Kimilerine göre sebep “gündemi değiştirmek olabilir...”
Ama...
Sivil anayasa hamlesinin
derinde daha başka nedenleri de mümkün.
BÜTÜNLEŞME ZAMANI
Son anayasa değişikliği için
6 Nisan 2017 halk oylamasında “Evet” ve “Hayır” oyları arasında büyük fark yoktu; yüzde 48.59 hayır, yüzde 51.41 evet...
Daha da ayrıştırma potansiyeli olan projeler yerine birleştirici, kampları yakınlaştırıcı, bütünleştirici projeleri konuşmalı ve oylamalıyız.
Ufuklarımızda toplanmakta olan koyu renk bulutlar ve fırtına işaretleri bunu gerektiriyor.
ZEHİRLİ İÇ ÇAMAŞIRI
En son ne zaman bir Rus şirketinden bilgisayar, akıllı telefon veya uygulama satın aldınız?
Rus arabası? Rus saati?
Rus yapımı ticari uçak?
Batı ülkelerinden buna olumlu cevap veren bir tüketici çıkmaz.
Batılılara çekici gelen birkaç Rus ihracatı “havyar, votka ve matruşka bebekleridir.”
Rusya imajını perişan eden satırlar bunlar. Ama kimse “gerçek değil” diyemez.
PUTİN’İ TAŞLAMAK
Bitmedi...
Genelde Rusya’dan, özelde Putin’e uzanan “mermi” gibi satırlar.
Neden sadece havyar, votka ve iç içe geçmiş matruşka bebekleri?
Çünkü...
“Putin, halkının kafasından çıkabilecek şeylerden çok,
yerden çıkan maddelere güveniyor.”
Böylece...
“İnsan kaynaklarıyla değil, doğal kaynaklarla beslenen bir petro-otokrosi inşa etti.” (Putin’in en büyük 7 ihracatı: Yüzde 52 petrol ve gaz ile demir, değerli madenler, odun, gübre ve tahıllar... Buna karşılık makine ve bilgisayar sadece yüzde 2.1)
Daha sonra bu parayı “kendisini ve yandaşlarını iktidarda tutan bir yolsuzluk motorunu yağlamak” için kullandı.
MOSKOVA MAFYASI
Bu insafsız ve kurşun gibi kelimeler sürüyor.
“Soğuk savaş zamanında komünizmi dünyaya yaymakla tehdit eden Sovyetler Birliği, Batı için önemliydi.
Artık o koşullar
geride kaldı.
Rusya, Batı için çok da önemli değil.
Putin ise hiç değil.
Bugün için küresel rakip Çin ve önemli olan onun başındaki Xi Jimping...
Bize göre Putin artık Rusya’da rakibi Aleksey Navalni’yi -iç çamaşırlarına- sinir ajanı Novichok zehrini spreyleyerek öldürmeye çalışan bir Moskova mafyası...”
Ve aşağılayarak şöyle noktalanıyor satırlar.
Rusya bir zamanlar dünyaya Tolstoy, Çaykovski, Rahmaninov, Dostoyevski, Saharov ve Soljenitsin’i verdi.
Putin’in Rusya’sı ise dünyaya “zehirli iç çamaşırı” verdiği için hatırlanacak.
PUTİN’E DİRENİYOR VE KAZANIYOR
ABD’nin yeni Başkanı Biden’a bu durumda önerilen Rusya politikası şöyle:
“Yıpranmış Putin’in karşısındaki muhalefet lideri Aleksey Navalni’yi desteklemek.”
.................
44 yaşındaki genç ve dinamik Navalni, karizmatik ve hareketli.
Putin bir süre kısa cezalar vererek onu etkisiz hale getirmeye çalıştı.
Buna rağmen popülaritesi katlanarak büyüyünce, Çarlık Rusya’sından kalma zehirle suikast geleneğini hatırladı.
Navalni’yi “iç çamaşırlarına zehir spreyleterek bitirmeyi” denedi. (Bu Batılıların genellikle kabul edilen iddiasıdır...)
Navalni ölmek üzereyken Almanya’ya gönderildi. Orada kefeni yırttı.
İstese Avrupa’da kalabilir ya da Amerika’ya geçebilirdi.
Kitap yazarak, konferanslar vererek,
saygın üniversitelerde ders vererek varlıklı ve güzel bir hayat yaşayabilirdi.
Ama...
Yurduna dönerek, yeniden Putin’in karşısına dikilmeyi tercih etti.
Ve internette “Karadeniz’de inşa ettiği görkemli sarayını açık eden bir videoyu” yayınlayarak Putin’in sinir uçlarıyla oynadı, tahrik etti.
Bunun üzerine yeniden hapse atıldı.
Hakim önüne çıkarıldığında bütün
Rusya’da 100 binler sokaklara dökülerek
protesto gösterileri yapıyordu.
Navalni mahkemede hakimlere şöyle diyordu.
“Putin tarihe bir zehirleyiciden öte hiçbir şey olarak geçecektir. Burada beni değil aslında milyonlarca Rus vatandaşını yargılıyorsunuz.
Yüz binler, milyonlar hapsedilemez.”
ÖMÜR BOYU BAŞKAN
Sonuç...
Putin anayasadaki değişikliklerle 2036’ya kadar başkan kalabilmenin hukuki yolunu açtı. Neredeyse ömür boyu Başkanlık...
Ancak...
Navalni çetin ceviz.
Onu desteklemek için meydanları dolduran yüz binler, çoğunlukla yaşları 18-24 arası gençler.
Ve onlar arasında Putin’in popülaritesi Aralık 2019 itibarıyla yüzde 36’dan yüzde 27’ye düşmüş bulunuyor.
Rusya’daki bütün finans odaklarına,
medyanın büyük bölümüne, polise -zehir de kullanabilen- gizli servislere egemen Putin
ilk kez zeminden sarsılmakta.
..................
Bu yazıda NYT Editorial Board ve Thomas L. Friedman ile Washington Post’ta Adam Taylor’un da yazılarından yararlandım.
