6’lı muhalefet ve Macaristan...
Cumhur İttifakı adayı Erdoğan’ın karşısına, Millet İttifakı’nı oluşturan 6 partinin adayı Kılıçdaroğlu mu?
Kılıçdaroğlu’nun CHP grubunda yaptığı “Beni takip edin, istemeyen yoldan çekilsin” çağrısıyla bu soru daha da sıcak.
……………..
Macaristan’da 6 muhalefet partisinin adayı Marki-Zay karşısında Victor Orban’ın partisi Fidesz’le “4’üncü kez iktidarı kazanması” Cumhur İttifakınca “referans” olarak gösteriliyor.
3 Nisan seçimlerinde Victor Orban’ın Fidesz partisi yüzde 54 oyla ciddi fark attı.
3 NİSAN ANATOMİSİ
Nasıl, neden?
Önce Orban’ın açtığı ekonomi paketleriyle başlayalım…
Seçimler yaklaşırken Orban hükümeti “bütün temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarını yaz sonuna kadar dondurma” kararı aldı. Halkın günlük hayatta hissettiği en başat “eksi” böylece devre dışı bırakılıyordu.
Seçimden birkaç ay önce “çocuklu ailelere gelir vergisi indirimi” yapıldı.
Emeklilere 13’üncü maaş ödendi.
Seçimlerden önce asgari ücret artırıldı.
25 yaş altı Macarlar için “gelir vergisi muafiyeti” getirildi. Ayrıca… 25 yaş altı gençlere ek sosyal yardım verildi.
Bu tedbirlerin amacı toplumda en azından seçimlere kadar ekonominin zorda olduğu psikolojisini kırmaktı…
MEDYANIN GÜCÜ
Macaristan’da medya Victor Orban yönetiminin egemenliğindedir.
“Eşitsiz” Macar medya ortamında Orban ve partisinin güçlü mesaj rüzgârları yanında, muhalefetin sesi çok cılız kalır.
Ayrıca…
Muhalefet, başkent Budapeşte ve kentsel çevrelerde daha etkilidir ama kırsalda -neredeyse- yoktur.
Orban’ın partisi Fidesz genellikle “çevrimiçi ulaşılması en zor olan kırsaldaki az eğitimli ve yaşlı demografik gruplarda” etkili performans gösteriyor.
“Geleneksel medyada” egemen oluşu nedeniyle de kendi mesajını seçmenlere gürül gürül verebilmekte.
En zayıf sayıldığı “Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı” konusunda bile “Fidesz medya imparatorluğu” gücünü gösterdi.
AB ve NATO üyesi olan Macaristan’ın “nasıl tavır alacağı tartışmasında” muhalefeti “savaş taraftarı gibi göstermeyi” başarabildi.
Kendisini barış ve güvenliğin garantörü olarak sunan kamu medyası, yüzlerce hükümet yanlısı medya kuruluşu ve ülke çapında binlerce reklam panosu devredeydi.
MORAL KATSAYISI
Putin’in Ukrayna’ya saldırı öncesinde “LGBT (Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Transeksüel)” suçlamalarını hatırlayın.
“Ukrayna’nın Batı’ya yanaşarak ahlaki değerleri göz ardı ettiği” iddiasını dile getirmişti.
Victor Orban da muhafazakâr sağ seçmeni “benzer sloganları kullanarak” okşadı.
“Muhalefetin LGBT’yi özgürlük anlayışı parantezini aldığını” söyledi.
Aile kavramının tehlikede olduğunu iddia etti.
Hatta…
Parlamento seçimleriyle aynı gün bir “Çocuk Koruma Referandumu” da düzenledi.
MUHALEFETİN NOTU
6’lı muhalefetin “performansı için yüksek not alamadığına” da işaret edeyim.
“Sağdan oy almanın iktidarı kazanmak için gerekli olduğu” değerlendirmesiyle, sağ söylemleri, sağ politikaları içeren bir program açıklandı.
Seçim sonrası yapılan analizlerde varılan bir sonuç da şöyle:
“Temelde solcu bir muhalefet, sağı model olarak gören bir programla başarılı olamazdı…”
Bu bağlamda Türkiye’de 6’lı muhalefetin
“seçim kazanmak için AK Parti’den oy alması gerektiği” yolundaki çıkarımlarını dikkate alalım.
……………
Macaristan’da 6 partiden oluşan muhalefet blokunun ortak adayı Marki-Zay “birleştirici” bir isim değildi.
Bloktaki bazı partilerin seçmenleri “isteksizce adeta ayakları geri geri giderek” oy verdiler.
Oysa…
6 partinin tabanını da ateşleyecek, kazanacağı yolunda inanç yaratacak bir isme ihtiyaç vardı.
TAKKE DÜŞTÜ
Macaristan’da seçimler bitti.
Şimdi Victor Orban güçlüklerle baş başa.
Devasa bir bütçe boşluğu onu bekliyor.
Çift haneli enflasyonla karşı karşıya…
Yolsuzluk ve hukukun üstünlüğü nedeniyle Macaristan’a AB fonlarının musluğu kapandı.
Temel ihtiyaç maddelerine geçici fiyat sınırlaması kalkacak ve halkın sinir uçlarına dokunmuş olacak.
Ukrayna işgalini sürdüren Putin’e arkadaş desteği bir NATO ve AB üyesi ülkenin lideri tarafından daha ne kadar sürdürülebilir?
Ama…
Sonuç…
Demokraside oyunun kuralı “önce sandıkta kazanmak…”
