‘Anahtar’ Türkiye
Washington Post, Amerika’da “Başkan düşüren” gazetedir.
Washington’daki bütün senatörlerin Temsilciler Meclisi üyelerinin (milletvekili), büyükelçilerin her sabah güne bu gazeteleri okuyarak başladıkları bir gerçektir.
Dünkü Washington Post’ta yayımlanan şu satırları sizin de ilginç bulacağınızı düşünerek yansıtıyorum.
Elbette ABD, Erdoğan’ın iktidardan düşüp düşmeyeceğini görmek için bekleyebilirdi. (Nisan 2023 seçimlerini demek istiyor. G.C)
Ancak...
Bir sonraki hükümetin - Ukrayna savaşında iyi bir güvenlik ortağı olacağının- garantisi yok.
Erdoğan Türkiye’si ile ABD’nin aralarında bildiğimiz sorunları olmakla birlikte gene de şu süreçte anlaşma yapılabilir.
Sınırlı diplomatik zamanını ve enerjisini, Suudi Arabistan gibi daha az katkısı olabilecek ortaklara harcamak yerine, Biden yönetimi burnunu kırıp Türkiye ile ilişkilerini geliştirmeye yoğunlaşsa daha iyi olur.
Ankara’yı aynı gemiye almak, Ukrayna açmazının kırılmasında ve savaşın kazanılmasında “anahtar” olabilir.
Bu yorumu yapan kişi Başkan Biden’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan.
Uzun süredir “ABD -Türkiye ikili ilişkilerinde işlemsel yaklaşımı” savunuyor.
Jake Sullivan görüşlerini ABD’nin eski Türkiye Büyükelçisi Eric Edelman ile birlikte yazdıkları şu yoruma da dayandırıyor:
“Türkiye’yle hiçbir zaman tam bir yakınlaşma olmayacak.
Sahip olacağımız şey daima tek seferlik anlaşmalar dizisi olacak.
Ve bu da kötü değil…”
Türkiye NATO’NUN -yükselen- yıldızı.
GERÇEKÇİ YAKLAŞIM
Batı dünyasının bazı ülkelerinde “Erdoğan karşıtlığı hatta düşmanlığı” bilinmeyen şey değil.
Ancak…
Zaman zaman alevlenseler de günün sonunda şu hakikatle karşı karşıya geliyorlar:
“Türkiye’nin olası bir iktidar değişikliğinde kimin ya da kimlerin geleceğinin ve o yenilerle ilişki kurmanın ve yürütmenin daha iyi olacağının garantisi yok.”
Washington Post da işte buna işaret ediyor. Hem de Biden’ın Ulusal Güvenlik Danışman’ının kelimeleriyle.
İktidarda kimin olduğunun dışında, ABD’nin Türkiye’yle “lafta değil işlemsel iyi ilişki kurmak ihtiyacını hissetmesi” olumludur.
Ancak…
Türkiye çok duyarlı ve Rusya’yı da kollayan zor bir denge çizgisinde yürümekte.
Türkmenistan Onursal Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, Putin’e köpek hediye etti. Putin de 65’inci yaşı için ona iki kılıç ve bir satranç takımı getirdi.
RUSLARLA DANS
Ve…
Biden’ın Ulusal Güvenlik Danışman’ının şu yorumu da dikkat çekici.
1- Erdoğan’ın, Putin’le uzun süredir devam eden flörtünün ona artık temettü ödemediğini düşünmek için geçerli nedenler var.
2- Türkiye artık Rusya’yı bir silah tedarikçisi olarak da görmemeli. (S-400’ler nedeniyle yaşanan sorunları kastediyor olmalı. G.C)
3- Ukrayna’daki savaş Türkiye’de enflasyonun yükselme sebeplerinden biri.
Türkiye ekonomisine zarar veriyor. (Türkiye’nin bu nedenle savaşın bitmesi için omuz vermesinin kendi yararına olacağı mesajı. G.C)
4- Türkiye ayrıca Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ da dahil olmak üzere Rusya güçleriyle karşıt taraflarda.
ABD-Türkiye arasında ılık esintiler.
SONRAKİ ADIM
Bu momentumun Türkiye’ye Ukrayna krizinde daha önemli ve ciddi misyon yükleyebileceği haber analizin ağırlık merkezi.
Şöyle ki...
‘ Bu haftaki olumlu Biden- Erdoğan etkileşimleri yıllar süren karşılıklı güvensizliğin ardından ilişkilerin iyileştirilmesi için şans sunmakta.
Her iki taraf da devam etmek için siyasi iradelerini bir araya getirmeli.
ABD, şimdi Ankara ile anlaşmaya istekliyse bir sonraki adım “Erdoğan’ı Ukrayna konusunda batının yanında yer almaya ikna etmek” olmalı.
ABD ve Batı Erdoğan’ı -bunun kendi çıkarına olduğuna- ikna edebilirse, Türkiye’nin Ukrayna’yı daha fazla desteklemesinin yolları var.
Örneğin Türkiye “Odessa’daki Rus deniz ablukasını kırmaya” yardım edebilecek en büyük potansiyel etkiye sahip.
Biden yönetiminin Türkiye için yeni F-16’lara açık desteği, Ankara’yı yanına çekmek ve Türkiye’yi, Ukrayna’nın tarımsal ihracatını güvence altına almak için önemlidir.
Dış İlişkiler Konseyi’nden Steven Cook geçen hafta Moskova ile tahıl ihracatı için koridor açma görüşmelerinin, “Moskova’nın oyalama taktiği olduğunu” iddia ediyor.
Cook şöyle diyor:
“Türkiye, Rusya’nın onayı olmadan tahıl ihracatını kolaylaştırmak için, Ukrayna’nın ortaklarına katılıp katılmamaya karar vermek zorunda kalacaktır.
ABD ve NATO için daha doğrudan bir rol yüklenmesi gerekebilir.
Türkiye’nin bir Karadeniz gücü ve İstanbul Boğazı’nı kontrol eden ülke olarak bu çabalarda rolü önemli olacaktır.”
Erdoğan, Putin dostluğu…
ANKARA’NIN HASADI
Sonuç…
Türkiye ince ayarlı, kararlı ve dengeli politikasının bereketli hasadını yapmakta.
Ancak yakın gelecekte Ukrayna savaşının sürmesi Ankara’yı zorlayacak gibi görünüyor.
………………….
New York Times ise dün “Putin’in savaş krizi modundan çıktığını, sabırlı ve kendine güvenen lider profili çizdiğini” yazdı.
“Halkını küresel tehlikelerden koruyan, sakin, paternalist bir liderin aurasını -yeniden- yansıtmaya başlamış.”
Gazeteye göre, Putin, kendisini Rusya’nın büyük çarı Petro ile özdeşleştiriyor.
İzolasyona düştüğü iddialarını tekzip edercesine Tacikistan’a, oradan da Hazar devletleri liderleriyle buluşmak üzere Türkmenistan’a uçtu.
Televizyon anlatımıyla Batılı liderlerin Madrid toplantısına karşılık bu 5’li zirveyle ekranı böldü.
